Στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί τη δημόσια εικόνα της συζύγου του, ο πρίγκιπας Χάρι αναζωπυρώνει την κόντρα με τα βρετανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, υπενθυμίζοντας σκωπτικά ότι η «ιστορία επαναλαμβάνεται». Αλλά είναι ο κουλ εγγονός της βασίλισσας αθώος του αίματος;
Οι «Σάσεξ» επισκέπτονται τη Νότια Αφρική. Στο πλαίσιο βασιλικής περιοδείας τους βλέπουμε να χαιρετούν, να αγκαλιάζονται, να αγκαλιάζουν παιδιά και να παίζουν με παιδιά, να κοιτάζονται, να συζητούν, να χορεύουν με ντόπιους, να δίνουν ομιλίες, να χαμογελούν και να συστήνουν, χαμογελώντας, τον γιο τους στον αρχιεπίσκοπο Τούτου. Οι φωτογραφίες κάνουν τον γύρο του κόσμου. Όλα κυλούν περίφημα και αναμενόμενα βαρετά, με ένα πρόγραμμα που είναι οργανωμένο γύρω από το ωράριο φαγητού και ύπνου του πέντε μηνών Άρτσι, σε μια περιοδεία που έχει στόχο να διαδώσει πνεύμα ενότητας και μοναδικό σκοπό να εξυμνήσει τη βασίλισσα και να εγκωμιάσει τη Μεγάλη Βρετανία. Τίποτα δεν πρέπει να επισκιάζει τον σκοπό, όλα ρέουν αρμονικά μέχρι που… ξυπνάω και αντικρίζω πρωτοσέλιδη μια δήλωση του Χάρι.
Ο πρίγκιπας Χάρι με τη σύζυγό του Μέγκαν και τον γιο τους Άρτσι στο Κέιπ Τάουν. ©HENK KRUGER / POOL / AFP/VISUALHELLAS.GR
Στο σημείο αυτό παύει να είναι ο πρίγκιπας Χάρι / ο δούκας του Σάσεξ / ο έκτος στη σειρά στον θρόνο. Είναι ο Χάρι, όχι ο αναμαλλιασμένος, ο αστείος, ο άσεμνα κουλ, ο αγαπημένος εγγονός. Είναι ο κουρδισμένος σύζυγος, ο ξενυχτισμένος μπαμπάς, ο επιθετικός αριστοκράτης.
Το πεντακοσίων λέξεων κείμενο είναι ανερμάτιστο, κατατάσσεται στο επίπεδο της πρώτης γυμνασίου και έχει διαδοθεί «εκεί έξω», μέσα στη νύχτα, μέσω μιας ιστοσελίδας που έχει φτιαχτεί λίγους μήνες πριν. Κατηγορεί το «πακέτο των μίντια» για μπούλινγκ με θύμα τη γυναίκα του. Πήρε την πρωτοβουλία να το συντάξει και να το αναρτήσει, γιατί «ως ζευγάρι πιστεύουμε στο ελεύθερο και αντικειμενικό ρεπορτάζ. Θεωρούμε ότι είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας / Δυστυχώς η γυναίκα μου είναι το τελευταίο θύμα μιας εφημερίδας που διεξάγει πόλεμο, χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες / Μιας καμπάνιας χωρίς έλεος, που κλιμακώθηκε τον τελευταίο χρόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ενόσω μεγαλώνει τον νεογέννητο γιο μας / Υπάρχει ένα ανθρώπινο κόστος στην αμείλικτη αυτή προπαγάνδα, ιδιαίτερα όταν είναι ψεύτικη και κακόβουλη / Στην εποχή μας οι κατασκευασμένες ιστορίες κάνουν τον γύρο του πλανήτη / Τα θετικά δημοσιεύματα των τελευταίων εβδομάδων δείχνουν τα διπλά στάνταρ / Για τα μίντια αυτό είναι ένα παιχνίδι που εμείς δεν παίζουμε / Έχω υπάρξει σιωπηλός μάρτυρας του ιδιωτικού της πόνου για πολύ καιρό / Καταστρέφονται άνθρωποι και ζωές / Το θέτω απλά, είναι μπούλινγκ / Η ιστορία επαναλαμβάνεται, έχω δει τι συμβαίνει όταν κάποιος που αγαπώ εμπορευματοποιείται στο σημείο που να μην του συμπεριφέρονται ή να μην τον βλέπουν ως πραγματικό άνθρωπο. Έχασα τη μητέρα μου και τώρα βλέπω τη γυναίκα μου να πέφτει θύμα των ίδιων σκοτεινών δυνάμεων».
