Ενα χαρούμενο κορίτσι

3' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μια άλλη συζήτηση εξελίχθηκε τις προηγούμενες εβδομάδες, στο περιθώριο της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα. Στο επίκεντρο ήταν η δεκαεξάχρονη Γκρέτα, πρόσωπο-σύμβολο του παγκόσμιου μαθητικού ακτιβισμού, από τότε που διαδηλώνοντας σιωπηρά έξω από ένα κρατικό κτίριο στη Στοκχόλμη υποκίνησε εκατοντάδες, και χιλιάδες, και εκατοντάδες χιλιάδες μαθητών να διαδηλώσουν για τον πλανήτη σε όλο τον κόσμο.

Γέννησε πλήθος σχολίων η μικρή Γκρέτα, θαυμασμού αλλά και κυνισμού. «Ενα υστερικό κοριτσάκι», «η κόρη που δεν θα ήθελα να έχω», ήταν κάποιες από τις εκφράσεις, και σε στήλες αυτής της εφημερίδας. «Αυτό το μικρομέγαλο η Γκρέτα δεν σας θυμίζει τον Εξορκιστή;» γλεντούσε το τουίτερ, θυμίζοντας ότι δεν υπάρχει αφορμή σαχλαμάρας που τα social media θα άφηναν να περάσει.

Πολλοί χαρακτήρισαν υπερβολική τη μικρή Γκρέτα, όταν με δάκρυα στα μάτια κατηγόρησε τους πολιτικούς ότι προδίδουν τα όνειρά της και καταστρέφουν τη ζωή της. Πράγματι, ο τόνος ήταν ακραία δραματικός, η διατύπωση αφόρητα μπανάλ για τα γούστα ενηλίκων που έχουν φάει τις διαψεύσεις με το κουτάλι.

Να δούμε, όμως, λίγο τα δεδομένα; Οι τρεις εκθέσεις του ΟΗΕ για το κλίμα στοιχειοθετούν εφιαλτικές προοπτικές. Με τους υπάρχοντες ρυθμούς, η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας στον πλανήτη θα φτάσει το κρίσιμο όριο του +1,5 βαθμού Κελσίου μέχρι το 2030. Συνέπειες: ακραίοι καύσωνες, ξηρασίες, μεγα-πυρκαγιές, πλημμύρες, έλλειψη τροφίμων και νερού για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων. Είμαστε ήδη στα 2/3 αυτής της επιδείνωσης, καθώς η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί ένα βαθμό από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Ακόμα και κάτω από το όριο του +1,5, οι θερινοί καύσωνες θα είναι κατά +3 βαθμούς θερμότεροι.

Στη Συνθήκη του Παρισιού, 197 χώρες δεσμεύθηκαν η άνοδος της θερμοκρασίας να μην ξεπεράσει τον +1,5 βαθμό. Για να γίνει αυτό, πρέπει οι παγκόσμιες καθαρές εκπομπές άνθρακα να μειωθούν 45% από τα επίπεδα του 2010 έως το 2030 και να μηδενιστούν το 2050. Τα έως τώρα πεπραγμένα και οι δεσμεύσεις των χωρών που υπέγραψαν στο Παρίσι υπολείπονται σημαντικά και δεν επιτρέπουν καμία αισιοδοξία ότι οι στόχοι είναι επιτεύξιμοι. Και ο Τραμπ έχει ήδη αποσύρει τις ΗΠΑ. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο πλανήτης μέχρι το 2030 έχει να αποτρέψει μια καταστροφική κλιματική αλλαγή.

Επομένως τα δεδομένα δικαιολογούν όχι μόνο δραματικούς τόνους αλλά παγκόσμιο συναγερμό. Η «υστερική» Γκρέτα είναι τελικά πιο ρεαλίστρια από τους φλεγματικούς μεσήλικες που έσπευσαν να τη διακωμωδήσουν. Κάποιος κραυγάζει ότι το κτίριο πήρε φωτιά και πρέπει όλοι να βγουν έξω, κι εκείνοι σχολιάζουν ότι η φωνή του είναι ενοχλητικά διαπεραστική.

Είναι αλήθεια ότι η μικρή Γκρέτα αποκλίνει από το «φυσιολογικό». Η φυσιολογική τάση των πολιτικών ηγετών είναι «ας πληρώσουν οι άλλες κυβερνήσεις τον λογαριασμό». Η φυσιολογική αντίδραση των πολιτών είναι η αδράνεια, η ελαφρότητα, η παρακολούθηση των γεγονότων ως τηλεθέαμα που δεν μας αφορά.

Πόση επικοινωνιακή ένταση απαιτείται για να σπάσει το τείχος της αδιαφορίας και της επανάπαυσης; Εάν η Γκρέτα ήταν μία ακόμη ώριμη επιστήμονας με στέρεα επιχειρήματα για την κλιματική αλλαγή, πόσοι θα έδιναν σημασία; Η Γκρέτα δεν είναι απλώς φορέας του μηνύματος: έχει μετατραπεί η ίδια (προκλητικά και αμφιλεγόμενα) στην είδηση. Στην εποχή της αποκεντρωμένης πληροφόρησης, των χιλιάδων influencers και youtubers που διαγκωνίζονται στη διαμόρφωση συλλογικών αντιλήψεων και μαζικών ρευμάτων, ο φορέας πρέπει να συνιστά είδηση για να τραβήξει την προσοχή στο μήνυμά του. Αυτή τη στρατηγική αξιοποίησε στο έπακρον ο Τραμπ, ως εκκεντρικός και ακραία προκλητικός υποψήφιος, και επισκίασε τους αντιπάλους του κερδίζοντας την προεδρία. Κανείς πλέον δεν γελάει.

Αναπόφευκτα, στο όνομα της προστασίας του πλανήτη θα δούμε και ακρότητες. Από υπερφίαλες προτάσεις μέχρι παρεμπόδιση επιχειρήσεων και οικοτρομοκράτες που θα μοιράζουν, βία πεπεισμένοι για την ορθότητα των πεποιθήσεών τους. Ολα τα μαζικά κινήματα παράγουν ζηλωτές και εξτρεμιστές.

Το σημαντικό όμως είναι το εξής. Υπάρχουν συγκυρίες, όπου μόνο ένα πραγματικά ευρύ κίνημα από τα κάτω (όπως το civil rights movement το ’60, όπως το κίνημα κατά της οπλοχρησίας στις ΗΠΑ σήμερα) μπορεί να αντισταθμίσει ισχυρά εδραιωμένα συμφέροντα για να εξυπηρετήσει το γενικό συμφέρον. Η μικρή Γκρέτα δεν είναι «ένα χαρούμενο κορίτσι που προσβλέπει σε ένα υπέροχο μέλλον», όπως ειρωνεύτηκε ο Τραμπ. Και γι’ αυτό της αξίζει ευγνωμοσύνη.

* Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή