Οταν άκουσε τον συναγερμό, ήταν πλέον αργά. Οι γάντζοι των πειρατών είχαν αγκιστρωθεί στη δεξιά πλευρά του πλοίου. Σκαρφάλωσαν τις ανεμόσκαλες, έκοψαν το προστατευτικό συρματόπλεγμα, πάτησαν στο κατάστρωμα. Τουλάχιστον οκτώ άνδρες, οπλισμένοι με καλάσνικοφ. Μόλις βγήκε από την καμπίνα του, ο υποπλοίαρχος Εντουαρντ Γκλούζμαν αντίκρισε έναν από αυτούς. Προσπάθησε να ξεφύγει. Θυμάται να ακούει πίσω του ουρλιαχτά, ανθρώπους να τρέχουν, σφαίρες να καρφώνονται στις λαμαρίνες, μέχρι που σκόνταψε σε μια σκάλα. Τις επόμενες 21 ημέρες ήταν αιχμάλωτος σε μια καλύβα στη ζούγκλα της Νιγηρίας.
«Φοβόμουν από την πρώτη στιγμή, αλλά έπρεπε να επιβιώσω. Επρεπε να καταλάβω τι ήθελαν και να ελέγξω τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά μου. Δεν θα βοηθούσε σε κάτι εάν έκλαιγα, δεν θα άλλαζε η μοίρα μου», λέει στην «Κ» ο 44χρονος Ουκρανός ναυτικός. Απήχθη στις 7 Φεβρουαρίου 2017 μαζί με δύο συναδέλφους του από δεξαμενόπλοιο ελληνικών συμφερόντων και απελευθερώθηκε τρεις εβδομάδες αργότερα. Χρειάστηκε χειρουργικές επεμβάσεις και πολύμηνη νοσηλεία για τα βαριά τραύματα που έφερε μετά την επίθεση. Από τα τέλη Ιουλίου 2019, με αγωγή του στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιά, διεκδικεί αποζημίωση για όσα πέρασε.
Τα στοιχεία του Διεθνούς Γραφείου Ναυσιπλοΐας (IMB, τμήμα του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου) δείχνουν ότι το πρώτο εξάμηνο του 2019 δέχθηκαν επιθέσεις πειρατών 16 πλοία ελληνικών συμφερόντων. Πέρυσι σε όλη τη χρονιά είχαν φτάσει τα 34. Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι απόλυτοι. Ορισμένα περιστατικά μπορεί να μη δηλώνονται στις αρμόδιες αρχές, αρκετές λεπτομέρειες δεν δημοσιοποιούνται, ενώ τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα θύματα προτιμούν να σιωπήσουν. Η μαρτυρία του Γκλούζμαν δίνει σπάνια πρόσβαση στον κόσμο των πειρατών της Δυτικής Αφρικής.
Το ελληνικών συμφερόντων δεξαμενόπλοιο «Gaz Providence» εκτελούσε πλόες στον Κόλπο της Γουινέας, μεταξύ των λιμανιών Λάγος και Μπόνι. Ο Γκλούζμαν είχε ναυτολογηθεί στις 29 Ιανουαρίου 2017 και μόλις εννέα ημέρες αργότερα, όσο ξεκουραζόταν στην καμπίνα του, άκουσε τον συναγερμό του πλοίου. Οπως υποστηρίζει, δεν είχε προηγηθεί καμία προειδοποίηση από τη γέφυρα ή τον αξιωματικό φυλακής. Κάποια μέλη του πληρώματος είχαν μπει στο citadel, τον ειδικό χώρο οχύρωσης σε περίπτωση κινδύνου. Ο Ουκρανός υποπλοίαρχος έτρεξε προς τα εκεί.
«Σκόνταψα σε μια σκάλα, έπεσα και έσπασα τον αστράγαλό μου», λέει σε τηλεφωνική συνομιλία μας από την Οδησσό όπου ζει σήμερα. Θυμάται τον πλοίαρχο και τον Α΄ μηχανικό να τον προσπερνούν, φωνάζοντας να σηκωθεί, χωρίς όμως να τον βοηθούν. «Οι πειρατές ούρλιαζαν να σταματήσω και ένας από αυτούς χύμηξε πάνω μου για να με πιάσει. Πέσαμε στο κατάστρωμα και έβγαλα τον ώμο μου», λέει.
Αφού απέτυχαν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους τη λειτουργία της μηχανής, οι εισβολείς γέμισαν μαύρες πλαστικές σακούλες με κλοπιμαία (ρούχα, χρήματα, προσωπικά είδη των ναυτικών) και εγκατέλειψαν το δεξαμενόπλοιο με τον Γκλούζμαν και άλλους δύο ομήρους.
Το Διεθνές Γραφείο Ναυσιπλοΐας ειδοποιήθηκε για το συμβάν και ένα πλοίο του πολεμικού ναυτικού της Νιγηρίας στάλθηκε στην περιοχή για να βοηθήσει. Οι πειρατές όμως είχαν ήδη αποχωρήσει.
Κάλυψαν τα μάτια των αιχμαλώτων με τις μπλούζες τους και τους οδήγησαν στο κρησφύγετό τους, μια καλύβα στο Δέλτα του Νίγηρα. «Μας φυλούσαν 15 οπλισμένοι άνδρες. Ο μικρότερος ήταν 19 ετών και ο μεγαλύτερος κοντά στα 45», θυμάται. «Δεν ήθελαν να μιλήσουν για το παρελθόν τους. Είπαν ότι το έκαναν για τα χρήματα. Δύο είχαν στρατιωτικά τατουάζ στους ώμους κι ένας ακόμη είχε ουλές από σφαίρες στο σώμα του. Αυτός είπε ότι ήταν πειρατής από την ηλικία των 15 ετών».
