Μεγάλες προσδοκίες «τρέφουν» οι φορείς της αγοράς ακινήτων από την πρόθεση της κυβέρνησης να νομοθετήσει μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης, αλλά και τόνωσης των επενδύσεων μέσω σχετικών κινήτρων. Η μείωση του ΕΝΦΙΑ από φέτος ήταν ήδη ένα πρώτο μέτρο που έδρασε θετικά στην ψυχολογία των νοικοκυριών και πλέον η κυβέρνηση επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει το θετικό μομέντουμ που έχει αρχίσει να δημιουργείται, με την άμεση προώθηση ακόμα πέντε μέτρων, μεταξύ των οποίων η αναστολή του ΦΠΑ 24% στα νεόδμητα ακίνητα για τρία χρόνια, η χορήγηση κινήτρων για ανακαινίσεις/ανακατασκευές και η μείωση της γραφειοκρατίας. Επίσης, διατηρείται η αναστολή του φόρου υπεραξίας στα ακίνητα και σχεδιάζεται η περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ το 2020.
Λίφτινγκ στα κτίρια
Από τις κινήσεις που αναμένεται να προσδώσουν προστιθέμενη αξία στην οικονομία, καθώς θα κινητοποιηθούν κεφάλαια, θεωρείται η προωθούμενη ρύθμιση για την παροχή έκπτωσης φόρου 40% στις δαπάνες για την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση των κτιρίων. Πρόκειται για πρόταση που έθεσε η ΠΟΜΙΔΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων) τα προηγούμενα χρόνια και κατόρθωσε να πείσει για την ορθότητά της. Το μέτρο αφορά την παροχή έκπτωσης φόρου 40%-50% στις δαπάνες που καταβάλλει κανείς για την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση του ακινήτου του. Στο πλαίσιο αυτό, ο κάθε ενδιαφερόμενος, είτε πρόκειται για επαγγελματία είτε για ιδιώτη που απλώς επιθυμεί να αναβαθμίσει το ακίνητό του, θα μπορεί να προχωρεί στις απαιτούμενες ενέργειες. Στη συνέχεια, προσκομίζοντας τα νόμιμα παραστατικά (τιμολόγια εργασιών, ασφαλιστικές εισφορές και ΦΠΑ που έχει καταβληθεί), θα μπορεί να εισπράττει πίσω το 40%, μέσω όμως πίστωσης του σχετικού ποσού στον λογαριασμό του στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.
Ουσιαστικά, δηλαδή, ο ιδιοκτήτης που έχει δαπανήσει π.χ. 10.000 ευρώ για την αναβάθμιση του ακινήτου θα εισπράττει 4.000 ευρώ ως ένα είδος «κουμπαρά» στη ΓΓΠΣ. Με τα χρήματα αυτά θα μπορεί λοιπόν να εξοφλεί τις μελλοντικές φορολογικές υποχρεώσεις του, π.χ. την εφορία, τον ΕΝΦΙΑ για το ακίνητό του ή άλλες οφειλές του. Πρόκειται για ιδιαίτερα έξυπνη λύση, μέσω της οποίας κινητοποιούνται χρήματα για την τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αύξηση των εσόδων του Δημοσίου από ΦΠΑ και ασφαλιστικές εισφορές. Ταυτόχρονα, όμως, το Δημόσιο βγαίνει διπλά κερδισμένο, καθώς διασφαλίζεται και η φοροδοτική ικανότητα, αλλά ταυτόχρονα και η συνέπεια του ιδιοκτήτη απέναντι στις υποχρεώσεις του.
