Η διαδικασία του λεγόμενου «πόθεν έσχες» έχει προ πολλού ξεπεράσει τα όρια της πλήρους απαξίωσης και πλέον ελάχιστα απέχει από το να αυτοακυρωθεί πλήρως, προκαλώντας μεγαλύτερο πλήγμα στην ήδη φθαρμένη αξιοπιστία των θεσμών στην Ελλάδα. Ο ορθός και αποτελεσματικός έλεγχος των προσώπων, που η δραστηριότητά τους συνδέεται, άμεσα ή έμμεσα, με τη διαχείριση δημοσίου χρήματος, είναι οξυγόνο για ένα δημοκρατικό, σύγχρονο πολιτισμένο κράτος.
Στη χώρα μας εξαρχής το ελεγκτικό σύστημα των «δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης» ήταν προβληματικό. Σχεδόν αμέσως λειτούργησε ως μηχανισμός στοχοποίησης αποκλειστικά των βουλευτών – ενώ όπως κατέδειξε η πορεία των πραγμάτων υπόχρεοι για δήλωση περιουσιακής κατάστασης και έλεγχο (πρέπει να) είναι και στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέλη του δικαστικού σώματος, άνθρωποι στον χώρο του Τύπου, ακόμα και ειδικές κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων. Αλλά και αυτό, δηλαδή το να «κρεμιούνται στα μανταλάκια» μόνο οι βουλευτές, γίνεται πάντα με το γνωστό σχόλιο «βλέπουμε το “έσχες”, αλλά δεν ξέρουμε το “πόθεν”».
Οι όποιες νομοθετικές αλλαγές έγιναν, στην κατεύθυνση υποτίθεται της ενίσχυσης των ασφαλιστικών δικλίδων, απέτυχαν παταγωδώς: βουλευτής που δήλωσε μηδενικά εισοδήματα το έτος προ της εκλογής του ή δεν ελέγχθηκε ποτέ πραγματικά (πώς κατάφερνε να επιβιώνει;) ή κανείς ελεγκτής δεν έκρινε σκόπιμο να ενημερώσει την κοινή γνώμη για το αποτέλεσμα του ελέγχου – έστω για να μάθει ο πολίτης τον τρόπο με τον οποίο κάποιος μπορεί στην Ελλάδα για τουλάχιστον δώδεκα μήνες να ζει δίχως εισόδημα.
Σε άλλες περιπτώσεις, το «πόθεν έσχες» λειτούργησε στους κόλπους του πολιτικού συστήματος σαν εργαλείο κομματικής αντιπαράθεσης.
Κάπως έτσι φθάσαμε στο σήμερα: Η –μετά εξαιρετικά μακρά περίοδο «εμπλοκών»– τελευταία δημοσιοποίηση 2.659 δηλώσεων «περιουσιακής κατάστασης» έκανε χειρότερο το τοπίο. Ανέλεγκτες δηλώσεις τριετίας, γεμάτες στρεβλώσεις, μόνο τροφή για κιτρινισμό και για το τέρας της απαξίωσης της πολιτικής μπορούσαν να αποτελέσουν. Και ενώ υποτίθεται πως «όπου να ’ναι» θα ξεκινήσει ο έλεγχος από ορκωτούς λογιστές, υπενθυμίζεται ότι στις 31 Οκτωβρίου λήγει η προθεσμία υποβολής των νέων δηλώσεων για τα εισοδήματα 2018. Τι έλεγχος μπορεί να γίνει και με ποιο χρονικό ορίζοντα για συνολικά τέσσερα έτη;
Είναι προφανές ότι το σύστημα έσπασε κάθε όριο αντοχής και ανοχής, με προφανές «όφελος» για εκείνους –τους προφανώς λίγους– που επιδίδονται σε μη καθαρές οικονομικές δραστηριότητες. Υπάρχει η βούληση και το θάρρος για ριζική αλλαγή; Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε εμείς σε αυτή τη χώρα τον τροχό. Υπάρχουν ειδικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί σε όλες τις σύγχρονες πολιτείες που κάνουν όσα πρέπει να κάνουν χωρίς το σύστημα να θυμίζει σκουριασμένη «κρεατομηχανή».