Το σύνθημα δόθηκε: Επανασύσταση. Μ’ αυτή την κεντρική ιδέα έχει σχεδιαστεί το μεγάλο πλέγμα εκθέσεων, εκδόσεων και εκδηλώσεων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου –κιβωτού πολύτιμων κειμηλίων και σημαντικού κέντρου έρευνας– ενόψει της επετείου των 200 ετών από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης. Ο στόχος είναι ένας: «Να επανασυστήσουμε στο ελληνικό αλλά και το διεθνές κοινό το 1821· τις ιδέες, τις αιτίες, τα πρόσωπα, τα γεγονότα και τις συνέπειές του, μέσα από μια ολοκληρωμένη αφήγηση που θα ενθαρρύνει τον αναστοχασμό, τον διάλογο και την πολιτιστική δημιουργία», όπως τόνισε χθες, στην παρουσίαση του επετειακού προγράμματος, η Μαρία Παπαναστασίου, αναπληρώτρια διευθύντρια του ΕΙΜ. Νωρίτερα, στον εναρκτήριο χαιρετισμό της, η Ευθυμία Παπασπύρου, διευθύντρια του μουσείου, είχε επίσης αναφερθεί στον κεντρικό πυλώνα πάνω στον οποίο θα στηριχθεί όλο αυτό το «οικοδόμημα»: «την ιστορική γνώση, με αισθητικά κριτήρια και σύγχρονες πρακτικές».
Το πρώτο μουσείο του νεότερου ελληνισμού της χώρας και κατεξοχήν φορέας μνήμης για το 1821 έχει ουσιαστικά ξεκινήσει από το 2018 να υλοποιεί αυτό το πρόγραμμα, το οποίο θα κορυφωθεί την άνοιξη του 2021. Στο πλευρό των ανθρώπων του ΕΙΜ βρίσκονται φορείς, ιδρύματα αλλά και ιδιώτες. «Το να μιλάς για το 1821 είναι σαν να μιλάς για ένα βουνό που διαρκώς μεγαλώνει. Εχουμε να κάνουμε όχι μόνο με ένα τεράστιο σώμα μαρτυριών και πληροφοριών αλλά και με πολλές προσδοκίες. Για τους σημερινούς Ελληνες, η προσέγγιση της Επανάστασης είναι θέμα καίριο για την αυτογνωσία μας», τόνισε από την πλευρά του ο Θάνος Βερέμης, oμότιμος καθηγητής Ιστορίας του ΕΚΠΑ και μέλος της εποπτεύουσας το πρόγραμμα επιστημονικής επιτροπής.
Η επανασύσταση, λοιπόν, είναι το ζητούμενο. Και όχι μόνον όσον αφορά την αντίληψή μας για το 1821. Και για το ίδιο το μουσείο αυτό το επετειακό πρόγραμμα αποτελεί μεγάλη ευκαιρία να επανασυστηθεί με το κοινό, όπως επεσήμανε ο Δημήτρης Παπάζογλου, υπεύθυνος σχεδιασμού της οπτικής επικοινωνίας του ΕΙΜ, η οποία, όπως εξήγησε, δεν θα έχει ομοιομορφία, αλλά θα χαρακτηρίζεται από έναν γοητευτικό κατακερματισμό. «Δεδομένου πως οι επαναστάτες του ’21 δεν είχαν ενιαία εικόνα και ταυτότητα θα ήταν άστοχο το σύνολο της οπτικής ταυτότητας να συνοψίζεται σε ένα μονοσήμαντο σύμβολο ή λογότυπο, είτε χρωματικά είτε τυπογραφικά είτε υφολογικά. Το να δημιουργηθεί μια ταυτότητα βασισμένη στον εύκολο όρο των ημερών “ενιαία εικόνα” θα ήταν μάταιο, αδύνατο, ιστορικά αναληθές, αντιεπιστημονικό και κυρίως αντιφιλελεύθερο», εξήγησε ο κ. Παπάζογλου.
Στις 13 Οκτωβρίου εγκαινιάζεται η έκθεση «Το ’21 αλλιώς», που θα αφηγείται σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα και από τα γεγονότα της Επανάστασης μέσα από διοράματα Playmobil, με σχεδόν 1.500 φιγούρες. Θα ακολουθήσει, τον Νοέμβριο, η παρουσίαση του βιβλίου «1821: Απηχήσεις στο σήμερα», με τα κείμενα που ξεχώρισαν στον διαγωνισμό διηγήματος με τίτλο «1 φράση + 821 λέξεις για το 1821». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης εκθέσεις φωτογραφίας («Ενδυμα ψυχής» και «Σε γνωρίζω από την όψη»), εκδόσεις μεταφρασμένων φιλελληνικών εντύπων του 19ου αιώνα και ποικίλες άλλες δράσεις.
Ο επίλογος θα γραφτεί τον Μάρτιο του 2021 με τη μεγάλη επετειακή έκθεση στην έδρα του ΕΙΜ, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής: θα αναδεικνύει την προετοιμασία, το ξέσπασμα, την ακτινοβολία και την παρακαταθήκη της Ελληνικής Επανάστασης, εστιάζοντας στους ανθρώπους που αναδείχθηκαν σε ήρωες ανταποκρινόμενοι σε εξαιρετικές περιστάσεις, καθώς και στις κοινωνικές και ιδεολογικές εμπειρίες που άλλαξαν, πριν και μετά το 1821, τον τρόπο με τον οποίο γινόταν αντιληπτός ο κόσμος.
Ενότητες της έκθεσης θα ταξιδέψουν και σε δέκα πόλεις δημιουργώντας ενδιαφέρουσες «συναντήσεις» με τις τοπικές ιστορίες. Επίσης, ειδικά σχεδιασμένη πλωτή έκθεση για τον Ναυτικό Αγώνα θα διαπλεύσει με ιστιοφόρο το Αιγαίο, περνώντας από ιστορικά νησιά και λιμάνια ακόμα και της άγονης γραμμής.
Πολύ ψηλά βάζει τον πήχυ το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με αυτό το πρόγραμμα. Οπως είπε ο Δημήτρης Παπάζογλου στον επίλογο της ομιλίας του: «Πρέπει να ξαναθυμηθούμε από τι πραγματικά είμαστε φτιαγμένοι για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον»…