Πρώτα τα καλά νέα. Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να «βομβαρδίσει» πρώτα τους εταίρους μας στην Ευρωζώνη, κράτη-μέλη και θεσμούς, με τα σχέδιά της για την τόνωση της ανάπτυξης, τις προθέσεις της για επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, μεταξύ άλλων με εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών και προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων, που χρόνια καθυστερούσαν και μετά να διαπραγματευθεί τα αιτήματά της.
Τα τελευταία αφορούν βασικά την εξασφάλιση του απαραίτητου δημοσιονομικού χώρου, με τη μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ, για να ανασάνει η οικονομία. Και μέχρι να γίνει αυτό –ελπίζεται η μείωση να ισχύσει από το 2021–προσβλέπει σε καλή διάθεση και συνεννόηση για να μπορέσει να ξεκινήσει τις φοροελαφρύνσεις της από το 2020.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Οικονομικών Χρηστος Σταϊκούρας θα στείλει στους θεσμούς στο τέλος Αυγούστου μόνο το τμήμα του φορολογικού νομοσχεδίου του που αφορά τις αναπτυξιακές δράσεις της κυβέρνησης. Για τα φορολογικά θα περιμένει να συζητήσει πρώτα μαζί τους. Παράλληλα, θα επιδείξει σπουδή, αναφέρουν οι πληροφορίες, στην ικανοποίηση των εκκρεμών δράσεων της μεταμνημονιακής εποπτείας που αποτέλεσαν μία ακόμη αιτία έντονης ενόχλησης και αρνητικού σχολιασμού στην τελευταία έκθεση της Κομισιόν, πέραν των παροχών της κυβέρνησης Τσίπρα.
Ανάμεσα στις δράσεις αυτές περιλαμβάνονται η σύνταξη προϋπολογισμού με ρεαλιστικές «οροφές», ώστε να μην υπάρχουν στο τέλος αχρείαστα υπερπλεονάσματα (κάτι που δρομολογεί ήδη η κυβέρνηση), η εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, για την οποία ο κ. Σταϊκούρας έχει δηλώσει ότι θα προωθήσει νέο σχέδιο, η επιτάχυνση των σχεδίων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών, τα νέα βήματα για την επιτάχυνση της απονομής Δικαιοσύνης, η προώθηση του Κτηματολογίου, η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην αγορά ενέργειας (target model), η αποεπένδυση των λιγνιτικών μονάδων, η επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων (πάνω από όλα το Ελληνικό), η προώθηση των αλλαγών στη δημόσια διοίκηση και η κατάργηση των εναπομεινάντων ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων. Για το τελευταίο, ο κ. Σταϊκούρας έστειλε την περασμένη εβδομάδα στην Κομισιόν επιστολή με τις διατάξεις για την πλήρη άρση των περιορισμών, τις οποίες σκοπεύει να θέσει σε εφαρμογή από τον Σεπτέμβριο. Η αντίδραση των θεσμών αναμένεται θετική.
Δείγματα γραφής έδωσε, εξάλλου, η κυβέρνηση και με τις τροπολογίες για τα εργασιακά (απολύσεις, υπεργολαβίες) που ψήφισε την περασμένη εβδομάδα. Παρότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε προκάλεσε αρνητικές εντυπώσεις, η ουσία και το περιεχόμενο των διατάξεων εκτιμάται ότι θα αξιολογηθούν θετικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, από πηγές στις Βρυξέλλες, τα εργασιακά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ενδιαφερόντων των θεσμών, καθώς θεωρούν ότι το ενδεχόμενο ξήλωμα των μνημονιακών δεσμεύσεων θα επιδράσει αρνητικά στην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.
Η μικρή μέχρι τώρα θητεία της κυβέρνησης είχε και την άσχημη στιγμή της στα μάτια των θεσμών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ρύθμιση για τις 120 δόσεις εισπράχθηκε στις Βρυξέλες με δόση ενόχλησης. «Μία από τα ίδια», σχολίασε αξιωματούχος, όταν έγινε γνωστή η ρύθμιση για την περαιτέρω διευκόλυνση των οφειλετών. Οι θεσμοί θεωρούσαν ανέκαθεν ότι τέτοιες διευθετήσεις βλάπτουν την κουλτούρα πληρωμών και δεν άλλαξαν θέση ούτε τώρα με τη νέα κυβέρνηση.
