Είναι λίγο δύσκολο να μιλάς σαν αναβάτης όταν δεν έχεις σίγουρο το άλογο. Ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς να έχει σίγουρο αν αυτό το μέλλον θα τον περιλαμβάνει σε περίοπτη σέλα.
Το ενδεχόμενο της απόσυρσης δεν αφορά προσωπικά μόνο τον Σκουρλέτη. Ολη η γενιά των πρωτοσυριζαίων διαισθάνεται ότι ο Τσίπρας προτιμά να προχωρήσει με τους δικούς του. Η διαλογή δεν γίνεται μόνο ηλικιακά – δεν αφορά μόνο τους νεότερους που έχουν ήδη πλασαριστεί στη βιτρίνα. Την απόσταση μέχρι την κορυφή του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να διανύουν πολύ γρήγορα και τα στελέχη που ο Τσίπρας συνέλεξε από τα ανταλλακτικά του ΠΑΣΟΚ.
Αυτή η αλλαγή φρουράς δεν έχει δυναμική εσωκομματικής σύγκρουσης. Η σύγκρουση αποκλείεται από τη φύση του κόμματος, του οποίου το βασικότερο κεφάλαιο είναι ο αρχηγός. Η κυριαρχία του προσώπου που όχι μόνο έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, αλλά τον κράτησε και πάνω από το 30% ύστερα από 4,5 χρόνια διακυβέρνησης, προεξοφλεί ότι οι δυσφορίες δεν θα ξεπεράσουν εύκολα το βούισμα της γκρίνιας.
Ο Τσίπρας θα κάνει ό,τι θέλει, με όποιους θέλει. Το ερώτημα είναι τι θέλει. Θέλει να γυρίσει στον αντιμνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ του πεζοδρομίου; Να κλωνοποιήσει το ΠΑΣΟΚ; Ή, μήπως, να μεταμφιεστεί σε ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία;
Τίποτε από τα τρία. Ο ΣΥΡΙΖΑ ποτέ –ούτε το 2008 ούτε την περίοδο 2010-2014– δεν είχε τη δύναμη να προκαλέσει μαζικές κινητοποιήσεις. Τις βρήκε, τις καπέλωσε και τις εξαργύρωσε στην κάλπη. Σήμερα, ακόμη κι αν διέγραφε το κυβερνητικό παρελθόν του, δεν έχει τα μέσα για να κάνει αντιπολίτευση δρόμου. Το ενδεχόμενο της πασοκοποίησης είναι εξίσου χλωμό, επειδή δεν υπάρχουν πια οι δεξαμενές που θα τροφοδοτούσαν ένα τέτοιο κόμμα. Ακόμη και η θνήσκουσα ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι κάτι που ενδιαφέρει τον Τσίπρα μόνο στο επίπεδο των δημοσίων σχέσεων.
Ανεξάρτητα από την τύχη του ιδίου, η απάντηση του Σκουρλέτη για τον «μετασχηματισμό» απηχεί τους κοινούς τόπους του συριζαϊκού φαντασιακού: Θέλουν, λέει, πολλά, αφοσιωμένα μέλη – όχι φόλοουερς. Θέλουν «παρουσία στους μαζικούς χώρους». Θέλουν δηλαδή όσα έχει και το ΚΚΕ. Μόνο που ούτε τα αφοσιωμένα μέλη ούτε τα ερείσματα στα συνδικάτα αρκούν όταν έχεις ατζέντα απολιθωμένη.
Κινδυνεύει ο ΣΥΡΙΖΑ να καθηλωθεί σε μειοψηφικά αριστερά κλισέ; Κάποιοι λένε όχι. Λένε ότι θα υπερισχύσει το πρωτεϊκό του πλεονέκτημα: Η μεταμοντέρνα πλαστικότητα του τσιπρικού κόμματος, που μπορεί να γίνεται κάθε φορά ό,τι συμφέρει.
Το έλλειμμα πάντως της ατζέντας παραμένει. Αν κρίνει κανείς από το πρώτο δείγμα –την προκήρυξη Τσίπρα στο Facebook–, ο ΣΥΡΙΖΑ θα επενδύσει πάλι στον αντινεοφιλελευθερισμό και στην αντιλιτότητα. Δοκιμασμένη ιδέα. Μόνο που για να αποδώσουν ο αντινεοφιλελευθερισμός και η αντιλιτότητα, πρέπει να υπάρχουν νεοφιλελευθερισμός και λιτότητα.