Τον προϋπολογισμό 2020 νομίζω ότι συνοδεύουν τρεις, βασικά, αβεβαιότητες: (α) Αν θα πιαστεί ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης 2,8%. Παρότι για μια χώρα που στην 10ετία έχασε άνω του ¼ του ΑΕΠ της δεν είναι υψηλός, μια νέα διεθνής ύφεση δεν θα τον άφηνε ανεπηρέαστο. (β) Αν θα επιτευχθεί αύξηση φορολογικών εσόδων ικανή να αντισταθμίσει φοροελαφρύνσεις 1,2 δισ. (γ) Αν είναι βιώσιμο το πλαφόν που ετέθη στις δαπάνες υπουργείων και, κυρίως, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των αποφάσεων του ΣτΕ: Εκκρεμεί δαπάνη 4 δισ. από προηγούμενες αποφάσεις του για συντάξεις, στην οποία θα προστεθούν όσα προκύψουν από την περικοπή εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, την ακύρωση περικοπών σε άλλες και την αναλογική αύξηση άλλων συντάξεων.
Τα έσοδα άπλωσαν κι οι δαπάνες μαζεύτηκαν στα χαρτιά. Χωρίς μεγέθυνση 2,8%, το στοίχημα δεν έβγαινε. Στην πράξη, θα βγει;
Η κρίσιμη μεταβλητή για την ισορροπία του Προϋπολογισμού 2019 είναι ο ρυθμός της οικονομικής μεγέθυνσης. Κι αυτός εξαρτάται σε έναν βαθμό από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και σε έναν άλλο βαθμό από όσα κάνουμε ή παραλείψουμε εμείς: Ήτοι, διαρθρωτικές αλλαγές για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, αλλαγές που θα ανατρέψουν κακώς κείμενα και θα δημιουργήσουν ένα φιλικό στις επενδύσεις περιβάλλον, ορισμένες άμεσες δράσεις που θα κατευθύνουν τις (περιορισμένες) δαπάνες προς αναπτυξιακές δράσεις και, τέλος, άμεσες πρακτικές κινήσεις που θα προσείλκυαν ξένα μακροπρόθεσμα κεφάλαια.
Την Πέμπτη κατατέθηκε στη Βουλή το αναπτυξιακό νομοσχέδιο. Πολλά από τα μέτρα του επιδιώκεται να διευκολύνουν τις επενδύσεις. Διευκολύνουν, αλλά δεν φέρνουν τη ριζική αλλαγή που είναι αναγκαία. Πάγια εμπόδια θα διατηρηθούν και μετά την υπερψήφισή του, βασανιστικά προβλήματα (που προκύπτουν από την κακή λειτουργία θεσμικού πλαισίου, αρχαιολογίας, δασαρχείων κ.ά.) διαιωνίζονται – αν όχι για τις λίγες πολύ μεγάλες, πάντως για τις πολλές μικρού και μεσαίου μεγέθους επενδύσεις. Συνολικά, το νομοσχέδιο δεν συνιστά τομή, δεν πυροδοτεί μια νέα δυναμική για τη δημιουργία νέου παραγωγικού δυναμικού – όχι απλά για εξαγορές του ήδη υπάρχοντος. Δεν αλλάζει το τοπίο –αυτή είναι μία πρώτη παρατήρηση.
Και μία δεύτερη, επίκαιρη και σχετική: Την Τετάρτη, το αρμόδιο κρατικό/κυβερνητικό όργανο, η Επιτροπή Σχεδιασμού Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), απέρριψε το επενδυτικό σχέδιο της Cosco για τέταρτο προβλήτα εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι του Πειραιά. Φοβούμενη συντεχνιακές αντιδράσεις, η κυβέρνηση υπαναχώρησε από προεκλογικές επαγγελίες, συντάχθηκε με την απόφαση της προκατόχου της και, αιφνιδιάζοντας δυσάρεστα την Cosco αλλά και μεγάλο μέρος της αγοράς, έστειλε στις ελληνικές καλένδες μια επένδυση 300 εκατ. ευρώ και 1.200 άμεσες θέσεις εργασίας.
Διά ταύτα: Η κυβέρνηση προεξοφλεί ότι ο Προϋπολογισμός 2019 (ήταν και) είναι μια χαρά, θα έχει υπερπλεόνασμα και θα μοιραστεί κοινωνικό μέρισμα – όπως πέρυσι κ.λπ. Αλλά, αν τώρα (όταν ακόμη όλα είναι σχετικά εύκολα, γιατί απολαμβάνει ένα πολύ ευνοϊκό πολιτικό-κοινωνικό κλίμα) δεν γίνονται οι τομές που θα ξερίζωναν τα εμπόδια για τις επενδύσεις. Αν, επιπλέον, παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες μια μεγάλη επένδυση που περίμενε ένα πράσινο φως για να γίνει. Τότε, νομίζω ότι η αισιοδοξία για το 2020 περιορίζεται.