Στον πόλεμο, όπως και στο σινεμά, τα πιο ενδιαφέροντα συμβαίνουν στο τέλος. Και παρότι οι οθόνες μας έχουν γεμίσει με εικόνες από τη Συρία, με Κούρδους αντάρτες και Τούρκους στρατιώτες, λες και ο πόλεμος μόλις τώρα ξεκίνησε, αυτή η αποκορύφωση του δράματος μάλλον συμπίπτει και με το τελευταίο επεισόδιο. Δεν φαίνεται να είναι ριψοκίνδυνη μια πρόβλεψη ότι ο πόλεμος στη Συρία τελειώνει.
Ποιοι είναι οι κερδισμένοι; Σίγουρα η Ρωσία και πλάι της οι σύμμαχοί της, το καθεστώς του Ασαντ και το Ιράν. Η Τουρκία του Ερντογάν, αν και δεν μπορεί να μετρηθεί στους κερδισμένους, κατάφερε να αποφύγει την καταστροφή: τη δημιουργία ενός ημιαυτόνομου κουρδικού κράτους στα σύνορά της. Για πρώτη φορά στην Ιστορία είχε αρχίσει να διαφαίνεται πως οι Κούρδοι θα κατόρθωναν κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα, λίγο ενδιαφέρει τον Ερντογάν αν θα καταλάβει τη ζώνη των 30 χιλιομέτρων εντός της Συρίας. Αυτό που πραγματικά τον ενδιαφέρει είναι να μη φτιαχτεί ένα αυτόνομο κουρδικό κράτος στα σύνορά του, μήπως και ανοίξει η όρεξη στους Κούρδους της Τουρκίας για ανάλογα δικαιώματα.
Ποιοι είναι οι χαμένοι; Μια σειρά από χώρες όπως η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που ήλπιζαν ότι μια κουρδική οντότητα θα αποτελούσε ανάχωμα στις επεκτατικές διαθέσεις του Ιράν. Με τη διάσωση όμως του Ασαντ, οι Ιρανοί φαίνεται να έχουν διασφαλίσει τον πολυπόθητο διάδρομο από την Τεχεράνη μέχρι στη Μεσόγειο.
Πιο σημαντικό ερώτημα είναι αν οι εξελίξεις της τελευταίας εβδομάδας αποτελούν ήττα για τις ΗΠΑ. H Αμερική εξάγει πλέον υδρογονάνθρακες και δεν χρειάζεται έλεγχο της Μέσης Ανατολής για να εξασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια. Αλλωστε ο Ομπάμα μαζί με την τότε υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον είχε προαναγγείλει τη «στροφή προς την Ασία». Υπέγραψαν τη συμφωνία για τον πυρηνικό αφοπλισμό και την ανάσχεση του Ιράν με την ελπίδα ότι δεν θα χρειάζεται να σπαταλούν πόρους και πολιτικό κεφάλαιο στη Μέση Ανατολή. Από αυτή την οπτική γωνία η αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών μονάδων από τη Συρία μπορεί να φαίνεται ακόμη και λογική απόφαση, ίσως η μόνη του προέδρου Τραμπ στη Μέση Ανατολή.
Με δεδομένα τα τετελεσμένα της τελευταίας εβδομάδας στη Συρία, ερωτήματα εγείρει η προσπάθεια κάποιων στις ΗΠΑ να συνεχίζουν να θέλουν να εφαρμόσουν κυρώσεις στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο θα είχε νόημα αν σκοπός ήταν να πειστεί η Τουρκία να αποσυρθεί από τις κουρδικές περιοχές. Αυτές όμως ελέγχονται πλέον από τις δυνάμεις του Ασαντ σε συνεργασία με κουρδικά και ρωσικά στρατεύματα. Αρα ποιος ο λόγος να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία;
Η οικονομία είναι η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας, καθώς εξαρτάται πλήρως από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις θα μπορούσαν να ταράξουν την οικονομία της και να προκαλέσουν μια μεγάλη οικονομική κρίση. Κάποιοι στις ΗΠΑ μπορεί να ελπίζουν ότι κάτι τέτοιο θα ανέτρεπε το καθεστώς Ερντογάν. Αυτό όμως είναι επικίνδυνο παιχνίδι με μεγάλο ρίσκο. To κουρδικό ζήτημα είναι τόσο σημαντικό για τον μέσο Τούρκο που μπορεί οι κυρώσεις και η κρίση που θα ακολουθούσε να ενδυνάμωναν τον Ερντογάν και να απομάκρυναν την Τουρκία ακόμη περισσότερο από τη Δύση.
Η Τουρκία είναι μια δύναμη στραμμένη προς την Ευρώπη εδώ και αιώνες. Μια σειρά από εξαρτήσεις, οικονομικές, γεωπολιτικές και πολιτισμικές, θα την αναγκάσουν αργά ή γρήγορα να ξαναστραφεί προς τη δυτική συμμαχία. Θα ήταν απερίσκεπτο η Δύση να ριψοκινδυνεύσει αυτή την επιστροφή παίρνοντας αδικαιολόγητα και επιπόλαια ρίσκα και εφαρμόζοντας κυρώσεις.
* Ο κ. Βασίλης Θ. Καρατζάς είναι διευθύνων σύμβουλος της Levant Partners ΑΕΔΟΕΕ.