Σχετικά ήπιο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το φετινό καλοκαίρι στην Ελλάδα, δέκα ημέρες περίπου πριν από την ολοκλήρωση του τρίτου μήνα του, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή και παγκόσμια εικόνα, που ανέδειξε τον Ιούλιο του 2019 στον πιο θερμό μήνα των τελευταίων δεκαετιών. Η κλιματική κρίση εμφανίζεται σε διεθνές επίπεδο, παρότι το φυσικό κλιματιστικό των μελτεμιών λειτούργησε ανακουφιστικά (και φέτος) στο Αιγαίο και σε πολλές παραθαλάσσιες περιοχές.
«Αναδεικνύοντας τα βασικά χαρακτηριστικά των τριών φετινών θερινών μηνών μπορούμε να σημειώσουμε την έντονη κεραυνική δραστηριότητα του Ιουνίου, το γεγονός πως ο Ιούλιος στην Ελλάδα ήταν πανελλαδικά πιο δροσερός από το συνηθισμένο, κυρίως λόγω της σημαντικής πτώσης της θερμοκρασίας το δεύτερο δεκαήμερό του, και το θερμό ξεκίνημα του Αυγούστου, που όμως, από τον Δεκαπενταύγουστο και μετά έχει υποχωρήσει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, ενώ είδαμε και βροχοπτώσεις και καταιγίδες στα βόρεια και βορειοδυτικά», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και υπεύθυνος της ιστοσελίδας meteo.gr.
Η είσοδος του φετινού Αυγούστου ανέβασε τα επίπεδα στα θερμόμετρα όλης της χώρας. Εως τις παραμονές του Δεκαπενταύγουστου η θερμοκρασία στην Αττική ήταν περίπου 2-3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων δεκαετιών, ενώ ιδιαίτερα αυξημένη ήταν στη δυτική και κεντρική Ελλάδα (όπως στη Θεσσαλία), φθάνοντας και τους 38-40° C. «Η επιμονή των μελτεμιών στο Αιγαίο συνδέεται με αυξημένες θερμοκρασίες στη δυτική και κεντρική χώρα», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος, εξηγώντας ότι οι άνεμοι των 7-8 μποφόρ που έπνεαν στο Αιγαίο συνέβαλαν στη δημιουργία συνθηκών θερμοκηπίου στη δυτική Ελλάδα. Ηδη, όμως, από τον Δεκαπενταύγουστο ο καιρός ξέσπασε, με βροχές και καταιγίδες, ειδικά στην κεντρική Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Πάνω από 3.000 κεραυνοί έπεσαν στις 15 Αυγούστου.
Ιδιαίτερα έντονη κεραυνική δραστηριότητα παρατηρήθηκε τον φετινό Ιούνιο. Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις ήταν αυξημένες –για τρίτη συνεχόμενη χρονιά– σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων 15 ετών, σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέγει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Το σύστημα ZEUS κατέγραψε τον Ιούνιο συνολικά 67.527 κεραυνούς στην ελληνική επικράτεια. Βεβαίως, τον αντίστοιχο μήνα του 2018 είχαν καταγραφεί 93.580 κεραυνοί. Η διαφορά φέτος είναι πως οι περισσότεροι από αυτούς έπληξαν χερσαίες περιοχές (56.327 στην ξηρά, 11.200 στη θάλασσα), ενώ το 2018 είχε συμβεί το αντίθετο. Εντυπωσιακό είναι, ακόμη, πως κεραυνοί έπεφταν στην Ελλάδα κάθε μέρα του Ιουνίου, αν και με μεγάλες διαφορές ως προς τον αριθμό τους. Στις 2 και 16 Ιουνίου έπεσαν περισσότεροι από 10.000 κεραυνοί, ενώ ξεπέρασαν τις 6.000 στις 11/6 και 18/6.
