Ενα μήνα μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, οι πρώτες της αποφάσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες εστιάζουν στην αλλαγή του μοντέλου διακυβέρνησης ώστε να γίνει το κράτος πιο αποτελεσματικό και να επιταχυνθεί η ανάκαμψη. Δεν είναι εύκολοι στόχοι αυτοί. Η αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των θεσμών χρειάζεται χρόνο, καθώς η αντίσταση στην αλλαγή είναι μεγάλη. Και με δεδομένους τους περιορισμούς της δημοσιονομικής πολιτικής, οι αποσπασματικές μειώσεις φόρων δεν μπορούν να έχουν αποτέλεσμα αν δεν μειωθούν οι στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό είναι ένα στοίχημα για το επόμενο έτος, αλλά εν τω μεταξύ οι εξελίξεις δεν περιμένουν.
Οι κρίσεις μπορούν να προλάβουν ακόμη και τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά και έχουν επιπτώσεις σε πολύ πιο άμεσο χρόνο από τις νομοθετικές πρωτοβουλίες. Φυσικά φαινόμενα όπως οι πυρκαγιές και παθογένειες όπως η πολιτική αδυναμία αλλαγής του τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων έχουν τόσο άμεσες επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών, που μπορούν να αλλάξουν δραματικά τις πολιτικές προτεραιότητες. Βέβαια, αυτές διαμορφώνονται επίσης από την ποιότητα της αντιπολίτευσης. Η επιμονή των προσωπικών επιθέσεων και του διχαστικού λόγου ανεξαρτήτως του εκλογικού κύκλου υπονομεύει την προσπάθεια για αλλαγή πολιτικού κλίματος – αν και η ευθύνη για την επιδίωξη συναινέσεων ανήκει δικαιωματικά στην εκάστοτε κυβέρνηση.
Παρά τις επιθέσεις λοιπόν, υπάρχει ανάγκη να αφήσουμε πίσω μας, εκτός από την κρίση, και το πολιτικά διχαστικό της αφήγημα. Αυτό είναι κρίσιμο για την κυβέρνηση, αν θέλει πράγματι να εστιάσει στο έργο της διακυβέρνησης και να αφήσει το στίγμα της στον τόπο. Χρειάζεται όμως και συνολικότερα μια νέα νοοτροπία: έχει έλθει η ώρα να εστιάσουμε στο τι κάνουμε εμείς για τη χώρα μας, όχι στο πώς μας βλέπουν και κατευθύνουν οι φίλοι, εταίροι ή πιστωτές. Δεν είναι εύκολη αυτή η στροφή.
Την τελευταία δεκαετία, η Ελλάδα ήταν συχνά στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής διότι η οικονομική της κρίση απειλούσε την Ευρωζώνη, και κατ’ επέκταση τη διεθνή οικονομία. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Λύθηκε όταν η Ευρωζώνη βρήκε το πολιτικό σθένος να πει ότι «θα κάνει οτιδήποτε χρειαστεί», αξιοποιώντας τους νέους μηχανισμούς προστασίας της. Από τότε και μετά, το ελληνικό δράμα έγινε πολιτικό: για τις επιπτώσεις της κρίσης στον λαό της χώρας, το πολιτικό της σύστημα και τη θέση της στον κόσμο.
Αυτά ήταν βέβαια υπαρξιακά ερωτήματα για τους Ελληνες, αλλά λύθηκαν όταν η προηγούμενη κυβέρνηση αγνόησε το δημοψήφισμα και αποδέχθηκε ένα νέο μνημόνιο – το οποίο και ολοκλήρωσε με τις ευλογίες των πιστωτών.
Οι πρόσφατες εκλογές επιβεβαίωσαν το πέρασμα σε μια νέα εποχή. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπεσε αλλά προκήρυξε πρόωρες εκλογές η ίδια, ώστε να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Αν και επιδόθηκε σε μια σειρά από προεκλογικές παροχές που υπονόμευαν την οικονομική σταθεροποίηση για την οποία εργάστηκε, ηττήθηκε ξεκάθαρα, σε μια ένδειξη ότι αυτές δεν έπεισαν τους πολίτες. Επιπλέον, η Νέα Δημοκρατία κέρδισε παρά την επίκληση αντιδεξιών αντανακλαστικών και τις προσωπικές επιθέσεις που κυριάρχησαν στην προεκλογική εκστρατεία.
Γι’ αυτό και φαντάζουν άκαιρα άρθρα που επιχειρούν να προκαλέσουν διεθνή «συναγερμό» για την κατεύθυνση της χώρας, όπως το πολιτικά χρωματισμένο άρθρο γνώμης στους New York Times ότι η νέα κυβέρνηση είναι «πολύ Δεξιά», με κατηγορίες περί οργουελικών τακτικών και θαλάσσιων τειχών. Είχαν κάποιο νόημα το 2010, όταν η ένταξη στον διεθνή μηχανισμό στήριξης προκάλεσε εσωτερική αστάθεια, το 2012, όταν εκτοξεύθηκε το νεοναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής ή το 2015, όταν διακυβευόταν η πορεία της χώρας. Οχι πια: η Χρυσή Αυγή δεν είναι πλέον στο Κοινοβούλιο και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα, Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ, είναι φιλοευρωπαϊκά. Παρά την πόλωση και τις προσωπικές επιθέσεις, οι αλληλοκατηγορίες περί λαϊκισμού είναι η σαφέστερη ένδειξη ότι ο λαϊκισμός ηττήθηκε, αφού κανείς δεν υιοθετεί τον χαρακτηρισμό.
Οπως στον μύθο του Αισώπου, είναι καιρός να σταματήσουμε να φωνάζουμε «λύκος» για να προκαλέσουμε την προσοχή των διεθνών μίντια, ώστε να πάρουμε πόντους στην εσωτερική αντιδικία με τους πολιτικούς μας αντιπάλους.
Ευτυχώς, η Ελλάδα δεν είναι πλέον διεθνές πρόβλημα. Είναι ώρα να σταματήσουμε να κοιταζόμαστε στον μεγεθυντικό, και συχνά παραμορφωτικό, φακό των ξένων και να εστιάσουμε στα του οίκου μας.