Το μεγάλο στοίχημα θα είναι, πάντως, η συμφωνία κυβέρνησης-θεσμών για τον προϋπολογισμό του 2020. Η κυβέρνηση έχει σκοπό να εφαρμόσει τον επόμενο χρόνο ένα σημαντικό κομμάτι από τις φοροελαφρύνσεις της, αλλά ο δημοσιονομικός χώρος που διακρίνεται προς το παρόν είναι περιορισμένος, αν όχι ανύπαρκτος.
Κινούμενος συντηρητικά και μη θέλοντας να προκαλέσει οποιαδήποτε αντίδραση, ο κ. Σταϊκούρας περιορίστηκε να δηλώσει στη συνέντευξή του στην «Κ» την περασμένη Κυριακή ότι το μόνο μέτρο που έχει προς το παρόν αποφασιστεί είναι η μείωση των συντελεστών φορολόγησης των κερδών των επιχειρήσεων.
Η εκκρεμότητα αυτή θέτει και το πλαίσιο στο οποίο θα μπορέσει να κινηθεί ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ στις 7 Σεπτεμβρίου.
Η κυβέρνηση θα έχει, πάντως, κάποια πρώτα δείγματα των αντιδράσεων των εταίρων στα σχέδιά της από το EuroWorking Group της 5ης Σεπτεμβρίου. Θα ακολουθήσει, μία εβδομάδα μετά, στις 13 Σεπτεμβρίου, το Eurogroup, όπου ο κ. Σταϊκούρας θα παρουσιάσει στους ομολόγους του τα σχέδια της κυβέρνησης.
Εξάλλου, ο πρωθυπουργός θα έχει πάρει μια πρώτη γεύση των πολιτικών αντιδράσεων στα σχέδιά του κατά τις επαφές του με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, στα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου.
Σύμφωνα με την άποψη του οικονομικού επιτελείου, στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να εξαγγείλει πολλά ο πρωθυπουργός από τη ΔΕΘ. Αρκεί να θυμίσει ότι τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ που θα έχουν στα χέρια τους οι φορολογούμενοι λίγες μέρες πριν, θα είναι σημαντικά μειωμένα.
Η διαπραγμάτευση προβλέπεται σε κάθε περίπτωση δύσκολη. Οι θεσμοί έχουν υπολογίσει πως θα υπάρξει δημοσιονομικό κενό το 2020 ακόμη και χωρίς τις φορολογικές ελαφρύνσεις και έχουν, μεταξύ άλλων, εκφράσει την αντίθεσή τους στην άρση της μείωσης του αφορολογήτου.
Τα ρίσκα
Ενα βασικό επιχείρημα που θα επικαλεστεί η κυβέρνηση στη διαπραγμάτευση με τους εταίρους για τη μείωση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος θα είναι η υποχώρηση των επιτοκίων δανεισμού της χώρας. Τα χαμηλότερα επιτόκια αλλάζουν προς το καλύτερο την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους και επιτρέπουν έτσι χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα. Ωστόσο, οι διεθνείς συνθήκες που οδήγησαν στη μεγάλη πτώση των αποδόσεων των ομολόγων, περιλαμβανομένων των ελληνικών, ήτοι η αναταραχή στις αγορές και η στροφή των επενδυτών σε ασφαλέστερα καταφύγια, συνιστούν ταυτόχρονα έναν μεγάλο κίνδυνο για την ελληνική οικονομία.
Οι αναλυτές μιλούν ήδη για κίνδυνο ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία και κάτι τέτοιο δεν θα αφήσει ασφαλώς ανεπηρέαστη την ελληνική. Αντίθετα, η χώρα θα κινδυνεύσει, σε μια τέτοια περίπτωση, να καθηλωθεί, τουλάχιστον, σε χαμηλές πτήσεις, την ώρα που έχει ανάγκη να απογειωθεί.
Στην κυβέρνηση, πάντως, αισιοδοξούν ότι τα επόμενα νέα από το μέτωπο της ανάπτυξης θα είναι αισιόδοξα και θα ενισχύσουν το διαπραγματευτικό της οπλοστάσιο με τους θεσμούς, αλλά και θα βελτιώσουν την αντιμετώπισή της από τις αγορές.