Η συμφωνία μεταξύ πέντε ευρωπαϊκών κρατών για αυτόματη κατανομή προσφύγων και μεταναστών που διασώζονται στη Μεσόγειο, η οποία μορφοποιήθηκε το βράδυ της περασμένης Δευτέρας στη Βαλέτα της Μάλτας, προκρίνεται ως η απάντηση στο μείζον πρόβλημα των προσφύγων και μεταναστών που διασώζονται από πλοία κυρίως μη κυβερνητικών οργανώσεων στην Κεντρική Μεσόγειο. Πλοία που κατέληγαν –με υπουργό Εσωτερικών τον Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία και εξαιτίας της σκληρής γραμμής που είχε υιοθετήσει στο μεταναστευτικό– να αναζητούν λιμάνι για να αποβιβάσουν τους διασωθέντες ακόμη και για εβδομάδες.
Στη συμφωνία κατέληξαν Ιταλία, Μάλτα (ως χώρες πρώτης υποδοχής) και Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, ως χώρες διαθέσιμες να σηκώσουν αναλογικά το βάρος από αυτές τις μεταναστευτικές ροές, να υποδέχονται πρόσφυγες και μετανάστες, να εξετάζουν τα αιτήματα ασύλου που καταθέτουν και να έχουν την ευθύνη αποδοχής ή απόρριψης και, στη δεύτερη περίπτωση, επαναπατρισμού των ενδιαφερομένων. Με τη συμφωνία επιχειρείται να αντιμετωπισθεί η ντροπιαστική και αμήχανη για την ευρωπαϊκή ηγεσία κατάσταση της κατά περίπτωση εξέτασης κάθε περιστατικού διάσωσης προσφύγων και μεταναστών και της περιπλάνησης πλοίων με εκατοντάδες διασωθέντες μέχρι να βρεθεί κάποια λύση.
Η συμφωνία ερμηνεύεται ως πρώτο βήμα στην κατεύθυνση υπέρβασης του κανονισμού του Δουβλίνου (αφορά την επιστροφή προσφύγων και μεταναστών, όπου και αν εντοπισθούν εντός της Ε.Ε., στη χώρα πρώτης εισόδου). Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών και η γιγάντωση των ροών από το 2015 και μετά έχουν επί της ουσίας καταστήσει ξεπερασμένο τον κανονισμό και έχουν αναδείξει ως επιτακτική την υιοθέτηση νέας ευρωπαϊκής πολιτικής. Για την Ελλάδα, οποιαδήποτε συμφωνία αναλογικής κατανομής του προσφυγικού-μεταναστευτικού φορτίου δεν μπορεί παρά να είναι ευπρόσδεκτη. Ετσι και η συμφωνία της Μάλτας, που δείχνει τον δρόμο για μια νέα προσέγγιση στο φλέγον για τη χώρα μας ζήτημα. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που για άλλη μία φορά οι ροές αυξάνονται δοκιμάζοντας τις αντοχές του συστήματος υποδοχής και φιλοξενίας. Βεβαίως, το γεγονός ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Ισπανία αλλά και η Κύπρος, η οποία επίσης τους τελευταίους μήνες δέχεται σημαντική μεταναστευτική πίεση, δεν συμμετείχαν στη συνάντηση της Μάλτας προκαλεί ερωτήματα αναφορικά με τους σχεδιασμούς των Βρυξελλών.
Ερωτήματα που θα απαντηθούν σύντομα, στο ευρωπαϊκό συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων, που συγκαλείται στο Λουξεμβούργο στις 8 Οκτωβρίου, οπότε και θα υποβληθεί προς έγκριση το κείμενο της συμφωνίας της Μάλτας από το σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Εκεί θα φανεί εάν η συμφωνία αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως βάση για διαμόρφωση ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής κατανομής βαρών ή εάν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα βρεθούν για άλλη μία φορά χωρίς λύση στο φλέγον για αυτές πρόβλημα.