Θέατρο και εικαστικό ατελιέ στην ίδια σκηνή

Θέατρο και εικαστικό ατελιέ στην ίδια σκηνή

4' 35" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα, ο Οδυσσέας και ο Αίας ο Τελαμώνιος, ο γενναιότερος των Ελλήνων μετά τον βασιλιά των Μυρμιδόνων («ἀνδρῶν μέγ’ ἄριστος» είναι ο χαρακτηρισμός του Ομήρου γι’ αυτόν), διεκδικούν τα όπλα του. Οι αρχηγοί των Αχαιών αποφασίζουν όμως αυτά να δοθούν στον Οδυσσέα. Ο Αίας θεωρεί την κρίση τους άδικη και αποφασίζει να πάρει εκδίκηση σκοτώνοντας εκείνους που τον αδίκησαν – ανάμεσά τους τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο. Το σχέδιό του ματαιώνει η θεά Αθηνά που του θολώνει το μυαλό. Μέσα στη μανία του, έχοντας χάσει τα λογικά του, ο Αίας μια νύχτα σφάζει τα ζώα του στρατοπέδου, νομίζοντας ότι εξοντώνει τους εχθρούς του. Οταν συνέρχεται και συνειδητοποιεί τι έχει πράξει, δεν μπορεί να αντέξει μια τόσο μεγάλη ταπείνωση και αυτοκτονεί, αφού πρώτα αποχαιρετά τη σύζυγό του Τέκμησσα, η οποία μάταια προσπαθεί να τον αποτρέψει, και τον νεογέννητο γιο τους…

Αυτόν τον μύθο πραγματεύεται ο Σοφοκλής στην ομώνυμη τραγωδία του – το παλαιότερο από τα σωζόμενα έργα του (περ. 450 π.Χ.). Κι αυτός θα ζωντανέψει από τα τέλη Οκτωβρίου στο θέατρο Βεάκη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη και μετάφραση Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου, σε μια πρωτοποριακή παράσταση, που παρασάγγας θα απέχει από ένα συμβατικό, «κανονικό» ανέβασμα αρχαίου δράματος. Τους εννέα ρόλους θα υποδύεται ένας ηθοποιός, ο βραβευμένος με βραβείο Χορν Μιχάλης Σαράντης. Θα γίνεται Αίαντας, Τέκμησσα, Μενέλαος, Αγαμέμνων, Τεύκρος, Αθηνά, Οδυσσέας, Χορός ή Αγγελιαφόρος. Τι θέλει καθένας από αυτούς; Τι διεκδικεί; Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σώματος και της φωνής τους; Ποια η διάδρασή τους;

Τα έργα

Θέατρο και εικαστικό ατελιέ στην ίδια σκηνή-1

Κάθε βράδυ, ενώπιον του κοινού, θα φτιάχνονται οκτώ έργα με την τεχνική της μονοτυπίας. Ανάμεσά τους και εκείνο της Αθηνάς. 

Δίπλα στον πρωταγωνιστή θα υπάρχει άλλο ένα πρόσωπο, εκτός της σοφόκλειας δραματουργίας: ο ζωγράφος Απόστολος Χαντζαράς, που, στη διάρκεια της παράστασης, θα φτιάχνει, με τη μέθοδο της μονοτυπίας, έργα που θα ακολουθούν –ή και θα προωθούν– την πλοκή. Οι δυο τους θα αφηγούνται μαζί, δηλαδή, την ιστορία, σε μια σπάνια για τα θεατρικά δεδομένα συνύπαρξη: φέτος, στο Βεάκη, η σκηνή του ηθοποιού και το ατελιέ τού ζωγράφου γίνονται ένα. Και, επιπλέον, τα όρια μεταξύ σκηνής και πλατείας καταργούνται. Το θέατρο διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι περίπου εκατό θεατές να βρίσκονται γύρω από τον Μιχάλη Σαράντη και τον Απόστολο Χαντζαρά, σε κερκίδες, σχηματίζοντας μια αγκαλιά…

«Δύσκολο και απαιτητικό το εγχείρημα, γι’ αυτό και τόσο ενδιαφέρον», λέει ο σκηνοθέτης Γιώργος Νανούρης. «Για εμένα που σκηνοθετώ για πρώτη φορά αρχαίο δράμα, για τον Μιχάλη που “μπαινοβγαίνει” σε εννέα ρόλους χωρίς κανένα εξωτερικό γνώρισμα το οποίο να τον βοηθάει, για τον Απόστολο που έπρεπε να προσαρμόσει τη δημιουργία των έργων του –μια μοναχική συνήθως διαδικασία και χωρίς χρονική πίεση– στις ανάγκες μιας παράστασης. Αλλά αυτό μας συναρπάζει: ότι θα ενωθούν δύο τέχνες πάνω σε αυτό το τόσο συγκινητικό κείμενο του Σοφοκλή».

