Στις 20 Ιουλίου 1969, στη Θάλασσα της Ηρεμίας, πραγματοποιήθηκε ένα όντως τεράστιο βήμα για την ανθρωπότητα, όταν ο πρώτος άνθρωπος πάτησε στη Σελήνη. Μοιάζει σχεδόν απίστευτο πως λίγα χρόνια μετά το 1945 η τεχνολογία είχε εξελιχθεί τόσο, ώστε από τον στοιχειώδη γερμανικό V-2 φθάσαμε στον γιγαντιαίο Saturn, τον πύραυλο που κατέστησε εφικτό το εξωπλανητικό εγχείρημα. Με το τετραήμερο ταξίδι του, το πλήρωμα του Apollo 11 ολοκλήρωσε μια συλλογική προσπάθεια 400.000 ατόμων διαφόρων εθνοτήτων, η οποία είχε αρχίσει μόνον οκτώ χρόνια πριν και ταυτόχρονα γέννησε πολλές βιομηχανικές καινοτομίες.
Το 1969, ο πλανήτης μας βρισκόταν σε μια μάλλον αλλόκοτη στιγμή. Από τη μια, η εξέγερση της δυτικής νεολαίας με αφορμή το Βιετνάμ, παράλληλα με τη σοβιετική καθυπόταξη της Τσεχοσλοβακίας, είχε απαξιώσει οριστικά κάθε ρομαντική ψευδαίσθηση σχετικά με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την άλλη, οι λαοί δε μπορούσαν να κρύψουν την αισιοδοξία τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα κέρδιζαν έδαφος –μέσω ποικίλων οδών– κυριολεκτικά παντού, το προσδόκιμο ζωής απογειωνόταν, η σεξουαλική απελευθέρωση απενοχοποιούσε τη σαρκική απόλαυση, οι ηλεκτρικές συσκευές μεταμόρφωναν τα νοικοκυριά, η ανεμπόδιστη παραγωγή σκέψης και τέχνης άγγιζε το ζενίθ. Η Γη έμοιαζε να είχε κερδηθεί, και ερχόταν η σειρά του Διαστήματος. Το εγγύς μέλλον δεν μπορούσε παρά να φάνταζε λαμπρό. Πενήντα χρόνια μετά θυμόμαστε τις στιγμές εκείνες με μελαγχολία. Τα 110 δισ. δολάρια (υπολογιζόμενα με την τωρινή αξία) του συνολικού κόστους του προγράμματος αποτελούν μόνον το 15% του φετινού αμυντικού προϋπολογισμού των ΗΠΑ, ωστόσο η μοναδική υπερδύναμη δεν τολμάει να ξαναπάρει ανάλογο ρίσκο, ούτε καν μαζί με τους συμμάχους της.
Σήμερα αξιοποιούμε μεν την τεχνολογία στην καθημερινότητά μας, μα έχουμε χάσει την αίσθηση του μεγάλου επιτεύγματος, τη χαρά της επιδίωξης ενός μακρινού αλλά επιτεύξιμου συλλογικού στόχου. Ξέρουμε καλά και ότι η άφιξη στη Σελήνη ήταν ένα ακόμη πεδίο ανταγωνισμού στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και ότι από αιώνες οι μεγάλες εξερευνήσεις γίνονταν στο πλαίσιο οικονομικών σκοπιμοτήτων, όμως αυτό ελάχιστα μας παρηγορεί. Πενήντα χρόνια μετά την πρώτη προσσελήνωση ζούμε σε έναν κόσμο πιο αλλόκοτο μα και πιο σκοτεινό. Σε έναν κόσμο όπου πρωτοφανή κονδύλια δαπανώνται στα πλαίσια κοινωνικών πολιτικών απλώς για να διασφαλίζεται η κοινωνική ειρήνη, όπου η πολιτική ορθότητα εκφυλίζεται σε νεοπουριτανισμό, όπου η κλιματική αλλαγή διχάζει αντί να ενώνει, όπου η επιστήμη έχει αρχίσει πλέον να προκαλεί τρόμο σε «μορφωμένους» κατοίκους των προηγμένων κρατών, σε ηχηρούς λουδίτες που υιοθετούν κάθε βλακώδη θεωρία συνωμοσίας, αφήνοντας μέχρι και τα ίδια τα παιδιά τους ανεμβολίαστα.
Λίγο μετά τις 20 Ιουλίου του 1969 πρωτοκυκλοφόρησαν οι φήμες περί σκηνοθετημένης προσσελήνωσης και, χάρη και στο Διαδίκτυο, γνωρίζουν έκτοτε οικουμενική διάδοση. Αποτελεί τραγική ειρωνεία ότι 50 χρόνια μετά η ίσως πιο κραυγαλέα υπενθύμιση του προγράμματος Apollo οφείλεται στα fake news.
* Ο κ. Φάνης Ουγγρίνης είναι επιχειρηματίας.