Σαν χθες, πριν από ακριβώς πενήντα χρόνια, στις 20 Ιουλίου 1969, ο Νιλ Αρμστρονγκ πατούσε την επιφάνεια της Σελήνης. Είχε κάνει το «μικρό βήμα για τον άνθρωπο, που ήταν τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα».
Ο Μάικλ Κόλινς είναι ίσως ο λιγότερο διάσημος αστροναύτης που συμμετείχε στην αποστολή «Απόλλων 11». Είναι αυτός που παρέμεινε σε τροχιά, 95,56 χιλιόμετρα πάνω από τη Σελήνη, στον θαλαμίσκο διακυβέρνησης, περιμένοντας τους συναδέλφους του, Νιλ Αρμστρονγκ και Μπαζ Ολντριν, να επιστρέψουν από την επιφάνεια της Σελήνης. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν ενοχλήθηκε που έμεινε μόνος πάνω στο διαστημόπλοιο «Κολούμπια».
«Είχα ακόμα και καφέ»
«Είχα αυτόν τον όμορφο χώρο. Ηταν όλος δικός μου. Ημουν ο αυτοκράτορας, ο κυβερνήτης. Ηταν πραγματικά άνετα. Είχα ακόμα και ζεστό καφέ», λέει. Εν αντιθέσει με μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους πάνω στη Γη, ο Μάικλ Κόλινς δεν παρακολούθησε τα πρώτα βήματα του Νιλ Αρμστρονγκ στην επιφάνεια της Σελήνης. Δεν υπήρχε, άλλωστε, τηλεοπτικός δέκτης στον θαλαμίσκο διακυβέρνησης. Ακόμα όμως και να υπήρχε, πάλι ο Κόλινς δεν θα έβλεπε τίποτα, καθώς βρισκόταν πάνω από τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού και όλες οι τηλεπικοινωνίες είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας.
Ο Μάικλ Κόλινς, ο άνθρωπος που «έχασε» την προσσελήνωση, μίλησε στους New York Τimes για τις εμπειρίες του ως αστροναύτη της NASA τη δεκαετία του 1960.
Ερωτηθείς ποια ήταν η διάθεσή του όταν περίμενε στην πλατφόρμα εκτόξευσης του «Απόλλων 11», στις 16 Ιουλίου 1969, απαντά με χιούμορ ότι σκεφτόταν μόνο τη χρηματική αποζημίωση που θα εισέπραττε, αλλά –πιο σοβαρά– επισημαίνει: «Με μεγάλη προσοχή εκτελούσα τα καθήκοντά μου, σβήνοντας πράγματα από τη λίστα ελέγχου. Ημουν πολύ νευρικός και αγχωμένος να ακούσω σωστά την κάθε συλλαβή από το κέντρο ελέγχου. Γνώριζα ότι αυτή ακριβώς ήταν η μεγάλη μέρα». Οι δημοσιογράφοι, στη συνέχεια, τον ρωτούν αν ένιωθε ανησυχία όταν οι Αρμστρονγκ και Ολντριν ξεκίνησαν την κάθοδο προς τη Σελήνη μέσα στη σεληνάκατο. «Πίστευα ότι όλα θα πήγαιναν καλά», λέει ο Κόλινς. «Γνώριζα ότι ο Αρμστρονγκ ήταν εξαιρετικά ικανός και ότι η επιφάνεια της Σελήνης είχε βέβαια κάποια εμπόδια, αλλά και μεγάλα επίπεδα σημεία, ιδανικά για την προσσελήνωση».
Ωστόσο, η προσσελήνωση αποδείχθηκε περισσότερο αγωνιώδης από ό,τι περίμεναν οι αστροναύτες, καθώς η περιοχή που είχε επιλεγεί ήταν καλυμμένη από ογκόλιθους. Ο Αρμστρονγκ αναζήτησε μια επίπεδη επιφάνεια και τελικά προσεδαφίστηκε, έχοντας στις δεξαμενές καύσιμα για τριάντα δευτερόλεπτα.
