Το δράμα που εξελίσσεται αυτή την εβδομάδα στο βρετανικό Κοινοβούλιο –και κατ’ επέκταση ο κυκεώνας στον οποίο έχει παρασυρθεί η χώρα τα τελευταία τρία και πλέον χρόνια– συμπυκνώνει τα αντιφατικά χαρακτηριστικά και τις αντίρροπες δυνάμεις που καθορίζουν την πολιτική στη Δύση στην εποχή μετά τη μεγάλη κρίση του 2007-09.
Η μοιραία επιλογή του Ντέιβιντ Κάμερον να προκηρύξει το δημοψήφισμα έγινε σε συνθήκες πολυετούς λιτότητας, που επιβλήθηκε στον απόηχο της διάσωσης του βρετανικού τραπεζικού συστήματος το 2008, η οποία εκτόξευσε το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Παράλληλα, ειδικά μετά την ένταξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης στην Ε.Ε. το 2004, ο αριθμός των μεταναστών στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε εκτοξευθεί. Η τάση αυτή επιστρατεύθηκε από την ηχηρή και ισχυρή αντιευρωπαϊκή μερίδα του βρετανικού Τύπου ως ακόμα μία απόδειξη ότι οι Βρυξέλλες επιδιώκουν την υπονόμευση του βρετανικού τρόπου ζωής.
Η ψήφος υπέρ της εξόδου ήταν οριακή, το περιεχόμενό της άγνωστο και το ίδιο το δημοψήφισμα ήταν, τύποις έστω, συμβουλευτικό. Κι όμως, 40 μήνες αργότερα, οι Βρετανοί Συντηρητικοί, το παλαιότερο κόμμα εξουσίας στη Δύση, θεωρητικά ταγμένο στον πραγματισμό και κατά του ριζοσπαστισμού, οδεύουν ολοταχώς όχι απλά προς ένα σκληρό Brexit, αλλά προς μια έξοδο χωρίς συμφωνία. Ο νέος τους ηγέτης και πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, παρότι έχει εκλεγεί από λιγότερα από 100.000 άτομα σε μια χώρα 67 εκατομμυρίων, αναστέλλει τη λειτουργία του Κοινοβουλίου και διαγράφει διαφωνούντες με ιστορία δεκαετιών στους Τόρις. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία δοκιμάζεται όπως πότε άλλοτε μετά τον 17ο αιώνα. Πολιτικοί που υποστηρίζουν την ανάγκη εξεύρεσης συμβιβασμού με την Ε.Ε. στηλιτεύονται σε πρωτοσέλιδα, στα social media και στους δρόμους ως «εχθροί του λαού».
Παράλληλα όμως, από τις πρώτες ημέρες μετά το δημοψήφισμα και ιδιαίτερα τελευταίως, που οι κυβερνώντες δείχνουν να έχουν επιλέξει την οδό της ρήξης, έχει αναδυθεί στη χώρα για πρώτη φορά ένα ζωηρό φιλοευρωπαϊκό κίνημα. Πέρα από την παραμονή στην Ε.Ε., όσοι συμμετέχουν σε αυτό το κίνημα υποστηρίζουν μια εκδοχή της Βρετανίας αντίθετη στο οπισθοδρομικό όραμα της Μικράς Αγγλίας που έχει επικρατήσει την τελευταία τριετία: την ανοικτή κοινωνία, που υποδέχεται και ενσωματώνει ανθρώπους από κάθε κουλτούρα, και έτσι παραμένει ζωτική πολιτιστικά και δυναμική οικονομικά.
Αντίστοιχες μάχες εξελίσσονται σήμερα, με τοπικές παραλλαγές, στις περισσότερες χώρες της Δύσης. Η έκβασή τους θα κριθεί από τη δυνατότητα συνδυασμού των παραδοσιακών φιλελεύθερων αξιών (ελεύθερο εμπόριο, ελεύθερη μετακίνηση, ανεκτικότητα) με την ανάκτηση της κοινωνικής συνοχής. Η συνταγή ακόμη αναζητείται.