Μια από τις πρώτες συμβουλές που έλαβα τις πρώτες εβδομάδες στο γραφείο δεν είχε καμία σχέση με το αντικείμενο της δουλειάς, αποδείχθηκε ωστόσο εξαιρετικά χρήσιμη: «Να έχεις πάντα στο συρτάρι σου μια ζακέτα». Σύντομα αντιλήφθηκα ότι την ίδια πρακτική ακολουθούσαν οι περισσότερες συνάδελφοι, έχοντας επί μονίμου βάσεως μια ζακέτα, ένα φούτερ, μια εσάρπα στα συρτάρια τους ή στις κοινόχρηστες κρεμάστρες για τις κρύες μέρες του… καλοκαιριού. Μισό λεπτό να τυλιχτώ λίγο.
Εδώ και μερικές δεκαετίες, στους κοινόχρηστους χώρους γραφείων, μεγαλύτερων και μικρότερων εταιρειών, δίνονται καθημερινές μάχες μεταξύ ανδρών και γυναικών σε έναν ιδιότυπο νέο «ψυχρό πόλεμο» γύρω από τον θερμοστάτη ή το τηλεχειριστήριο του κλιματισμού. Εν ολίγοις, οι άνδρες αισθάνονται δροσερά και άνετα, ενώ οι γυναίκες κατά κανόνα κρυώνουν και νιώθουν άβολα. Η συνήθης απάντηση στο πρόβλημα είναι, φυσικά, η απαξίωση της δυσφορίας των γυναικών, οι οποίες χαρακτηρίζονται γκρινιάρες ή παράξενες ή υπερβολικά ελαφρά ντυμένες. Η προκρινόμενη λύση, δε, είναι άκρως επιστημονική: η χειρουργική εξαφάνιση του τηλεχειριστηρίου. Πρόσφατες και λιγότερο πρόσφατες έρευνες, ωστόσο, καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα είναι πραγματικό και επηρεάζει πολύ σοβαρότερες πλευρές της εργασιακής ζωής από την πρόκληση ακόμα ενός άβολου και έντονου καβγά μεταξύ συνεργατών.
Σύμφωνα με μελέτη των καθηγητών Boris Kingma και Wouter van Marken Lichtenbelt, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Climate Change, η μέση κατάλληλη θερμοκρασία στην οποία αισθάνονται άνετα άνδρες και γυναίκες διαφέρει κατά περίπου 3 βαθμούς Κελσίου: 22 για τους πρώτους, 25 για τις δεύτερες. Παρ’ όλα αυτά, ο θερμοστάτης στα κτίρια των εταιρειών έχει «κολλήσει» στη δεκαετία του 1960, όταν και δημιουργήθηκε ένα μοντέλο υπολογισμού της ιδανικής θερμοκρασίας γραφείου, το οποίο, μεταξύ άλλων παραγόντων, όπως η ταχύτητα του αέρα και η μόνωση που προσφέρουν τα ρούχα, συνυπολογίζει τον μεταβολικό ρυθμό (ουσιαστικά, πόσο γρήγορα το άτομο παράγει ζέστη) ενός 40χρονου άνδρα βάρους περίπου 70 κιλών. Και μπορεί περίπου 50 χρόνια πριν αυτό να ήταν το προφίλ της πλειονότητας των υπαλλήλων γραφείου, εν έτει 2019, ωστόσο, το εργατικό δυναμικό σχεδόν ισομοιράζεται μεταξύ των δύο φύλων – και οι γυναίκες έχουν κατά 20%-34% μικρότερο μεταβολικό ρυθμό, άρα παράγουν λιγότερη ζέστη.
Η πρακτική αυτή είναι ανάγκη να τροποποιηθεί και όχι μόνο επειδή είναι σεξιστική και αναχρονιστική. Μελέτη των καθηγητών Tom Chang και Αgne Kajackaite, οι οποίοι διεξήγαγαν ένα εργαστηριακό πείραμα με τη συμμετοχή 500 ατόμων, διαπίστωσε ότι οι γυναίκες απέδωσαν καλύτερα σε θερμότερες συνθήκες, τόσο σε μαθηματικά όσο και σε γλωσσικά τεστ. Στον αντίποδα, παρότι οι επιδόσεις των ανδρών ήταν υψηλότερες σε χαμηλές θερμοκρασίες, δεν έπεσαν δραματικά όταν οι θερμοκρασία ανέβηκε. Το συμπέρασμα είναι ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στους εργασιακούς χώρους κατά 2 ή 3 βαθμούς Κελσίου θα συμπαρασύρει και την παραγωγικότητα των γυναικών εργαζομένων, χωρίς να έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στην αποδοτικότητα των ανδρών.
Λιγότερα λάθη στους 25°
Τη σχέση παραγωγικότητας και θερμοκρασίας είχε διαπιστώσει ο καθηγητής Αλαν Χετζ του Πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ ήδη από το 2004, όταν με έρευνά του αποδείχθηκε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στα γραφεία μιας ασφαλιστικής επιχείρησης από τους 20 στους 25 βαθμούς Κελσίου μείωσε τα λάθη στη δακτυλογράφηση κατά 44% και αύξησε την παραγωγικότητα των υπαλλήλων κατά 150%. Είναι, βεβαίως, προφανές ότι λιγότερα λάθη και αυξημένη παραγωγικότητα σημαίνουν περιορισμό των απωλειών σε εργατοώρες και αύξηση των κερδών για την εταιρεία. Εκτός, όμως, από τις επιχειρήσεις, κερδισμένος θα είναι και ο πλανήτης από την κλιματική αλλαγή, μόνον όμως εντός των εργασιακών χώρων. Η κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια κατοικιών και γραφείων έχει διαπιστωθεί ότι ευθύνεται για το 30% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η διατήρηση χαμηλότερων θερμοκρασιών από όσο χρειάζεται για σχεδόν το 50% των υπαλλήλων γραφείου μιας εταιρείας ισοδυναμεί με τεράστια σπατάλη ενέργειας, ο περιορισμός της οποίας θα είχε ως αποτέλεσμα και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η αλλαγή του κλίματος είναι και τεχνολογικώς εφικτή. Καινοτόμες ιδέες και εφαρμογές που μπορούν να υλοποιήσουν εξατομικευμένες συνθήκες θερμοκρασίας ανά λίγα τετραγωνικά εργασιακού χώρου, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε εργαζομένου, εξελίσσονται συνεχώς και θα μπορούσαν να δώσουν λύση στο πρόβλημα – το οποίο αντιμετωπίζουν και οι υπέρβαροι και γηραιότεροι εργαζόμενοι, που επίσης αισθάνονται άνετα σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Αλλωστε, στην εποχή των «έξυπνων» λύσεων, του Internet of Things και της τεχνητής νοημοσύνης, η συλλογή πληροφοριών, η επεξεργασία τους και η παρέμβαση στον χώρο για τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών διαρκεί πολύ λιγότερο από όσο χρειάζεται μια φίλη για να βγάλει τα γάντια που φοράει καθημερινά στο γραφείο.