Παράλληλα η Μέγκαν καταθέτει μήνυση στη Sunday Mail, κατηγορώντας την εφημερίδα για κάτι που έχει ξεχαστεί απ’ όλους: τη δημοσίευση ενός προσωπικού γράμματος με παραλήπτη τον πατέρα της. Είχαμε λησμονήσει τις κακές σχέσεις με την οικογένειά της. Πρέπει να είναι πολύ δυσάρεστο το να βλέπεις δημοσιευμένο τον γραφικό σου χαρακτήρα σε ένα κυριακάτικο έντυπο, ιδιαίτερα όταν ο αποστολέας είναι ο πατέρας σου.
Δεν είναι οι πρώτοι που προβαίνουν σε μήνυση. Το 1993, η βασίλισσα κατέθεσε την πρώτη εναντίον της Sun, όταν είδε τον χριστουγεννιάτικο λόγο της τυπωμένο δύο μέρες νωρίτερα. Ακολούθησαν η Νταϊάνα το 1997 εναντίον της Mirror για τη δημοσίευση ιδρωμένων φωτογραφιών της από το γυμναστήριο, το 2005 ο πρίγκιπας Κάρολος εναντίον της Mail για το πρωτοσέλιδο με το ημερολόγιό του, όπου αποκαλούσε τους Κινέζους ηγέτες «απωθητικούς, κέρινους γέρους», και φυσικά η Κέιτ στο γαλλικό περιοδικό Closer για τις γυμνόστηθες φωτογραφίες της.
Οι λέξεις, έγραψε ο Μπόρχες, είναι σύμβολα για αναμνήσεις που τις έχουμε κοινές. Τίποτε από τη δήλωση του Χάρι δεν μου φέρνει στο μυαλό κάτι που αναγνωρίζω. Aν τα μίντια είναι «ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας», πώς μπορεί να είναι ταυτόχρονα «οι δυνατές δυνάμεις που χτίζουν με κακοήθειες;». Δηλαδή, αν δεν παίζεται το παιχνίδι, τότε τι παίζεται; Πώς μια γυναίκα σίγουρη και δυνατή, δηλωμένη φεμινίστρια, μετατρέπεται σε θύμα και γιατί έχει ανάγκη τη δημόσια υποστήριξη του άντρα της;
Κανείς δεν είναι τέλειος
Η Νταϊάνα είχε μια αντιφατική σχέση με τα μίντια· εκείνα τα χρόνια οι παπαράτσι την κακοποιούσαν κυνηγώντας την, τώρα η δυσφήμηση έρχεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά έχει δίκιο ως προς την αντικειμενικότητα των ρεπορτάζ, γιατί πολύ θα ήθελα να ξέρω πόσες ιδιοτροπίες αποσιωπήθηκαν κατά τη διάρκεια του αφρικανικού τουρ.