Υπό κράτηση
Μέσα στην καλύβα υπήρχε μόνο ένα βρώμικο στρώμα για τους τρεις ομήρους, πεταμένο στο έδαφος. Τους έδιναν για φαγητό νουντλ και αυγά και κάποιες φορές τους έφεραν και μήλα. «Μόλις φτάσαμε, με σύστησαν στον επικεφαλής. Μου είπε ότι σκέφτεται να ζητήσει 21 εκατ. δολάρια ως λύτρα. “Θα σας ήταν πιο εύκολο να μας σκοτώσετε. Είναι πάρα πολλά αυτά τα χρήματα”, του απάντησα και εξήγησα ότι σε αντίστοιχα περιστατικά στη Σομαλία οι πειρατές λάμβαναν 300.000- 400.000 δολάρια», λέει ο Γκλούζμαν.
Πέρα από τον φόβο για τη ζωή του, έπρεπε να υπομείνει και τον πόνο των τραυμάτων του. Από τις δύο πτώσεις στο πλοίο είχε υποστεί διπλό κάταγμα στον αριστερό αστράγαλο και στην κνήμη, αλλά και συμπιεστικό κάταγμα στον αριστερό ώμο με ταυτόχρονη εξάρθρωση. Κατά την τρίτη ημέρα αιχμαλωσίας θυμάται ότι το πόδι του είχε πρηστεί και μελανιάσει. Ανησυχούσε ότι είχε μολυνθεί. Οι πειρατές έστειλαν έναν άνδρα από τοπική φυλή, τον οποίο αποκαλούσαν «φαρμακοποιό-θεραπευτή», για να τον φροντίσει – θα τους ήταν πιο χρήσιμος ζωντανός. Αποδείχθηκε, όμως, ότι αυτός δεν είχε καμία γνώση ιατρικής. Προσπάθησε ανεπιτυχώς να βάλει τα οστά στη θέση τους και υποσχέθηκε στον ναυτικό ότι μέσα σε δύο εβδομάδες «θα μπορούσε να τρέχει». Οι πόνοι δεν υποχώρησαν.
Οι πειρατές δεν ανησυχούσαν μήπως ο Γκλούζμαν καταφέρει να αποδράσει. Είχαν ξεκαθαρίσει, πάντως, στους ομήρους ότι δεν είχαν περιθώρια διαφυγής. Η ζούγκλα γύρω τους ήταν αχανής και άγνωστη, ενώ κινδύνευαν να απαχθούν από αντίπαλες ομάδες πειρατών. «Μας είπαν ότι τουλάχιστον 300 άτομα έκαναν την ίδια δουλειά», λέει.
Απροσδόκητα, έπειτα από 21 ημέρες ομηρίας, οι τρεις ναυτικοί απελευθερώθηκαν μετά την καταβολή λύτρων – το ύψος των οποίων δεν έχει διευκρινιστεί. Ο Γκλούζμαν νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Οδησσού για 3,5 μήνες, αλλά αδυνατούσε να πατήσει κανονικά το αριστερό του πόδι ακόμη και μετά το εξιτήριο. Εμεινε κλινήρης για άλλους τέσσερις μήνες στο σπίτι του. Ακολούθησαν και άλλα διαστήματα νοσηλείας και χειρουργεία στην πατρίδα του και στην Ελλάδα, τα έξοδα των οποίων καλύφθηκαν από τους εργοδότες του. Οπως αναφέρει ο 44χρονος, αρμόδια επιτροπή στην Ουκρανία έκρινε ότι είναι πλέον ανίκανος για την άσκηση ναυτικού επαγγέλματος.
Αυτή δεν είναι η μόνη υπόθεση πειρατείας στη Δυτική Αφρική που φτάνει στα ελληνικά δικαστήρια. Τον Ιανουάριο του 2019, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ», το Μονομελές Εφετείο Πειραιά έκρινε ότι η δολοφονία του Φιλιππινέζου ναυτικού Κρίστοφερ Σεπράντο από πειρατές ήταν εργατικό ατύχημα. Ο Σεπράντο ήταν ναύτης σε ελληνικών συμφερόντων χημικό δεξαμενόπλοιο. Τον Μάιο του 2011, τρεις ημέρες μετά το ρεσάλτο πειρατών και την αρπαγή του, εντοπίστηκε νεκρός με μια σφαίρα στον αριστερό πνεύμονα στην παραλία Ακπάκπα Ντοντομέ του Μπενίν.
Σε εκείνη την απόφαση το δικαστήριο έκρινε μεταξύ άλλων ότι το δεξαμενόπλοιο δεν έπρεπε να αγκυροβολήσει επί μακρόν στην επικίνδυνη περιοχή της Δυτικής Αφρικής. Κατά τους δικαστές η πολυήμερη παραμονή εκεί είχε δώσει στους πειρατές την ευκαιρία να προετοιμάσουν το χτύπημά τους και αύξησε τις πιθανότητες επίθεσης στο πλοίο.
Ο Γκλούζμαν εργάζεται ως ναυτικός από το 1998. «Τα πληρώματα με τα οποία έχω συνεργαστεί στο παρελθόν ήταν η δεύτερη οικογένειά μου. Αυτή τη δουλειά έμαθα, αυτήν έκανα. Στην κατάστασή μου δεν μπορώ πλέον να γυρίσω στη θάλασσα», λέει.