Βάσω Καλαντίδου
Στην πέτρα χαραγμένα (νουβέλα)
εκδ. Ενύπνιο, σελ. 135
Ο Αγγελής Γρίβας, ο γιος της Σούλας και του Γιάννη, δεν είναι ένα συνηθισμένο παιδί. Τον γνωρίζουμε έφηβο και στα πρώτα χρόνια της νεανικής αναζήτησης, όταν σταδιακά αφήνεται στην ανάγκη και στο πάθος του να πλάθει ιστορίες. Ο Αγγελής έχει την ενθάρρυνση ενός καθηγητή του, του λέει ότι γράφει καλά. Η μητέρα του, χήρα από νέα, που τον φροντίζει, έχει άλλον κόσμο. Αλλά ο Αγγελής συνυπάρχει με τους δαίμονές του στο αχρονολόγητο και αγεωγράφητο σημείο της ελληνικής επαρχίας όπου η συγγραφέας Βάσω Καλαντίδου μάς τον συστήνει.
Είναι μια νουβέλα παράδοξη και εν πολλοίς γκροτέσκα, γραμμένη με έναν τρόπο υπνωτιστικό και υποβλητικό.
Ο Αγγελής, ένας νέος ήρωας της πεζογραφίας, ελκύεται από τους κήπους των νεκρών, από τα κοιμητήρια, με τις χαραγμένες ημερομηνίες, τα ονόματα, τα λόγια αγάπης και σοφίας, που βρίσκει στα μνήματα. Είναι μια πράξη αντισυμβατική, αντίθετη με τους κώδικες του μικρού τόπου, της κοινότητας και της οικογένειας, που δέχεται μεν την τελετουργία και την ιερότητα του θανάτου, αλλά διατηρεί καχυποψία απέναντι στην έλξη την αισθητική, τη νοητική, την ψυχική προς τους νεκρούς και τις ξεχασμένες ιστορίες τους.
Ο Αγγελής είναι ένας ήπιος αντάρτης της σύμβασης. Ο ίδιος έχει τη στόφα του ποιητή, του τροβαδούρου και του περιπλανώμενου παραμυθά. Στο χαρτί γράφει τις ιστορίες των νεκρών. Τα ονόματα τα βλέπει χαραγμένα στα μνήματα, και γεννάει ιστορίες. Η Βάσω Καλαντίδου μάς δίνει τις ιστορίες μέσα στην ιστορία, τις αφηγήσεις μέσα στο μεγάλο κάδρο, και όλα μοιάζουν στέρεα και ρευστά, πηλός και ατμός μαζί. Οι ιστορίες, που και αυτές πολλές φορές είναι αφηγήσεις τρίτων, με τις στρώσεις του χρόνου, των φωνών, των σκιών να ορίζουν ένα ορυχείο μνήμης και λήθης.
Ο Αγγελής είναι δίχως αμφιβολία ένας ήρωας αξιομνημόνευτος. Εχει την αντικειμενικά ηρωική στόφα του ανθρώπου που πάει κόντρα στο ρεύμα, γιατί έτσι είναι ο εαυτός του, γιατί η εσωτερική φωνή έχει το πάνω χέρι. Σε αυτήν την αλληγορική σχέση με τον θάνατο, ο Αγγελής αναμοχλεύει τη μνήμη και τη φαντασία, και ξετυλίγει μια πινακοθήκη προσώπων, με σάρκα και αίμα.
Αυτήν την ύλη τη δίνουν οι αγαπημένοι νεκροί του, η σινιόρα Μαρίνα Βίτι, ετών 59, το Αννιώ, ετών 20, η Θυμιούλα, ετών 16, η Δέσποινα Αναγνωστάκη – το Δεσποινάκι , ετών 34, η Χαρικλώ, η μπεσαλού, ετών 70, η Σοφούλα Μπάλκου, ετών 79, ο Παναγιώτης, ετών 53, ο Μενέλαος Χαρικλέας, φονευθείς το 1936, ετών 26, και ο πατέρας του Γρηγόριος Χαρικλέας, φονευθείς το 1937, ετών 58, η μαντάμ Ζωζώ, ετών 74, ο Ιωάννης Γρίβας, ετών 33… Ο Ιωάννης Γρίβας ήταν ο πατέρας του Αγγελή. Ο Αγγελής, ο γιος της Σούλας και του Γιάννη, που του άρεσε να γράφει ιστορίες για τους νεκρούς. Να λυτρώνει από τη λήθη. Ο Αγγελής που έγραφε καλά από μικρός…