Πριν από έναν μήνα δεν ήταν που ο Χάρι ομολόγησε (κι αυτός δηλωμένος φεμινιστής) ότι δημιούργησαν ένα «θηλυκό» σπίτι όλων των ηλικιών, των χρωμάτων και των εθνικοτήτων; Με μια αρχιγραμματέα, μια γραμματέα, μια νταντά, μια οικιακή πρότζεκτ μάνατζερ –σε περίπτωση που χρειαστεί να αλλάζει συνέχεια η κάτοψη της κουζίνας;–, δύο υπεύθυνες για το ίδρυμά τους και μια υπεύθυνη επικοινωνίας; Μου μοιάζει κάπως σεξιστική αυτή η διευθέτηση, αλλά αυτό που με εντυπωσιάζει είναι το ότι δεν εμπιστεύτηκε καμιά τους για τη σύνταξη του κειμένου που ανάρτησε. Αλλά, αλήθεια, δεν είμαστε όλοι «φεμινιστές», «φιλόζωοι» ή «οικολόγοι» μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο; Ψηλά στην ατζέντα των ενδιαφερόντων τους βρίσκεται το περιβάλλον, με έμφαση στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και του αποτυπώματος που αφήνουμε στον πλανήτη, επέστησαν την προσοχή στα ταξιδιωτικά γραφεία στο να προσφέρουν βιώσιμες οικολογικές επιλογές, αλλά οι περιβαλλοντικές τους ανησυχίες δεν στάθηκαν εμπόδιο στη χρήση ιδιωτικών αεροπλάνων κατά την περίοδο των διακοπών τους ούτε στην αποστολή από την Αγγλία ενός μικρού στόλου Range Rover αυτοκινήτων για να τους υποδεχθούν στη Νότια Αφρική. «Περιστασιακά ταξιδεύω ιδιωτικά, για την ασφάλεια της οικογένειάς μου. Κανείς δεν είναι τέλειος», δήλωσε.
Δεν ζητούμε τελειότητα, Χάρι, δεν είμαστε Αμερικανοί, αλλά υπάρχει ένας παλιός κανόνας: όταν επιλέγεις να δίνεις το παράδειγμα, να ηθικολογείς και να δηλώνεις, πρέπει να φροντίζεις να μην πέφτεις σε αντιφάσεις. Γιατί, όταν κουνάς το δάχτυλο, θα σε λοιδορήσουν και για τα αεροπλάνα, και για την υπερβολική κατανάλωση αβοκάντο. Αλλά αυτό δεν λέγεται μπούλινγκ, λέγεται κριτική. Είναι μέρος μιας ιστορικής συμφωνίας, τα βρετανικά μέσα ασχολούνται με τη βασιλική οικογένεια γιατί η καθημερινότητά της επιχορηγείται από τους φορολογουμένους.
Φωτογραφίζοντας τα μπαομπάμπ. Ο πρίγκιπας Χάρι συμμετέχει ως guest instagrammer στο National Geographic, ποστάροντας με σκοπό να προωθήσει την καμπάνια ευαισθητοποίησης για τον ρόλο των δέντρων στο οικοσύστημα ©Sussex Royal via Getty Images/Ideal Image
Μυστικοπάθεια και άλλα δεινά
Υπάρχουν κι άλλες δηλώσεις, συνεχόμενες κοινοποιήσεις για την επιθυμία ιδιωτικότητας και μυστικοπάθεια για να συντονιστούν, να ευθυγραμμιστούν με τις ανακοινώσεις τους. Με αποκορύφωμα τη γέννηση του παιδιού τους, πότε/πού/ποιοι είναι οι νονοί, επτασφράγιστο μυστικό. Γιατί; Μόνο τη δεισιδαιμονία μπορώ να σκεφτώ ως σοβαρό επιχείρημα, αλλά τα επιχειρήματα δεν πείθουν κανέναν, γιατί τα παίρνεις, τα ζυγίζεις, τα μελετάς προσεκτικά και μετά αποφαίνεσαι εναντίον τους, όπως είπε ο Έμερσον. Μπορείς να είσαι διαφορετικός, αλλά πρέπει να υπάρχει μια αναλογία σε αυτά που μοιράζεις, ο κόσμος θέλει να ξέρει, να γιορτάσει την οικογένειά σας, λέγεται Βασιλική Οικογένεια. Όταν αποκρύπτεται η πληροφορία από πρώτο χέρι, ο κόσμος έχει την τάση να διαδίδει την ανυπόστατη δική του. Η Νταϊάνα είχε μάθει το παιχνίδι και συχνά τροφοδοτούσε με πληροφορίες. Όταν δυσανασχέτησε για κάτι που είχε γραφτεί για εκείνη κι έναν εραστή, κάλεσε τη δημοσιογράφο για τσάι στο παλάτι του Κένσινγκτον, για μια «κοριτσίστικη κουβέντα». Ό,τι υπονοείται είναι αποτελεσματικότερο από εκείνο που δηλώνεται.
Ο δούκας και η δούκισσα του Σάσεξ έχουν την πολυτέλεια των επιλογών τους. Επιλέγουν την ατζέντα των ενδιαφερόντων τους, τους συνεργάτες τους, τις εμφανίσεις τους και τη χρονική τους διάρκεια, επιλέγουν τους δημοσιογράφους που θα καλύπτουν τις εμφανίσεις τους. Έχουν επιλέξει να έχουν δημόσιο ρόλο και το μόνο που καλούνται να κάνουν είναι να στέλνουν συγκεκριμένα και ξεκάθαρα μηνύματα. Τα λόγια δεν είναι διαθέσιμα στα μέλη της βασιλικής οικογένειας, περνούν τις μέρες τους σε συμβολικές αρμοδιότητες, στέλνοντας συμβολικά μηνύματα. Η λέξη που περιγράφει το επάγγελμά τους είναι η λέξη «σύμβολο». Ουδείς γνωρίζει τι ειπώθηκε στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ στην ομιλία που έβγαλε η Μέγκαν, θυμόμαστε όμως τι φορούσε και με χαρά παρατηρήσαμε ότι ανακύκλωσε τα φουστάνια της. Το ζευγάρι γνωρίζει τη δύναμη της εικόνας και για τον λόγο αυτόν δημιούργησαν λογαριασμό στο Instagram. Αν κρίνω από την αμερικανική χροιά της γλώσσας, τον χειρίζεται η Μέγκαν προσωπικά, με 9,6 εκατομμύρια ακολούθους, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ την ημερήσια κυκλοφορία όλων των βρετανικών εντύπων.
Αμερικανικές και άλλες ευαισθησίες
Οι αμερικανικές ευαισθησίες είναι διαφορετικές από τις αγγλικές. Στη χώρα της Μέγκαν αγαπούν ό,τι γυαλίζει και ό,τι επιδεικνύεται, την κοινωνική κινητικότητα, γιατί αυτή είναι εφικτή, είναι φιλόδικη και φιλόδοξη. Στην Αγγλία αποφεύγουν να φαίνονται, να δείχνουν, να τραβούν την προσοχή, αρέσκονται στην ατημελησία, στη στατικότητα, στην αποσιώπηση, στην υπόνοια, στο σήκωμα των ώμων. Εγώ ακολουθώ ευλαβικά τη συμβουλή του Μπόρχες: Το ανθρώπινο μυαλό έχει την τάση να αρνείται τις δηλώσεις. Όταν κάτι λέγεται απλώς ή, ακόμα καλύτερα, υπονοείται, υπάρχει ένα είδος φιλοξενίας στο μυαλό μας και είμαστε έτοιμοι να το δεχτούμε.
Είχα γράψει ένα γράμμα στη Μέγκαν πριν παντρευτεί, ρωτώντας την αν θέλει να γίνει πριγκίπισσα, γιατί πολλές θα το αποφεύγαμε. Πίστεψα βέβαια ότι θα υιοθετούσε τον αγγλικό τρόπο και δεν θα του αντιστεκόταν. Έσπασε το καλούπι, είπε η Μισέλ Ομπάμα, εννοώντας ότι είναι διαφορετική. Πράγματι, δεν ξέρουμε από πού έχει έρθει, αλλά από ένα σπασμένο καλούπι πρέπει να βγει μια ολόκληρη, συγκροτημένη Μέγκαν που θα επανεφεύρει τον εαυτό της και θα ξέρει πού πάει. Δεν χρειάζεται την αμερικανική εταιρεία επικοινωνίας Sunshine για να της τα πει αυτά. Μπορεί και η θεία Ελεάννα, που ζει στο βροχερό Λονδίνο 1.506 μέρες. ■