Αν ήμουν τριάντα χρόνια νεότερος, τώρα θα ήμουν απογοητευμένος και θυμωμένος με τον συμβιβασμό για την ψήφο των ομογενών. Επειδή όμως είμαι τριάντα επί δύο, μπορώ να εκτιμήσω πάρα πολύ καλά την αξία της διακομματικής (πλην Βαρουφάκη) συμφωνίας που επετεύχθη για το θέμα. Βεβαίως, δεν επετεύχθη το καλύτερο, δηλαδή η επιστολική ή ακόμη και η ηλεκτρονική ψήφος για τους ομογενείς· επετεύχθη όμως το καλύτερο δυνατόν – εφόσον όλοι καταλαβαίνουμε ότι ήταν απαραίτητο να συμφωνήσουν τουλάχιστον 200 βουλευτές για να υπερψηφισθεί το νομοσχέδιο.
Είναι σπουδαίο ότι συμφώνησαν τα κόμματα, διότι στην περίπτωση αυτή το ένα βήμα θα φέρει το άλλο. Εξηγούμαι: Στις επόμενες εκλογές, οι ομογενείς που πληρούν τα συμφωνηθέντα κριτήρια, και θα εγγραφούν στους ειδικούς καταλόγους, θα μπορούν για πρώτη φορά να ψηφίσουν στο πιο κοντινό στον τόπο διαμονής τους ελληνικό προξενείο. Σωστά; Μην αμφιβάλλετε, λοιπόν, ότι η ταλαιπωρία τους, οι ουρές, η σύγχυση κ.λπ., όλα θα καταγραφούν και θα προβληθούν από τα ελληνικά ΜΜΕ και τα social media. Μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα, όλοι θα συζητούμε για την ψήφο των ομογενών. Ετσι, τα προβλήματα ή οι αδικίες του νόμου κατά την εφαρμογή του θα φανούν και θα αρχίσει να ασκείται η πίεση, ώσπου κάποια στιγμή η μεταρρύθμιση να ολοκληρωθεί με τη θέσπιση της επιστολικής ψήφου.
Από την ώρα που θα δούμε στην τηλεόραση (φυσικά, εννοώ στο λάπτοπ, αλλά η φράση «το είδα στην τηλεόραση» είναι πια σχεδόν παροιμιώδης…) ανθρώπους ακριβώς σαν εμάς, με τις δικές μας φάτσες, τη δική μας γλώσσα και τις δικές μας συνήθειες, να ταλαιπωρούνται στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματός τους, επειδή το κράτος με την καχυποψία του τους υποβάλλει σε μια διαδικασία αναχρονιστική, το θέμα όχι μόνο θα γίνει πραγματικό, αλλά θα αυξηθεί και η πολιτική βαρύτητά του. Διότι θα αφορά πλέον την καλή διεξαγωγή των εκλογών γενικώς, όχι την ψήφο των ομογενών ειδικώς. Ο γεωγραφικός διαχωρισμός θα πάψει να ισχύει και το θέμα θα αφορά όλους.
Πριν από μερικά χρόνια η Αγγλικανική Εκκλησία συνεκάλεσε σύνοδο για να αποφασίσει αν οι γυναίκες θα μπορούν να χειροτονούνται επίσκοποι. Για μόλις πέντε ψήφους, αν θυμάμαι καλά, η ψηφοφορία χάθηκε για τους νεωτεριστές. Αμέσως μετά, ο Αρχιεπίσκοπος, που υποστήριζε ευθέως τη χειροτόνηση γυναικών επισκόπων, δήλωσε στους απογοητευμένους φίλους του: «Δεν πειράζει, γιατί η μικρή διαφορά σημαίνει ότι την επόμενη φορά θα κερδίσουμε εμείς». Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της συμφωνίας για την ψήφο των ομογενών: η ευρεία πλειοψηφία στην ψήφισή του από τη Βουλή υπόσχεται ότι, εφόσον όλα πάνε καλά, η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης δεν θα αργήσει.