Μεταβιβάσεις
Αντίστοιχα, η αναστολή ισχύος του ΦΠΑ 24% που επιβάλλεται στις μεταβιβάσεις ακινήτων για την προσεχή τριετία θα δώσει σημαντική ώθηση στις αγοραπωλησίες ακινήτων, ιδίως από τους αγοραστές εκτός Ελλάδας. Υπενθυμίζεται ότι η επιβολή ΦΠΑ 24% στις συναλλαγές νέων ακινήτων δημιουργεί σημαντικό μειονέκτημα για τις επενδύσεις σε νέες κατοικίες, χωρίς παράλληλα να προκύπτει ιδιαίτερο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, καθώς τα σχετικά έσοδα κυμαίνονται μεταξύ 11 εκατ. ευρώ και 14 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Υπενθυμίζεται ότι σήμερα ο φόρος επιβάλλεται στους αγοραστές δευτερεύουσας κατοικίας (εξοχική ή κύρια, η πρώτη κατοικία απαλλάσσεται) και συγκεκριμένα σε ακίνητα των οποίων η άδεια οικοδομής έχει εκδοθεί μετά την 1η Ιανουαρίου του 2006. Στον αντίποδα, στα παλαιότερα ακίνητα επιβάλλεται μόνον ο φόρος μεταβίβασης, ο οποίος έχει υποχωρήσει πλέον σε 3% (από 10% που ήταν έως και το 2013). Το αποτέλεσμα είναι να προκύπτει διαφορά 20% στον φόρο που επιβαρύνει τα νέα ακίνητα και σε αυτόν στα παλαιότερα ακίνητα, οδηγώντας έτσι όλους τους υποψήφιους αγοραστές να προτιμούν τα παλαιά ακίνητα, και άρα μη επιτρέποντας στην οικοδομική δραστηριότητα να ανακάμψει.
Μείωση της γραφειοκρατίας στις αγοραπωλησίες
Oι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να προχωρούν σε μεταβιβάσεις μέσω μιας απλής εκτύπωσης του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας από το Διαδίκτυο.
Σημαντικές κρίνονται επίσης οι πρωτοβουλίες για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας στις αγοραπωλησίες, η οποία έχει «γονατίσει» πωλητές και αγοραστές, που καλούνται να συγκεντρώσουν και να καταθέσουν σωρεία πιστοποιητικών και εγγράφων, συχνά δε με απρόοπτα, καθώς τους επιβάλλονται και αναδρομικές χρεώσεις, όπως π.χ. με το τέλος ακίνητης περιουσίας. Υπενθυμίζεται ότι ο ελάχιστος αριθμός των απαιτούμενων πιστοποιητικών, βεβαιώσεων και λοιπών δικαιολογητικών που χρειάζεται σήμερα για να ολοκληρωθεί μια μεταβίβαση ακινήτου ανέρχεται σε 10, τοποθετώντας την Ελλάδα στην 153η χειρότερη θέση παγκοσμίως (στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας), πίσω ακόμα και από τη –συμπαθέστατη κατά τα λοιπά– Ουγκάντα. Την ίδια στιγμή, ο μέσος όρος των εγγράφων στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ δεν ξεπερνάει τα 4,7.
Ηδη, για το ζήτημα αυτό έχουν ξεκινήσει οι πρώτες πρωτοβουλίες. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη απόφαση του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή, η οποία έχει πλέον καταστήσει περιττή από 1ης Σεπτεμβρίου την επίσκεψη στην εφορία για χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων. Βάσει της εν λόγω απόφασης, οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να προχωρούν σε μεταβιβάσεις μέσω μιας απλής εκτύπωσης του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας από το Διαδίκτυο, η οποία αρκεί για να τεκμηριώσει ότι δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία. Δεν θα απαιτείται, δηλαδή, πλέον η έγκριση και του τοπικού εφόρου, που οδηγούσε σε πλήθος καθυστερήσεων και περιέπλεκε τις μεταβιβάσεις ακινήτων, ιδίως αν αυτές αφορούσαν π.χ. εξοχικές κατοικίες, που βρίσκονται σε περιοχές που δεν διαμένουν μόνιμα οι ενδιαφερόμενοι.
Επιπλέον, θεσμικοί φορείς του κλάδου, όπως η Ενωση Μεσιτών Αθηνών – Αττικής, προτείνουν μεταξύ άλλων και άλλα μέτρα, όπως π.χ. η πλήρης κατάργηση της υποχρέωσης έκδοσης βεβαίωσης περί μη οφειλής ΤΑΠ (για ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα) από τον οικείο δήμο για τη μεταβίβαση του ακινήτου, ένα μέτρο που είχε καταργηθεί το 2014, για να επανέλθει προ διετίας από την προηγούμενη κυβέρνηση.