«Ξέρουν καλά οι παλιοί δάσκαλοι/ να σαγηνεύουν στητοί και μειλίχιοι/ τ’ ατίθασα βλέμματα». Στ. Πολύζος, Αγκαλιά τα μεσάνυχτα
Το έχω ξαναγράψει. Το πρόβλημα των ΑΕΙ είναι ότι ασχολούνται κυρίως με την εκπαίδευση κι ελάχιστα με την Παιδεία. Κατά συνέπεια, οι εξαγγελίες και οι νόμοι αποκτούν πραγματικό νόημα αν σύμπασα η ελληνική κοινωνία πιστέψει στην (αυτ)αξία της μόρφωσης και της καλλιέργειας (από το δημοτικό μέχρι το πτυχίο, θεσμικά… και χωρίς τέλος προσωπικά). Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, οι εσω-διαπλοκές (πρυτάνεων, μεγαλοκαθηγητών και φοιτητικής νομενκλατούρας) συγκρούσθηκαν με τις εξω-παρεμβάσεις (υπουργών Παιδείας) και έδωσαν τη χαριστική βολή σ’ ένα πανεπιστήμιο που από χρόνια έχει χάσει τον ρόλο, τη φυσιογνωμία, την ψυχή του. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν.
Αν (ξε)φύγουμε όμως από τη λογική της πελατειακής φαυλότητας και της τακτοποίησης των ημετέρων, κάποιες προτάσεις μπορεί να πιάσουν τόπο:
• Υλοποίηση της έννοιας της Universitas, που σημαίνει επαγγελματικό ασυμβίβαστο για τους καθηγητές και υποχρεωτική παρακολούθηση των μαθημάτων από τους φοιτητές.
• Διευκόλυνση των σπουδών online για τους φτωχούς Ελληνες που τα παιδιά τους πέτυχαν σε πανεπιστήμιο της περιφέρειας, αλλά τα οικονομικά τους δεν τους επιτρέπουν να μείνουν στις πόλεις αυτές.
• Ιδρυση σε κάθε περιφέρεια της χώρας ενός ενιαίου ιδρύματος (που θα περιλαμβάνει ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΚΕΚ, ΙΕΚ, Κέντρα Αριστείας, Κέντρα Καινοτομίας κ.λπ.) και θα διέπεται από ειδικό κατά περίπτωση νόμο.
Τα παραπάνω θα μπορούσαν να υλοποιηθούν αποτελεσματικότερα αν αποφασίζαμε επιτέλους να καταργήσουμε το υπουργείο Παιδείας και να δημιουργήσουμε μια διαπανεπιστημιακή ανεξάρτητη αρχή. Κάτι πρέπει ν’ αλλάξει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα για να αρχίσει να διαχέεται «άρωμα Παιδείας».
ΥΓ.: Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ίδρυση ενός νέου στη σύλληψη και πρακτική πανεπιστημίου, όπως η σχετική πρόταση για το Δελφικό Πανεπιστήμιο, θα έδειχνε το σύγχρονο μοντέλο εναρμόνισης «ανώτατης εκπαίδευσης – έρευνας – ανάπτυξης». Είθε…
* Oμότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ.