Θέλετε να παραβρεθείτε σε μια συνάντηση που πραγματοποιείται σε δύο ώρες στην άλλη άκρη της πόλης; Το μόνο που δεν σας απασχολεί είναι το πώς θα φθάσετε εκεί στο μικρότερο δυνατό χρόνο. Εισάγετε τα δεδομένα του ραντεβού σας στην πλατφόρμα MaaS (Mobility as a Service, Κινητικότητα ως υπηρεσία) και λαμβάνετε την ώρα που θα πρέπει να εγκαταλείψετε το σπίτι σας. Με ένα κοινόχρηστο ελαφρύ ηλεκτροκίνητο όχημα που βρίσκεται παρκαρισμένο σχεδόν έξω από την πόρτα σας θα μεταφερθείτε στη στάση του μετρό, ακριβώς δύο λεπτά πριν φθάσει ο συρμός. Στην έξοδο από τον σταθμό υπάρχει στάση από όπου σε ένα λεπτό περνάει δημοτικό λεωφορείο που θα σας αφήσει ακριβώς στον προορισμό σας. Την προηγούμενη ημέρα είχατε μετακινηθεί προς τον προαστιακό και στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής (last mile) ως τον προορισμό σας, με ενοικιαζόμενα οχήματα, παρκαρισμένα σε παραπλήσια σημεία. Και στις δύο περιπτώσεις ο χρόνος μετακίνησης ήταν μικρότερος από τον εκτιμούμενο με ΙΧ, και δεν χρειάστηκε ούτε μία φορά να βάλετε το χέρι στην τσέπη. Η πληρωμή για τη μετακίνησή σας έγινε μέσω της κάρτας σας, αυτόματα από την πλατφόρμα ΜaaS.
Μοιάζει με στιγμιότυπο από το μέλλον, ωστόσο το «διαδίκτυο της κινητικότητας», ένα σύστημα που θα ενοποιεί όλα τα μέσα μεταφοράς, δημόσια, κοινόχρηστα, ιδιωτικά, λεωφορεία, τραμ, μετρό, ΗΣΑΠ, ταξί, ΚΤΕΛ, τρένα, πλοία, αεροπλάνα, και που αναμένεται να φέρει την επανάσταση στη μετακίνηση, είναι ήδη εδώ. Πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση της κινητικότητας, την οποία έχει επεξεργαστεί ο Δρ. Άγγελος Αμδίτης, ιδρυτής της ερευνητικής Ομάδας I-SENSE και διευθυντής Έρευνας του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ, πρόεδρος του ERTICO-ITS Europe, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Ευφυή Συστήματα Μεταφορών, και επιστημονικός υπεύθυνος σε περισσότερα από 150 ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά έργα.
«Η κινητικότητα ως υπηρεσία, το MaaS, είναι μια νέα αντίληψη για τις μεταφορές ανθρώπων και αγαθών, που ξεφεύγει εντελώς από την κλασική μετακίνηση με ΙΧ είτε με ασύνδετα άλλα μέσα μεταφοράς. Είναι μια ενοποιημένη υπηρεσία, με τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων, μέσα από την ίδια πλατφόρμα» εξηγεί ο κ. Αμδίτης.
«Έχουμε εισάγει, ως ΕΠΙΣΕΥ και ως ERTICO, τον όρο “διαδίκτυο της κινητικότητας” για να περιγράψουμε ακριβώς αυτό το ολοκληρωμένο σύστημα μεταφορών στο οποίο οδηγούν οι τεχνολογίες αιχμής -τεχνητή νοημοσύνη, διαδίκτυο των πραγμάτων, 5G, machine learning, Blockchain-, μια ενοποιημένη πλατφόρμα, όπου όλα τα μέσα και οι υπηρεσίες θα συνδέονται μεταξύ τους» σημειώνει ο Δρ. Αμδίτης και συνεχίζει. «Ένα παράδειγμα, καθόλου ολοκληρωμένο βέβαια, είναι οι πλατφόρμες των υπηρεσιών Uber και Beat. Ομως στο MaaS, δεν ψάχνω απλά να βρω ταξί. Η πλατφόρμα φροντίζει το πώς θα φθάσω στον προορισμό μου, με τα ιδανικά μέσα και στον ιδανικό χρόνο· αν προκύψει κάποιο πρόβλημα στη διαδρομή, θα προσφέρει άμεσα εναλλακτικές λύσεις. Θέματα πληρωμής, ασφάλειας και ποιότητας είναι λυμένα χωρίς να απαιτείται η δική μου προσοχή».
Το MaaS εκτιμάται ότι θα ενισχύσει πολύ τις δημόσιες συγκοινωνίες και θα μειώσει τη χρήση ιδιωτικών μέσων. «Δεν θα υπάρχει λόγος να πάρουμε το αυτοκίνητό μας, να μπλέξουμε στην κίνηση, να μη βρίσκουμε πάρκινγκ, εάν κάποιος μας είχε εξασφαλίσει μηδενική καθυστέρηση, ελαχιστοποιημένο κόστος, άριστη εξυπηρέτηση για το σύνολο της διαδρομής. Και τι σημαίνει αυτό; Μείωση της κίνησης, των πόρων που καταναλώνουμε, της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, βελτίωση της ασφάλειας. Την επανάσταση στις μεταφορές θα φέρει η σύνδεση όλων αυτών με την πράσινη κινητικότητα (π.χ. ηλεκτροκίνηση), τη συνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη κινητικότητα -τα οχήματα θα “συζητάνε” με τα φανάρια, με τις διασταυρώσεις, με τα τούνελ, με άλλα αυτοκίνητα, για αποδοτικότερη κινητικότητα και μεγαλύτερη ασφάλεια».
Η έξυπνη κινητικότητα αποτελεί βασικό πυλώνα αυτού που ονομάζουμε έξυπνη πόλη. «Εμείς το επεκτείνουμε και συζητάμε για την έξυπνη κοινωνία (smart society), πυλώνες της οποίας είναι η έξυπνη πόλη, τα έξυπνα εργοστάσια, η έξυπνη ενέργεια, η έξυπνη κινητικότητα κ.λπ. Στόχος μας είναι, μέσω και της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, να κάνουμε την κοινωνία μας πιο έξυπνη, δηλαδή πιο φιλική στον άνθρωπο, πιο εξυπηρετική, πιο ασφαλή, με μικρό κόστος για τους πολίτες και το περιβάλλον. Σε πολλές πόλεις του κόσμου αυτά τα σχέδια έχουν δρομολογηθεί. Στηρίζονται πολύ στη συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, όμως υπεισέρχονται νομοθετικά και κανονιστικά θέματα, και εκεί έγκειται η δυσκολία εφαρμογής τους» περιγράφει ο κ. Αμδίτης. «Στις μεταφορές, είναι απαραίτητος ο συνδυασμός ιδιωτικής και δημόσιας πρωτοβουλίας για την υλοποίηση επενδύσεων, φυσικών και ψηφιακών υποδομών, αλλά και η υποστήριξη από την κυβέρνηση για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου και των απαραίτητων δομών, με όλες τις δικλείδες ασφαλείας και προστασίας των δεδομένων».
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια γίνονται σημαντικά βήματα στον τομέα των μεταφορών «Το σύστημα Τηλεματικής του ΟΑΣΑ που έχει μπει στην καθημερινή ζωή μας έχει τεράστιες δυνατότητες. Επειτα η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο η οποία νομοθέτησε, το 2014, τη χρήση αυτόματων (χωρίς οδηγό) οχημάτων σε ανοιχτή κυκλοφορία (Τρίκαλα). Σήμερα η κυβερνητική προσπάθεια για την ψηφιακή διακυβέρνηση δεν αφορά μόνο την ψηφιοποίηση κάποιων λειτουργιών του κράτους, είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο και αφορά το σύνολο της κοινωνίας μας. Μια κομβική τεχνολογία, το 5G, εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά στα Τρίκαλα, ενώ ετοιμάζεται το κανονιστικό πλαίσιο για τις συχνότητες. Η χώρα μας δεν είναι αδιάφορη ούτε αμέτοχη στα ευρωπαϊκά δρώμενα στον τομέα αυτό» καταλήγει ο Δρ. Αμδίτης. «Υπάρχουν καθυστερήσεις και δυσκολίες, απαιτούνται πόροι και μεγάλες επενδύσεις. Πρέπει η χώρα να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα κεφάλαια και από την Ε.Ε. και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, να κάνει κανόνα, σε κάθε προκήρυξη έργου υποδομής, ένα ποσοστό του προϋπολογισμού να αναφέρεται στην καινοτομία. Οι αλλαγές που έρχονται θα διαταράξουν τον τρόπο που ζούμε και ενεργούμε. Η ανησυχία μου έγκειται στο ότι δεν βλέπω να γίνεται η προσπάθεια που απαιτείται για την ενημέρωση και εκπαίδευση της κοινωνίας, την αντιμετώπιση της άγνοιας και του φόβου, τόσο στην Ελλάδα αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο».
Θερμή υποδοχή από Ε.Ε.
Το «Διαδίκτυο της κινητικότητας (Internet of Mobility)» παρουσιάστηκε πρόσφατα από τον κ. Αμδίτη στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Έρευνας και Καινοτομίας, που διοργανώθηκαν για πρώτη φορά φέτος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Ο νέος αυτός θεσμός/Συνέδριο έχει ως στόχο τη διαβούλευση μεταξύ ερευνητών, ακαδημαϊκών, επιχειρήσεων, φορέων λήψης αποφάσεων για τη συν-διαμόρφωση της στρατηγικής και των προτεραιοτήτων του επόμενου μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος για την Έρευνα, του Horizon Europe (2021-2027) που θα αποτελέσει τη συνέχεια του Horizon 2020. Σε μια σειρά από παράλληλες εκδηλώσεις που διενεργήθηκαν από τις 24 έως τις 26 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες, και οι οποίες προσέλκυσαν περισσότερους από 6.000 εμπλεκομένους, αριθμό διπλάσιο από τον προγραμματισμένο, αναδείχθηκαν οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας που θα επιφέρουν όλες τις μεγάλες μεταβολές στην Ευρώπη την ερχόμενη 30ετία. Η Ελλάδα συμμετείχε με εκπροσώπους από διάφορες ομάδες και οργανισμούς. Ο Δρ. Αγγελος Αμδίτης, εκπροσωπώντας το ΕΠΙΣΕΥ και τον ERTICO-ITS Europe, ήταν από τους επίσημους ομιλητές στο κομμάτι των αυτοματοποιημένων και διασυνδεδεμένων μεταφορών.
Το όραμα για ένα Διαδίκτυο της Κινητικότητας παρουσιάστηκε από τον Δρ. Αμδίτη, επίσης στο Digital Transport Days, συνέδριο επικεντρωμένο στις ψηφιακές μεταφορές, που οργανώθηκε 7-9 Οκτωβρίου στο Ελσίνκι, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Φινλανδική Προεδρία.