ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ. «Bonjour tous le monde» ήταν η φράση με την οποία ξεκινούσε τα τελευταία πέντε χρόνια κάθε μέρα στις 12 το μεσημέρι την καθημερινή ενημέρωση σε όλους τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες ο Μαργαρίτης Σχοινάς. Ο εκπρόσωπος Τύπου της Επιτροπής Γιούνκερ αφήνει το πόντιουμ και μεταφέρεται, αν όλα πάνε καλά, από τον Νοέμβριο στα γραφεία των επιτρόπων. Η επιλογή του κ. Μητσοτάκη για τον νέο υποψήφιο Ελληνα επίτροπο θεωρήθηκε στη βελγική πρωτεύουσα η πλέον κατάλληλη.
«Ο Μαργαρίτης συνδυάζει τρία βασικά χαρακτηριστικά», λέει η γενική διευθύντρια επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πία Αρενκίλντε. «Εχει την πολιτική εμπειρία καθώς έχει δουλέψει στην Ελλάδα, γνωρίζει τον τρόπο που λειτουργεί το Ευρωκοινοβούλιο καθώς πέρασε από τα βουλευτικά έδρανα, αλλά έχει και τη θεσμική γνώση για τη λειτουργία της Επιτροπής όσο λίγοι». Η αλήθεια είναι ότι ο Σχοινάς τα τελευταία πέντε χρόνια βρισκόταν στην πρώτη γραμμή όλων των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Από το γεγονός ότι κάθε πρωί στις 8.30 βρισκόταν στο γραφείο του Ζ.-Κ. Γιούνκερ συμμετέχοντας μαζί με έναν μικρό αριθμό συνεργατών στο πρωινό καφέ του προέδρου της Επιτροπής μέχρι του ότι σε κάθε συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων βρισκόταν πίσω από τις κλειστές πόρτες παρακολουθώντας όπως ελάχιστοι πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στην καρδιά της Ε.Ε.
Ο ίδιος στη συνέχεια είχε να αντιμετωπίσει τη σωρεία δύσκολων και άβολων ερωτήσεων από το μεγαλύτερο σώμα δημοσιογράφων στον πλανήτη, πάνω από 1.000 άτομα, απαντώντας από γενικά έως πολύ τεχνικά θέματα για την Ε.Ε.
Στο γραφείο του στον τέταρτο όροφο, η πόρτα του είναι συνήθως ανοιχτή. Με τους συνεργάτες του να μπαίνουν χωρίς δεύτερη σκέψη έχοντας την άνεση να διακόψουν πολλές φορές τα ραντεβού του, ενδεικτικό της αμεσότητάς του. Εκεί σε έναν τοίχο έχει κρεμάσει όλες τις γελοιογραφίες του από εφημερίδες. Μία συγκεκριμένη έχει μείνει στο μυαλό του πλέον έμπειρου Ολλανδού δημοσιογράφου, ανταποκριτή της εφημερίδας de Volkskrant Μαρκ Πέπερκορν. «Σε μία από αυτές παρουσιάζεται με έντονα σαγόνια, αξύριστος, με μάτια μισόκλειστα, σαν ένα καχύποπτο μπουλντόγκ», περιγράφει ο Πέπερκορν. «Αυτό είναι ο Μαργαρίτης, αυτό που οι Γερμανοί λένε “Macher” κάποιος που δεν μιλάει πολύ αλλά κάνει πολλά», λέει ο ίδιος γελώντας και τονίζει ότι ο Σχοινάς είναι ένας άνθρωπος που επειδή θέλει να πετυχαίνει, θα πιέσει και θα εκφοβίσει αν χρειαστεί. «Ενα σημαντικό χαρακτηριστικό αν θες να πετύχεις ως επίτροπος».