Η ιδέα ήταν του Μιχάλη Σαράντη. «Από παιδί λατρεύω τη μυθολογία· να κολυμπάω στους μύθους και να ονειρεύομαι. Ο “Αίας” είναι από τα πιο αγαπημένα μου έργα, για πολλούς λόγους. Βαθιά πολιτικό, μιλάει για τη δύση του αρχαϊκού κόσμου και την ανατολή ενός άλλου, για το παλιό που φεύγει και το καινούργιο που έρχεται. Το παλιό είναι η καθαρότητα, η εντιμότητα και η… μονοκομματιά του Αίαντα, που δεν χωράει πια πουθενά· το καινούργιο είναι το διαφορετικό μοντέλο σκέψης που εκπροσωπεί ο Οδυσσέας», εξηγεί. «Μια μέρα, στο εργαστήριο του Απόστολου, με τον οποίο είμαστε χρόνια φίλοι, του έλεγα διάφορα γι’ αυτόν τον τραγικό ήρωα. Οσο εγώ μιλούσα, εκείνος έφτιαξε ένα έργο, τον Αίαντα που αυτοκτονεί. Τότε σκέφτηκα: αυτό που ζήσαμε εδώ, τώρα, αυτό που μόλις δημιουργήσαμε μαζί, πρέπει να το μοιραστούμε και με τους θεατές στο θέατρο. Πέρασαν τέσσερα χρόνια πριν τολμήσω να ζητήσω από τον Γιώργο να γίνει συνοδοιπόρος μας. Αυτό έγινε μόλις τον περασμένο Απρίλιο».

«Μπορείς να μεταβιβάσεις σπίτια ή αυτοκίνητα, κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία. Ο Μιχάλης μεταβίβασε στον Γιώργο και εμένα το όνειρό του. Στον “Αίαντα” έχουμε γίνει και οι τρεις ένα σώμα. Λέμε την ιστορία, καθένας με τον τρόπο του, με το ίδιο πάθος και την ίδια αγωνία», παίρνει τον λόγο ο Απόστολος Χαντζαράς. «Δεν έχω μάθει να δημιουργώ μπροστά σε κοινό, είναι μοναχική η δουλειά του ζωγράφου. Ελπίζω να τα καταφέρω. Ιστορώ το κείμενο με απλές φιγούρες – μαύρο μελάνι σε λευκό χαρτί. Ο Αίας μιλούσε με τις σκιές, έτσι τον προσεγγίζω κι εγώ. Πάνω στη σκηνή η ζωγραφική διατηρεί την ελευθερία της, απλώς οφείλει να ακολουθήσει τους χρόνους της παράστασης, αυτή είναι η μοναδική δέσμευση και, αν θέλετε, το δικό μου άγχος…». Κάθε βράδυ, όσο θα ξετυλίγεται η πλοκή, ενώπιον του κοινού θα φτιάχνονται οκτώ έργα. Αρχικά πάνω σε έναν γυάλινο πάγκο και στη συνέχεια θα μεταφέρονται στο χαρτί: αυτή είναι η τεχνική της μονοτυπίας. Τι θα γίνουν όλα αυτά τα έργα; «Δεν έχουμε σκεφτεί ακόμα. Ισως αποτελέσουν υλικό για μια έκθεση κάποια στιγμή», απαντά ο δημιουργός τους.

Ζητώ από τον Μιχάλη Σαράντη να μου πει ποια σκηνή τον συγκινεί περισσότερο. «Ο αποχωρισμός του Αίαντα και της γυναίκας του, της Τέκμησσας. Εκείνη, με τον γιο τους, Ευρυσάκη, στα χέρια της, προσπαθεί απεγνωσμένα να τον κάνει να αλλάξει γνώμη. “Ο,τι άλλο δω δεν υπάρχει, μόνο εσύ”, του λέει. Είναι πολύ βαρύ για εμένα το συναισθηματικό φορτίο αυτού του έργου. Αλλά χρόνια το ονειρευόμουν και ανυπομονώ να αρχίσουν οι παραστάσεις. Αν και το ξέρω καλά: κάθε βράδυ θα παίρνω μια βαθιά ανάσα με το που θα βγαίνω στη σκηνή και θα εκπνέω μόλις το έργο τελειώσει…».

«Αίας» του Σοφοκλή, μετάφραση Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου, σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη. Με τους Μιχάλη Σαράντη και Απόστολο Χαντζαρά. Στο θέατρο Βεάκη (Στουρνάρη 32), κάθε Δευτέρα και Τρίτη, από τα τέλη Οκτωβρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή