Μπόνους 1,2 δισ. ευρώ διεκδικούν τα προγράμματα και οι δράσεις του ΕΣΠΑ που παρουσιάζουν τις καλύτερες επιδόσεις στην απορρόφηση κοινοτικών πόρων και έχουν επιτύχει τους ποιοτικούς στόχους που έχουν τεθεί από την Ε.Ε. Πρόκειται για το αποθεματικό επίδοσης, η κατανομή του οποίου θα γίνει έως τα τέλη του έτους και θα αποτελέσει πρώτο crash test ενόψει της αναθεώρησης του ΕΣΠΑ, που θα γίνει το 2020.
Το ΕΣΠΑ καλύπτει την περίοδο 2014-2020, αλλά η προθεσμία για την απορρόφηση των πόρων του με βάση τον κανόνα ν+3, εκτείνεται έως το 2023. Η αναθεώρηση του ΕΣΠΑ τρία χρόνια πριν από τη λήξη του αποτελεί σημαντικό ορόσημο, καθώς ενσωματώνει τις εκτιμήσεις για το ποια έργα θα ολοκληρωθούν έγκαιρα. Βάσει αυτών των εκτιμήσεων, κάθε χώρα σχεδιάζει τις διορθωτικές κινήσεις για το ποια έργα πρέπει να θέσει εκτός προγράμματος και ποιες πρωτοβουλίες πρέπει να πάρει για να επιταχύνει την ολοκλήρωση των ώριμων έργων, έτσι ώστε να μη χαθούν κοινοτικά κονδύλια. Το αποθεματικό επίδοσης που κατανέμεται με βάση τις επιδόσεις των επιμέρους δράσεων κάθε επιχειρησιακού ή περιφερειακού προγράμματος αποτελεί πρώτη σαφή ένδειξη για το ποια έργα προχωρούν και ποια όχι. Το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ετοιμάζει αυτή την περίοδο τον απολογισμό όλων των δράσεων του ΕΣΠΑ με βάση την πρόοδο που έχει κάθε πρόγραμμα στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων και αναμένεται να στείλει στην Κομισιόν την εισήγησή του για την κατανομή του αποθεματικού επίδοσης, το οποίο αντιστοιχεί στο 6% του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΣΠΑ. Οι πρόσθετοι πόροι φθάνουν το 1,2 δισ. ευρώ και ανεβάζουν τον συνολικό προϋπολογισμό του ΕΣΠΑ στα 20,9 δισ. ευρώ από 19,7 δισ. ευρώ κοινοτικής και εθνικής δαπάνης.
Η κατανομή του αποθεματικού επίδοσης αποτελεί δύσκολη άσκηση που αποσκοπεί στη μεταφορά πόρων μεταξύ των διαφορετικών δράσεων κάθε προγράμματος, έτσι ώστε να αποφευχθεί η απώλεια κοινοτικών κονδυλίων. Η ενοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και η συγχώνευση των έργων για το περιβάλλον με αυτά των μεταφορών σε ένα ενιαίο πρόγραμμα, το πρόγραμμα «Υποδομές μεταφορών, περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη», λειτουργούν σήμερα ως αποτελεσματικός μηχανισμός, αφού επιτρέπουν τη μεταφορά κονδυλίων που είχαν προβλεφθεί για το περιβάλλον σε έργα του μεταφορών ή αντιστρόφως, ανάλογα κάθε φορά με τις αδυναμίες κάθε έργου. Αντίστοιχες ενοποιήσεις έγιναν στα προγράμματα για την ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού και την εκπαίδευση, περιορίζοντας τα προγράμματα του τρέχοντος ΕΣΠΑ σε τέσσερα από επτά που ήταν κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, δηλαδή το ΕΣΠΑ 2007-2013. Οπως προκύπτει από την πρόταση που έχει καταρτίσει το υπουργείο Ανάπτυξης, τη μερίδα του λέοντος από το αποθεματικό επίδοσης θα λάβει το πρόγραμμα των υποδομών, που θα ωφεληθεί με 336,2 εκατ. ευρώ. Ακολουθεί το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» με 289,3 εκατ. ευρώ, το πρόγραμμα «Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού» με 162,8 εκατ. ευρώ και το πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση του δημοσίου τομέα» με 35,6 εκατ. ευρώ. Μεταξύ των περιφερειακών προγραμμάτων τη μερίδα του λέοντος από το αποθεματικό επίδοσης, ύψους 72,1 εκατ. ευρώ, παίρνει η Περιφέρεια Αττικής και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία, που θα λάβει πρόσθετους πόρους περίπου 62 εκατ. ευρώ.