Σολομώντειος… λύση προκρίνεται για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στα σχολεία, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε αντισυνταγματικά και αντίθετα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών του μαθήματος σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Η απόφαση του ΣτΕ προκαλεί πονοκέφαλο στις εκπαιδευτικές υπηρεσίες, καθώς ήδη η σχολική χρονιά ξεκίνησε με τη διδασκαλία των, πλέον, αντισυνταγματικών προγραμμάτων. Παράλληλα, πρέπει να λυθεί το ζήτημα της απασχόλησης των παιδιών που θα πάρουν απαλλαγή· πόσο μάλλον, όταν σε σχολεία της Αττικής συγκεντρώνονται πολλοί μη ορθόδοξοι μαθητές. Αλλωστε, αναμένεται έκρηξη των αιτήσεων για απαλλαγή από το μάθημα, μετατρέποντάς το ουσιαστικά σε προαιρετικό. Στο ίδιο πλαίσιο, πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος προτίθεται να θέσει το ζήτημα στην συνεδρίαση της Ιεραρχίας τον Οκτώβριο.
Ειδικότερα, η απόφαση του ΣτΕ τίναξε στον αέρα τα ισχύοντα προγράμματα, καθώς έκρινε ότι με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης» και ότι «το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές». Κατόπιν τούτου, θεολόγοι που μετείχαν στην κατάρτιση των νυν προγραμμάτων αλλά και στελέχη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) προκρίνουν τη λύση οι πληροφορίες-αναφορές με θρησκειολογικό προσανατολισμό να αποσπαστούν από τον κύριο κορμό της ύλης και να διδάσκονται σε διακριτά κεφάλαια, μετά τα ανάλογα κεφάλαια που αφορούν την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία. Οι πληροφορίες-αναφορές αυτές απαντώνται περισσότερο στα προγράμματα σπουδών και στα βιβλία του δημοτικού και του γυμνασίου. Παράλληλα, προτείνεται να ξεκινήσει ο σχεδιασμός για νέα προγράμματα σπουδών. Μέχρι την έκδοση νέων βιβλίων θα χρειαστεί έως και μία τριετία.
Η άλλη λύση είναι με υπουργική απόφαση της Νίκης Κεραμέως το μάθημα να επιστρέψει στα προγράμματα σπουδών που διδάσκονταν πριν από το 2016. Ωστόσο, αυτό σημαίνει επιστροφή στα προγράμματα σπουδών του 2003, τα οποία όμως με το ίδιο σκεπτικό του ΣτΕ δεν σκοπεύουν στην καλλιέργεια της ορθόδοξης θρησκευτικής συνείδησης, όπως είχε αποφανθεί η Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά και οι θεολόγοι με συντηρητικές θέσεις. Μάλιστα, θεωρείται ότι η απόφαση του ΣτΕ οδηγεί εμμέσως το μάθημα να πάρει τη μορφή κατηχητικού. Είναι αυτός ο ρόλος της Πολιτείας; Την πρόταση για διακριτή θέση των θρησκειολογικών αναφορών στα βιβλία είχε κάνει στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο ο μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος τον Μάρτιο του 2016. Ηδη, μετά την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ ιεράρχες διατυπώνουν αντιτιθέμενες απόψεις, ενώ ο κ. Ιερώνυμος τηρεί χαμηλούς τόνους, με δεδομένη άλλωστε τη θετική στάση της Εκκλησίας επί των νυν προγραμμάτων σπουδών ύστερα και από τον διάλογο που έγινε με το υπουργείο Παιδείας (από την πλευρά της Εκκλησίας σε σχετική επιτροπή μετείχαν οι μητροπολίτες Υδρας, Μεσσηνίας και Μεσογαίας). Για τον λόγο αυτό, ο κ. Ιερώνυμος, που συναντήθηκε χθες με τον πρόεδρο και μέλη του Πανελληνίου Θεολογικού Συνδέσμου «Καιρός» που είναι υπέρ των νυν προγραμμάτων σπουδών, θα θέσει το ζήτημα στη συνεδρίαση των μητροπολιτών όλης της χώρας τον Οκτώβριο.
Από την άλλη, το υπουργείο Παιδείας οφείλει να λύσει κρίσιμα ζητήματα μετά την «απελευθέρωση» των απαλλαγών, που θα δίνονται πλέον με μόνη την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης. Ενδεικτικά, το μάθημα από υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές γίνεται de facto προαιρετικό, ενώ πρέπει να απαντηθεί πώς θα απασχολούνται οι μαθητές που θα ζητήσουν απαλλαγή. Προς το παρόν, δεν μπορεί να υπάρξει άλλο μάθημα, σχετικό με τα Θρησκευτικά (π.χ. Ηθική). Επίσης, τι θα γίνει στα σχολεία της Αθήνας με ισχυρή την παρουσία μαθητών που πιστεύουν σε άλλες θρησκείες; Θα γίνεται αντίστοιχο μάθημα γι’ αυτά τα παιδιά; Ετσι, διαμορφώνεται μία προοπτική για ξεχωριστά μαθήματα θρησκειών, και για σταδιακή εκχώρηση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στις θρησκευτικές κοινότητες. Στο πλαίσιο αυτό θεωρούνται δεδομένες η συρρίκνωση των θεολογικών σπουδών στην Ελλάδα, η αλλαγή του ρόλου των θεολόγων και η υποβάθμισή τους.
Η απόφαση του ΣτΕ
Η ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματικές και αντίθετες με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τις νομοθετικές ρυθμίσεις που είχαν γίνει το 2017 επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι:
• Με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης» και ότι «το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές».
• Για τους ετερόδοξους ή άθεους ή αλλόδοξους μαθητές πρέπει να δίνεται η δυνατότητα απαλλαγής από το μάθημα. «Οι ετερόδοξοι, αλλόθρησκοι ή άθεοι μαθητές», αναφέρεται στις αποφάσεις του ανώτατου δικαστηρίου, «έχουν δικαίωμα πλήρους απαλλαγής από το μάθημα με την υποβολή σχετικής δήλωσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει με μόνη την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης, η δε πολιτεία οφείλει, εφόσον συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών που απαλλάσσονται, να προβλέψει τη διδασκαλία ισότιμου μαθήματος προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος ελεύθερης ώρας».