Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε τη λίστα των επιτρόπων της για την έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Τον ερχόμενο μήνα οι υποψήφιοι επίτροποι θα παραθέσουν μια σειρά από υποσχέσεις προς τους Ευρωπαίους πολίτες, στην προσπάθεια να πείσουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την αξιοπιστία τους.
Καθώς η νέα ηγεσία των ευρωπαϊκών θεσμών ετοιμάζεται να αναλάβει καθήκοντα, καλό θα ήταν να εισακούσει τα μηνύματα που στέλνουν οι ψηφοφόροι κατά τον τελευταίο χρόνο. Τα 3/4 των Ευρωπαίων νιώθουν ότι τα πολιτικά συστήματα των χωρών τους –ή το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα γενικότερα– δεν λειτουργούν. Θέλουν μεταρρυθμίσεις· θέλουν η ρητορική της «Ευρώπης της αλλαγής», που πολιτικοί όλων των αποχρώσεων έχουν υιοθετήσει, να γίνει πράξη. Αν αυτό δεν συμβεί στην επόμενη πενταετία, πιθανότατα δεν θα υπάρξει δεύτερη ευκαιρία για την ευρωπαϊκή πολιτική τάξη.
Η εξωτερική πολιτική έχει κεντρικό ρόλο να παίξει στο καλύτερο μέλλον που οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να διαμορφώσουν ώστε να επανασυνδεθούν με τους δυσαρεστημένους πολίτες της Ε.Ε.
Οι Ευρωπαίοι ζουν σε έναν κόσμο τον οποίο αντιλαμβάνονται ως επικίνδυνο. Δεν θα αρκεστούν σε μεγάλες κουβέντες, όπως την υπόσχεση «μιας Ευρώπης που θα ηγηθεί διεθνώς στις μείζονες προκλήσεις των καιρών», όπως το έθεσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Οπως φανερώνουν τα ευρήματα της νέας έρευνας του European Council on Foreign Relations, η πλειονότητα των Ευρωπαίων θέλει μια Ε.Ε. που θα συμπεριφέρεται ως ένας ενήλικος στη διεθνή πολιτική σκηνή. Οι πολίτες της Ευρώπης θέλουν μια Ε.Ε. που θα ακολουθεί τον δικό της δρόμο σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό, πολυπολικό περιβάλλον, αποφεύγοντας την εμπλοκή σε διαμάχες που δεν την αφορούν, υψώνοντας το ανάστημά της απέναντι σε άλλες μεγάλες δυνάμεις και παίζοντας ρόλο στη διαχείριση κρίσεων όταν επηρεάζονται τα συμφέροντά της.
Ερωτώμενοι αν η Ευρώπη πρέπει να πάρει το μέρος των ΗΠΑ σε τυχόν αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα, πλειοψηφίες σε όλα τα κράτη-μέλη που συμμετείχαν στην έρευνα είπαν ότι η Ε.Ε. δεν πρέπει να πάρει το μέρος κανενός.
Οι Ευρωπαίοι είναι επίσης αυξανόμενα δύσπιστοι απέναντι στις ΗΠΑ (σε κανένα κράτος-μέλος το ποσοστό εκείνων που εμπιστεύονται τις ΗΠΑ περισσότερο από την Ε.Ε. δεν ξεπέρασε το 20%, ενώ στα περισσότερα το σχετικό ποσοστό ήταν μονοψήφιο). Είναι αβέβαιοι αν η Ε.Ε. μπορεί να τους προστατεύσει απέναντι σε σκληρούς παίκτες όπως η Κίνα σε ένα έντονα ανταγωνιστικό εμπορικό πλαίσιο: το ποσοστό των πολιτών που πιστεύουν ότι τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας τους είναι θωρακισμένα απέναντι στην Κίνα δεν ξεπέρασε το 18% σε καμία χώρα.
Οι Ευρωπαίοι θέλουν, επιπλέον, μια εξωτερική πολιτική καθοδηγούμενη από το συλλογικό ευρωπαϊκό συμφέρον, όχι απλώς από τη λογική της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Σχετικά με τη διεύρυνση, πιστεύουν ότι δικαιολογείται μόνο στη βάση άμεσων οφελών για τους σημερινούς πολίτες της Ε.Ε. (με την εξαίρεση της Ελλάδας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας και της Ισπανίας, λιγότερο από το 1/4 των ερωτηθέντων πιστεύει ότι πρέπει όλα τα κράτη των Δ. Βαλκανίων να ενταχθούν στην Ε.Ε. στα επόμενα δέκα χρόνια). Και στην άμυνα επιθυμούν περισσότερες επενδύσεις σε ευρωπαϊκά σχήματα παρά στο ΝΑΤΟ.
Τέλος, επιθυμούν μια Ε.Ε. που κατανοεί τον βαθμό στον οποίο οι φόβοι για το κλίμα και για τη μετανάστευση βρίσκονται στο επίκεντρο της ανασφάλειας που νιώθουν οι Ευρωπαίοι, και που αντιλαμβάνεται την ανάγκη πανευρωπαϊκής δράσης σε αυτά τα πεδία.
Η νέα ευρωπαϊκή ηγεσία έχει μια ευκαιρία να δείξει ότι λαμβάνει καθαρά αυτά τα μηνύματα και ότι οι Βρυξέλλες δεν αγνοούν τις προτεραιότητες των «πραγματικών ανθρώπων». Αν οι ηγέτες της Ε.Ε. ταχθούν υπέρ μιας νέας προσέγγισης στα λόγια, αλλά στην πράξη συνεχίσουν να ασκούν εξωτερική πολιτική όπως τα προηγούμενα χρόνια, ο κίνδυνος είναι ορατός να στραφούν οριστικά εναντίον τους οι ψηφοφόροι. Οι Ευρωπαίοι πλέον δεν θα ανεχθούν την αυτόματη υιοθέτηση φιλοαμερικανικών θέσεων, ατελείωτες συζητήσεις για τη μακροπρόθεσμη προοπτική της διεύρυνσης ή την πρόχειρη υπόθεση ότι είναι υπερβολικά δύσκολο η Ευρώπη να κάνει σχέδια και να δράσει πιο συνεκτικά ως διεθνής παίκτης επειδή οι ψηφοφόροι δεν θα δεχθούν ποτέ πραγματική μεταβίβαση εξουσιών εξωτερικής πολιτικής στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην πραγματικότητα, αν έφερνε τα αποτελέσματα που επιζητούν, θα τη δέχονταν σίγουρα.
* Η κ. Σούσι Ντένισον είναι senior fellow στο European Council on Foreign Relations.