Η 32χρονη σήμερα Εμμανουέλα Μακρή λίγο έλειψε να γεννηθεί μέσα σε κεραμοποιείο! Η μητέρα της, Σταματία, αν και διήνυε τον ένατο μήνα της εγκυμοσύνης της, εξακολουθούσε να εργάζεται στην οικογενειακή επιχείρηση. Η γιαγιά της, Πάτρα, μέσα στο ίδιο μικρό εργαστήριο είχε μεγαλώσει τις τέσσερις κόρες της, για να βρίσκεται κοντά στον σύζυγό της, Μανώλη, και να τον βοηθάει. Εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, βλέπετε, η ιστορία αυτής της οικογένειας είναι φτιαγμένη από χώμα και νερό: γιατί η ζωή τους είναι απόλυτα συνυφασμένη με τον πηλό.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές του περασμένου αιώνα, ο προπάππος της Εμμανουέλας, Δημήτρης Βαθιώτης, έφυγε από τη Σάμο αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στο Σιβριχισάρ της Μικράς Ασίας. Τι ήταν αυτό που τον έκανε, βλέποντας ένα σταμναριό (κανατάδικο) να περάσει το κατώφλι του και να ζητήσει δουλειά από τον ιδιοκτήτη του, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Καμιά σχέση δεν είχε με την αγγειοπλαστική έως τότε. Ομως, η παρόρμηση αυτή έμελλε να αποδειχθεί καθοριστική, γιατί η εμπειρία που απέκτησε στα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πολύτιμη. Και το 1922, αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, πρόσφυγας πλέον, επέστρεψε στο νησί και άνοιξε το δικό του εργαστήριο, στο Καρλόβασι.
Η Εμμανουέλα Μακρή στο εργαστήριό της, στο χωριό Μανωλάτες.
Ο γιος του, Μανώλης, ακολούθησε τα βήματά του, τη δεκαετία του ’50, κατασκευάζοντας κυρίως χρηστικά αντικείμενα. «Πιάτα, κανάτια, λεκανάκια, γλάστρες. Και κεραμίδια, φυσικά: θυμάμαι μια μέρα που είχα απλώσει στον ήλιο 2.000 κομμάτια!» λέει η σύζυγός του, Πάτρα, που δειλά δειλά ξεκίνησε να εργάζεται στο πλευρό του, πλουμίζοντας με τις όμορφες ζωγραφιές της τα κεραμικά του. Το ζευγάρι δεν απέκτησε γιο και καημό το είχε ο Σαμιώτης αγγειοπλάστης που δεν θα υπήρχε συνεχιστής της οικογενειακής επιχείρησης. Εφυγε από τη ζωή το 1974, σε ηλικία 57 ετών. Δεν πρόλαβε, δυστυχώς, να δει ότι το γονίδιο της τέχνης του το είχαν κληρονομήσει δύο από τις θυγατέρες του. Η Σταματία, αφού μαθήτευσε στα εργαστήρια της Ελένης Κανελλοπούλου και του Βασίλη Κοντορούδα καθώς και σε ιδιωτική σχολή κεραμικής και διακόσμησης, παρέλαβε το εργαστήριο, έχοντας δίπλα της τη μητέρα της και αργότερα τη μικρότερη αδελφή της, Ευαγγελία. Από κοντά, τα τελευταία χρόνια, και η μοναχοκόρη της, Εμμανουέλα, η οποία αφού σπούδασε χημικός μηχανικός, επέστρεψε στον τόπο της και άνοιξε το δικό της εργαστήριο-κατάστημα στο χωριό Μανωλάτες.
Eμπνευση και πάθος
Στις προθήκες των δύο κεραμοποιείων συναντώνται η έμπνευση και το πάθος τεσσάρων γενεών: τα κοκοράκια και τα σπιτάκια του παππού, οι κουκουβάγιες και τα ψαράκια της γιαγιάς, τα λουλούδια και τα εγχάρακτα της Σταματίας, τα κλαδιά ελιάς και τα ασπρόμαυρα γεωμετρικά της Εμμανουέλας – πάνω σε κομμάτια τα οποία, στην πλειονότητά τους, φτιάχνει στον τροχό η Ευαγγελία.
Μερικές από τις δημιουργίες των τεσσάρων γυναικών.
Οι τέσσερις κεραμίστριες επιλέγουν τις καλύτερες πρώτες ύλες και τα κεραμικά τους υφίστανται διπλό ψήσιμο, ώστε να επιτυγχάνεται άριστη ποιότητα. Τα περισσότερα αντικείμενα ακολουθούν την παραδοσιακή γραμμή σε σχήμα και διακόσμηση, αλλά όχι μόνο. «Η παράδοση έχει νόημα όταν εξελίσσεται κιόλας», λένε οι ίδιες.