Τη χρυσή τομή μεταξύ προστασίας της εργασίας –με μέτρα στήριξης της πλήρους απασχόλησης– και διάσωσης των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, αλλά και των θέσεων εργασίας σε αυτές, επιδιώκει να πετύχει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας με το «μίνι εργασιακό νομοσχέδιο» που αποτελεί μέρος του συνολικού, αναπτυξιακού νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή. Καθοριστικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα διαδραματίζουν οι παρεμβάσεις στη διαδικασία της προσφυγής στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας, με τις προωθούμενες διατάξεις να καθιστούν δυσχερέστερη τη μονομερής προσφυγή στη διαιτησία.
Στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, διατηρήθηκαν τα τρία επίπεδα εξαιρέσεων από τους όρους κλαδικών συμβάσεων για επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα, όπως είχαν εισαχθεί και στη δημόσια διαβούλευση. Προστέθηκε όμως η πρόβλεψη, στις υπό έκδοση υπουργικές αποφάσεις που θα εξειδικεύουν τα κριτήρια εξαίρεσης, να ληφθούν υπόψη και μέτρα προστασίας των θέσεων εργασίας.
• Ρήτρες εξαίρεσης και διαιτησία. Τα τρία επίπεδα εξαιρέσεων που προβλέπονται στο νομοσχέδιο αφορούν:
α. Εξαίρεση εντός της σύμβασης. Δίνεται η δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να συμφωνούν εντός μιας κλαδικής σύμβασης εξαιρέσεις για εταιρείες που κινδυνεύουν με λουκέτο. Τα κριτήρια εξαίρεσης θα προβλέπει υπουργική απόφαση, στην οποία θα περιληφθούν και μέτρα προστασίας των υφιστάμενων θέσεων εργασίας.
β. Εξαίρεση μέσω της διαδικασίας της συρροής. Προβλέπεται δηλαδή ότι στις περιπτώσεις επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει κατ’ εξαίρεση της κλαδικής, εφόσον στην κλαδική δεν προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων της. Η εξειδίκευση των επιχειρήσεων που θα εξαιρούνται θα προβλέπεται και σε αυτήν την περίπτωση με υπουργική απόφαση, στην οποία, ομοίως, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας των υφιστάμενων θέσεων εργασίας. Μάλιστα, στη σχετική διάταξη ξεκαθαρίζεται ότι η εθνική κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική συλλογική σύμβαση δεν υπερισχύει αντίστοιχης τοπικής.
γ. Εξαίρεση μέσω της διαδικασίας επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων. Επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα μπορούν να εξαιρούνται από την υποχρεωτική εφαρμογή μιας κλαδικής σύμβασης που επεκτάθηκε και κηρύχθηκε γενικώς υποχρεωτική, έπειτα από αιτιολογημένη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας. Η εξαίρεση ισχύει ως προς όρους ή ως προς το σύνολο της συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης, που κηρύσσεται υποχρεωτική, ανεξαρτήτως εάν στην επεκτεινόμενη συλλογική ρύθμιση προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων για εργαζομένους σε επιχειρήσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται υπουργική απόφαση.
Το νομοσχέδιο θέτει επίσης συγκεκριμένες και πολύ αυστηρές προϋποθέσεις προσφυγής στη διαιτησία μονομερώς, με τους νομικούς να εκτιμούν ότι δυσκολεύει ιδιαίτερα τη δυνατότητα των συνδικάτων να προσφεύγουν στον ΟΜΕΔ ζητώντας την υπογραφή σύμβασης.
Ετσι, από την ψήφισή του και μετά, θα είναι δυνατή η προσφυγή στη διαιτησία μονομερώς από οποιοδήποτε μέρος, ως έσχατο και επικουρικό μέσο επίλυσης συλλογικών διαφορών εργασίας, μόνον α) εάν αφορά συλλογική διαφορά σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, ή β) εάν η επίλυση της συλλογικής διαφοράς (π.χ. μεταξύ ενός σωματείου και μιας επιχείρησης) επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.
Ηλεκτρονική ψηφοφορία για απεργίες, μαύρη λίστα παραβατών – εργοδοτών
Προσαύξηση 12% για την επιπλέον εργασία στη μερική απασχόληση, νέο πλαίσιο εκπτώσεων στα πρόστιμα και δημιουργία μαύρης λίστας εργοδοτών που παρανομούν είναι, μεταξύ άλλων, τα μέτρα που προωθεί το υπουργείο Εργασίας με στόχο την ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων απέναντι στις σύγχρονες πρακτικές καταστρατήγησης των εργασιακών δικαιωμάτων τους. Την ίδια στιγμή, με το προωθούμενο νομοσχέδιο, παρατείνεται η ισχύς της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας έως τις 31/12/2019, καθώς η διορισμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ δεν έχει τη δυνατότητα υπογραφής νέας σύμβασης. Μέσα στο χρονικό περιθώριο που δίνεται, η ΓΣΕΕ θα πρέπει να διεξάγει συνέδριο, να εκλέξει νέα διοίκηση και να διαπραγματευθεί με τους εργοδότες για τη νέα σύμβαση.
Σε άλλη διάταξη προβλέπεται η δημιουργία στο σύστημα «Εργάνη» μητρώων συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών. Στην πράξη, όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών και ειδικά αυτές που συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν υποχρέωση να εγγράφονται στο Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών που τηρείται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας.
Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τη λήψη αποφάσεων στις γενικής συνελεύσεις και στα υπόλοιπα όργανα διοίκησης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών. Στις αποφάσεις αυτές συγκαταλέγεται και η προκήρυξη απεργίας. Οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση.
Στο θέμα των καθυστερούμενων μισθών, η διάταξη που προωθεί το υπουργείο θεωρεί «μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας» την καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζομένου πέραν των 2 μηνών.
Στον τομέα της μερικής απασχόλησης προβλέπεται ότι η πρόσθετη εργασία θα αμείβεται πλέον με προσαύξηση 12% επί της συμφωνηθείσας αμοιβής. Την ίδια στιγμή, αν ο εργοδότης διαπιστωθεί ότι απασχολούσε ανασφάλιστο εργαζόμενο θα πληρώνει πρόστιμο 2.000 ευρώ εάν εντός 10ημέρου από την ημέρα του ελέγχου προσλάβει τον εργαζόμενο με σύμβαση πλήρους απασχόλησης και διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους.
Τέλος, στο ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» δημιουργείται μητρώο ώστε επιχειρήσεις και εργοδότες που έχουν παραβατική συμπεριφορά να αποκλείονται από ευμενείς φορολογικές και ασφαλιστικές ρυθμίσεις.