Είτε μας αρέσει είτε όχι (και το λέω επειδή όλοι διαπιστώνουμε ότι σε πολλούς δεν αρέσει αυτό), οι δημοκρατίες προχωρούν με συναινέσεις· και οι συναινέσεις απαιτούν χρόνο, καθώς η βάση της λήψης των αποφάσεων στις σύγχρονες δημοκρατίες διευρύνεται. Ψηφίζουν και τα δεκαεπτάχρονα πλέον – το λέω για το χωνέψω εγώ, όχι επειδή εσείς δεν το ξέρετε…
Στη διάρκεια των περίφημων εκατό ημερών του Μπάιρον στο Μεσολόγγι, προέκυψε ένα σοβαρό ζήτημα, όταν η κυβέρνηση κατέσχεσε ένα φύλλο των «Ελληνικών Χρονικών»* του Μάγερ, επειδή το κύριο άρθρο της εφημερίδας ήταν ευθέως επιθετικό προς την Αυστρία. Ο Αγγλος φιλέλληνας Στάνχοουπ, άνθρωπος βαθύτατα φιλελεύθερος και ιδεαλιστής, ενοχλήθηκε πολύ και διαμαρτυρήθηκε στον Μπάιρον, του οποίου οι απόψεις περί ελευθερίας ήσαν πασίγνωστες και τον είχαν κάνει διάσημο σε όλο τον δυτικό κόσμο («mad, bad, and dangerous to know»). Ομως εκείνος τον κατέπληξε με την απάντηση που του έδωσε: «Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν, τα παίρνεις όπως τα βρίσκεις». Στις συνθήκες του συγκεκριμένου περιστατικού, φυσικά ο Μπάιρον είχε δίκιο: ήταν ρεαλιστής.
Ευτυχώς όμως η ισχύς της διαπίστωσης δεν είναι γενική. Αλλάζουν τα πράγματα, όμως οι αλλαγές δεν γίνονται με άλματα, αλλά με μικρά επίμονα βήματα, που κατοχυρώνονται και ασφαλίζονται με κοινωνικές συναινέσεις. Εξ ου και είναι τόσο σημαντική η Παιδεία στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος: ο κόσμος πρέπει πρώτα να καταλαβαίνει για να μπορεί μετά και να συνεννοηθεί.
Τώρα, γιατί διαφωνεί μόνο ο Βαρουφάκης; Μα είναι ολοφάνερο: επειδή όλοι οι άλλοι συμφωνούν. Μπορεί, καλέ, ο πρόεδρος να πάει με τους «hoi polloi»; Ο,τι θέλουμε λέμε; Ξεχάσαμε κιόλας πώς αντέδρασε στην ερώτηση ξένου δημοσιογράφου, αν στήνεται και αυτός στην ουρά για το μηχάνημα αυτόματης ανάληψης, τότε που έκλεισε τις τράπεζες;
*: Στην εφημερίδα αυτή καταγράφεται για πρώτη φορά το στερεότυπο «δραστικά μέτρα». Το αναφέρει ο Ρόντερικ Μπήτον στο βιβλίο του «Byron’s War».
Ο «Ρουβίκωνας» εντός
Κάθε Κοινοβούλιο στον κόσμο έχει τον Καραγκιόζη του – στη Βρετανία, ο τίτλος, που συνήθως απονέμεται από τον Τύπο, είναι «licensed clown», ο γελωτοποιός της Αυλής, όπως λέμε εμείς. Εμείς, ως ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, στον οποίον κόσμο εμείς μάλιστα (εμείς προσωπικώς!) δώσαμε τη Δημοκρατία, φυσικά πρωτοτυπούμε. Η Βουλή μας όχι μόνον διαθέτει περισσότερους από έναν Καραγκιόζη, αλλά έχει και τον τραμπούκο της. Η συμπεριφορά του Πολάκη στην Προανακριτική δεν περιγράφεται. Ο εκφοβισμός που ασκεί στους εκπροσώπους της άλλης πλευράς είναι πλέον απροκάλυπτος, ωμός και χυδαίος. (Υποθέτω ότι θέλει τους μάρτυρες φοβισμένους και, γι’ αυτό, προετοιμάζει το έδαφος με τα επεισόδια που προκαλεί). Γιατί να θέλει λοιπόν ο «Ρουβίκωνας» να εισβάλει στη Βουλή; Εχει τον εκπρόσωπό του εκεί μέσα και μάλιστα με την ψήφο του εξυπνότερου λαού του κόσμου.