Ο Νίκος επιβιβάζεται κάθε πρωί στις 8.30 στο λεωφορείο με προορισμό το αεροδρόμιο. Παίρνει το ίδιο λεωφορείο για να επιστρέψει στις 3 το μεσημέρι. Δευτέρα έως Παρασκευή εδώ και μήνες. Το περιστατικό δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία εάν ο Νίκος δεν έκανε χρήση δικαιώματος δωρεάν μετακίνησης ως άνεργος. Το όνομα προφανώς είναι φανταστικό, ωστόσο το περιστατικό απολύτως πραγματικό και ένα από τα πολλά παράξενα που «διαπιστώνει» το ηλεκτρονικό σύστημα έξυπνων εισιτηρίων του ΟΑΣΑ. Η χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου επιτρέπει στον ΟΑΣΑ να αξιολογεί, με τη χρήση ποιοτικών στοιχείων τις μετακινήσεις, ενώ οι προσωποποιημένες κάρτες είναι αυτές που «μαρτυρούν» τυχόν παρατυπίες. Και αυτό γιατί οι δικαιούχοι μειωμένου κομίστρου οφείλουν να εκδώσουν προσωποποιημένη κάρτα με την επίδειξη των σχετικών αποδεικτικών.
Αυτό που παρατηρείται, ωστόσο, είναι ότι μπορεί η κατάσταση του δικαιούχου να αλλάξει στο μεταξύ, χωρίς εκείνος να ενημερώσει τον ΟΑΣΑ και να συνεχίσει να απολαμβάνει την παροχή. Το φαινόμενο διαπιστώνεται στην περίπτωση ανέργων που μπορεί να επανέλθουν στην αγορά εργασίας, συνεχίζοντας όμως να κάνουν χρήση της προσωποποιημένης κάρτας, η οποία εκδόθηκε με την ιδιότητα του ανέργου. Αντίστοιχο κενό παρατηρείται στην περίπτωση των φοιτητών, οι οποίοι διατηρούν την προσωποποιημένη κάρτα μειωμένου κομίστρου και μετά την αποφοίτηση της σχολής σε ορισμένες περιπτώσεις.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Οργανισμός σε συνεργασία με το υπουργείο Υποδομών επεξεργάζονται τα δεδομένα που διαθέτουν προκειμένου να εξαγάγουν ασφαλή και συγκεκριμένα συμπεράσματα για τους δικαιούχους μειωμένου ή μηδενικού κομίστρου. Το κυρίαρχο πρόβλημα που προκύπτει εδώ και χρόνια με τον ΟΑΣΑ είναι οι οφειλές των διαφόρων υπουργείων προς τον Οργανισμό για την κοινωνική πολιτική που ασκείται ως προς τους δικαιούχους (π.χ. ΑμεΑ, άνεργοι, φοιτητές, σώματα ασφαλείας, μαθητές κτλ.), που υπολογίζονται σε 110 εκατ. ευρώ. Σήμερα υπάρχουν κατηγορίες δικαιούχων που επικαλύπτονται από άλλες, όπως π.χ. η κατηγορία «παιδιά 7-18 ετών», που καλύπτονται από τη μαθητική ιδιότητα.
Στην παρούσα φάση αναζητούνται τρόποι επαναπροσδιορισμού των δικαιούχων. Στο πλαίσιο αυτό ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες η υποχρέωση των φοιτητών να υποβάλλουν τα αποδεικτικά έγγραφα της φοιτητικής τους ιδιότητας κάθε νέο ακαδημαϊκό έτος. Μεταξύ των εναλλακτικών που εξετάζονται είναι και το ενδεχόμενο οι άνεργοι να συνεχίσουν να απολαμβάνουν δωρεάν μετακινήσεις με κάποιους περιορισμούς όμως, όπως για παράδειγμα τα δρομολόγια προς το αεροδρόμιο, τα οποία δεν θα δικαιούνται δωρεάν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των προσωποποιημένων καρτών μειωμένου ή δωρεάν κομίστρου, οι δικαιούχοι (που κάνουν χρήση του δικαιώματος) ελεύθερης μετακίνησης σήμερα είναι 41.860 ΑμεΑ, 260.000 άνεργοι και 3.650 οπλίτες. Μετακίνηση με μειωμένο κόμιστρο δικαιούνται και χρησιμοποιούν 9.760 πολύτεκνοι, 175.900 άτομα άνω των 65 ετών, 54.550 νέοι έως 18 ετών και 101.400 φοιτητές.
Κύκλοι του ΟΑΣΑ επισημαίνουν ότι όταν δίνεται μια παροχή θα πρέπει να είναι πιο σαφής ο έλεγχος του δικαιώματος, κάτι το οποίο, εάν υπήρχε η τεχνική δυνατότητα, θα μπορούσε να γίνει μέσω διασταυρώσεων βάσεων δεδομένων για παράδειγμα του ΟΑΣΑ με αντίστοιχους φορείς όπως π.χ. το σύστημα «Εργάνη» κ.λπ. Οσο, όμως, η διασύνδεση των βάσεων δεδομένων καθυστερεί, θα πρέπει να βρεθεί αμέσως άλλη εναλλακτική.