Ο φετινός Ιούλιος ήταν πιο δροσερός στην Αθήνα, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα συγκριτικά με τα τελευταία χρόνια – σε αντίθεση με τις διεθνείς τάσεις. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία Ιουλίου στην Αθήνα ήταν 33,9 βαθμοί Κελσίου (στοιχεία Αστεροσκοπείου), όταν η αντίστοιχη μέση τιμή δεκαετίας είναι οι 34,6 βαθμοί Κελσίου. Θερμότερος Ιούλιος παραμένει εκείνος του 2012, όταν η μέση μέγιστη θερμοκρασία σκαρφάλωσε στους 36,9° C.
Η εικόνα αυτή διαμορφώθηκε κυρίως από ένα σχετικά ψυχρό κύμα που επέδρασε στα μέσα Ιουλίου και έριξε πολύ τον μέσο όρο, συνοδευόμενο από έντονες βροχοπτώσεις (17/7, 105 χιλιοστά βροχής στη Ζαγορά Πηλίου) και καταιγίδες. Ξεχώρισε η υπερκυτταρική καταιγίδα στη Χαλκιδική στις 10 Ιουλίου, μια πολύ μεγάλη καταιγίδα που προκάλεσε καταστροφές και θανάτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η οριζόντια διάμετρός της έφθασε τα 160 χλμ., η ταχύτητα των ριπών του ανέμου τα 132 χλμ. ανά ώρα, ενώ η θερμοκρασία έπεσε ραγδαία, σχεδόν 7 βαθμούς μέσα σε 10 λεπτά.
Παρ’ όλα αυτά, δεν έλειψαν, στις αρχές Ιουλίου, ημέρες με καυτές θερμοκρασίες, όπως η 9η του μήνα, όταν το θερμόμετρο σκαρφάλωσε στους 41,6° C στη Λάρισα, ενώ σε πολλές ακόμη περιοχές ξεπέρασε τους 39 βαθμούς.
Αντίστοιχα, ιδιαίτερη ζεστή σε πολλές περιοχές, ακόμη και με θερμοκρασίες 40 βαθμών, ήταν και η 10η Ιουλίου.
Ο σχετικά δροσερός φετινός Ιούλιος δεν ακυρώνει το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια έχουν πυκνώσει τα στοιχεία υπερθέρμανσης και στη χώρα μας. Σύμφωνα με δημοσίευση της δρος Δήμητρας Φουντά, κύριας ερευνήτριας στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο περιοδικό «Κόσμος» του ΕΕΑ, παρατηρείται εντυπωσιακή ανοδική τάση της ετήσιας θερμοκρασίας στην Αθήνα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα, με αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης επεισοδίων καύσωνα κατά την ίδια χρονική περίοδο. Σύμφωνα με τη δρα Φουντά, την τελευταία δεκαετία έχουν καταρριφθεί στην Αθήνα μια σειρά από ιστορικά ρεκόρ.
Το 2007 καταγράφηκε η υψηλότερη θερμοκρασία, 44,8° C, με δεύτερη τους 43° C, το 1916. Το ίδιο έτος είχαμε και τον μεγαλύτερο αριθμό ημερών με μέγιστη θερμοκρασία πάνω από 40 βαθμούς (οκτώ ημέρες).
Το 2010 ήταν το θερμότερο έτος που καταγράφηκε ποτέ (μέση ετήσια θερμοκρασία) στην Αθήνα. Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε και ο πιο πρώιμος καύσωνας – στις 15-17 Ιουνίου.
Το 2012 είχαμε το πιο θερμό καλοκαίρι, με μέση, μέγιστη και ελάχιστη θερμοκρασία μεγαλύτερες κατά τέσσερις βαθμούς Κελσίου από την κανονική τιμή. Το 2012 καταγράφηκε επίσης ο μεγαλύτερος αριθμός θερμών ημερών: 32 ημέρες με μέγιστη θερμοκρασία πάνω από 37° C.
Τέλος, το 2018 ήταν το θερμότερο έτος ως προς την ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία.
Ολα αυτά δείχνουν ότι δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού όσον αφορά την απορρύθμιση του κλίματος.