Η πορεία του
Ο Σχοινάς, γέννημα-θρέμμα της Θεσσαλονίκης, κατάλαβε ότι το μέλλον του ήταν στις Βρυξέλλες όταν –17 ετών, κολλημένος στην οθόνη της τηλεόρασης– είδε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να υπογράφει τη συνθήκη της προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Η πραγματική επιθυμία του για ευρωπαϊκή καριέρα ξεκινάει όμως στα χρόνια των σπουδών του στο Κολέγιο της Ευρώπης, γνωστό και ως το «φυτώριο των ευρωκρατών» στην Μπριζ του Βελγίου. Είκοσι έξι χρόνια αργότερα θα βρεθεί ευρωβουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία. Την άνοιξη του 2013, ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Ζοζέ Μπαρόζο τον στέλνει στην Αθήνα, επικεφαλής της Task Force στην Ελλάδα.
Ο ίδιος στα πέντε χρόνια ως εκπρόσωπος της Επιτροπής κλήθηκε να αντιμετωπίσει επικοινωνιακά ίσως τις σημαντικότερες κρίσεις από την ίδρυση της Ε.Ε. Από τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έως τις διαπραγματεύσεις αποχώρησης ενός κράτους-μέλους από την Ε.Ε. για πρώτη φορά. Αλλά η κρίση που τον δυσκόλεψε περισσότερο ήταν χωρίς αμφιβολία η ελληνική, το πρώτο επτάμηνο του 2015. Η σύγκρουση της Ελλάδας με τους θεσμούς εκείνο το διάστημα, που οδηγούσε τη χώρα όλο και πιο κοντά στην έξοδο από το ευρώ, τον έκανε να νιώθει διχασμένος ανάμεσα στην αγωνία του για τα συμφέροντα της χώρας του και στην αίσθηση του καθήκοντος απέναντι στη δουλειά του.
Η επιλογή του Μαργαρίτη Σχοινά ως εκπροσώπου της Επιτροπής από τον Γιούνκερ απεδείχθη σοφή. Μπορεί όταν τον προσέλαβε το καλοκαίρι του 2014 να μη γνώριζε ο πρόεδρος της Επιτροπής πόσο σημαντικό θα ήταν να έχει έναν Ελληνα στην ομάδα του, αλλά ειδικά το πρώτο επτάμηνο του 2015 όταν οι σχέσεις με την ελληνική κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη ήταν σχεδόν τοξικές, ο Γιούνκερ αποκτούσε με τον Σχοινά μία πολύ καλή αίσθηση της ελληνικής πραγματικότητας. Είχε τον άνθρωπο που γνώριζε από πρώτο χέρι τι συνέβαινε στη χώρα του και μπορούσε να τον καθοδηγήσει με τον καλύτερο τρόπο στο πώς να διαχειριστεί την κατάσταση.
Ικανότητες
Ο Μ. Σχοινάς έχει ταλέντο στο να δίνει μία ευρύτερη εικόνα των πραγμάτων και να τοποθετεί τα γεγονότα σε ένα γενικότερο πλαίσιο συγκυριών και καταστάσεων στην ευρωπαϊκή σκακιέρα. «Πάντα καταφέρνει να ζωγραφίσει τη μεγαλύτερη εικόνα των θεμάτων μέσα σε τρία λεπτά», λέει ο Πέπερκορν. «Και μετά σε πετάει έξω από το γραφείο του», λέει γελώντας, επισημαίνοντας ότι και αυτό είναι σημαντικό προσόν για έναν επίτροπο, να κάνει σωστή διαχείριση του χρόνου του. Ανεξαρτήτως του χαρτοφυλακίου που θα κληθεί να διαχειριστεί, η επιλογή του Σχοινά αναμφισβήτητα δίνει ένα προβάδισμα στη χώρα. Σε αντίθεση με πολλούς από τους νέους του συναδέλφους, ο Θεσσαλονικιός ευρωκράτης γνωρίζει όσο λίγοι πώς λειτουργούν οι Βρυξέλλες και από την πρώτη μέρα θα μπορεί να σηκώνει τα μανίκια και να ξεκινήσει να δουλεύει. «Ο Σχοινάς ξέρει την Ε.Ε., ξέρει την Επιτροπή αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ξέρει πώς λειτουργεί το γραφείο του προέδρου της Επιτροπής. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο αν θες να καταφέρεις κάτι εδώ πέρα», λέει ο Πέπερκορν.