Τον Κόλινς τον ανησυχούσε περισσότερο η επιστροφή. Αν κάτι πήγαινε στραβά με τον προωθητικό κινητήρα της σεληνακάτου, οι Αρμστρονγκ και Ολντριν θα παρέμεναν στη Σελήνη ή θα έμπαιναν σε κάποια τρελή τροχιά.
Σχέδια έκτακτης ανάγκης
Φυσικά, ήταν έτοιμος να επιχειρήσει τους αναγκαίους ελιγμούς για να τους προσεγγίσει. Αλλωστε είχε κρεμασμένα στον λαιμό του 18 σχέδια έκτακτης ανάγκης.
Τι θα έκανε, όμως, αν δεν κατάφερνε να προσεγγίσει τους δύο συναδέλφους του; «Δεν επρόκειτο να αυτοκτονήσω», απαντά χωρίς περιστροφές. «Θα επέστρεφα σπίτι μόνος μου. Και αυτό το γνωρίζαν. Δεν χρειάστηκε να το συζητήσω μαζί τους, ούτε αυτοί να το συζητήσουν μαζί μου. Σίγουρα, όμως, δεν θα ήταν ένα όμορφο ταξίδι πίσω στη Γη».
Ο δημοσιογράφος τον ρωτάει τι είπε στους δύο αστροναύτες όταν επέστρεψαν στον θαλαμίσκο διακυβέρνησης. Ο Κόλινς παραδέχεται ότι δεν ήταν ιδιαίτερα ευτυχισμένος όταν τους αντίκρισε. «Ηταν βρώμικοι», θυμάται. «Ξέρετε, κάτω από τα γόνατα, οι όμορφες λευκές στολές τους ήταν γεμάτες λίγδα από τα βράχια και τη σκόνη της σεληνιακής επιφάνειας. Σκέφτηκα: «Ω Θεέ μου, θα μπει όλη αυτή η βρώμα στον θάλαμο διακυβέρνησης. Πρέπει να καθαρίσω τα πάντα». Ωστόσο, ισχυρίζεται ότι δεν θυμάται ακριβώς τι τους είπε όταν τους πρωτοείδε. «Δεν ξέρω. Μου έχει τεθεί το ίδιο ερώτημα τόσες φορές, που ακόμα και αν γνώριζα την απάντηση, την έχω ξεχάσει».
Ο Μάικλ Κόλινς σήμερα είναι 88 ετών. Την εποχή της προσσελήνωσης ήταν 38 ετών. Αλλωστε και οι τρεις αστροναύτες που συμμετείχαν στην αποστολή «Απόλλων 11» γεννήθηκαν το 1930.
Πιλότος δοκιμών
Οπως και οι περισσότεροι πρώτοι αστροναύτες της NASA, ο Κόλινς υπήρξε πιλότος δοκιμών της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας. Αρχικά απορρίφθηκε από τη ΝASA το 1962, αλλά κατέθεσε αίτημα ένα χρόνο αργότερα και έγινε δεκτός. H πρώτη του διαστημική πτήση έγινε με την αποστολή Gemini 10. Αρχικά επρόκειτο να συμμετάσχει στην αποστολή
«Απόλλων 8», την πρώτη που μπήκε σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι, αλλά λόγω κήλης στη σπονδυλική του στήλη, αντικαταστάθηκε. Εγχειρίστηκε επιτυχώς και του ανατέθηκε μία θέση στην ιστορική αποστολή «Απόλλων 11».
Θα μπορούσε να διατελέσει και κυβερνήτης της αποστολής «Απόλλων 17». αλλά ήδη πριν την εκτόξευση της αποστολής «Απόλλων 11», είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει το πρόγραμμα γιατί τον κρατούσε μακριά από την οικογένεια του.
Εγκατέλειψε τη NASA το 1970 και διετέλεσε βοηθός υπουργού Εξωτερικών για τις Δημόσιες Υποθέσεις και στη συνέχεια διευθυντής του Εθνικού Μουσείου Αιθέρων και Διαστήματος.
Αυτό που παραμένει άσβεστο στη μνήμη του, από την ιστορική αποστολή, είναι η εικόνα της Γης: «Ηταν μικρή, απαστράπτουσα, πανέμορφη, το σπίτι μου, και ήταν εξαιρετικά εύθραυστη».