Η αρχαία και η σύγχρονη Ελλάδα παρουσιάζονται μαζί μπροστά σε ένα ετερόκλητο κοινό επισκεπτών μιας φιλόδοξης έκθεσης στο Παιδικό Μουσείο της Ινδιανάπολης, στις ΗΠΑ. Το «Κ» ήταν εκεί.
«Μπαμπά, μπαμπά, να πάρουμε τον Δία στο σπίτι μας; Είναι πολύ ωραίος!» παρακαλούσε ένας πεντάχρονος τον γονιό του, μπροστά στο αντίγραφο του εντυπωσιακού αγάλματος του θεού του Ολύμπου, στο Παιδικό Μουσείο της Ινδιανάπολης. Μάταια προσπαθούσε ο πατέρας να εξηγήσει στον μικρό ότι το άγαλμα δεν τους ανήκει.
Ο πιτσιρίκος ήταν τόσο μαγεμένος, που φαίνεται ότι συνέβη το απίθανο. Το Δωδεκάθεο νίκησε στο μυαλό του τους Τransformers, τους δεινόσαυρους και όλους τους υπερήρωες της Disney. Το περιστατικό συνέβη μπροστά στα μάτια μου, στα εγκαίνια της έκθεσης «Treasures of Ancient Greece. Life, Myth and Heroes» («Θησαυροί της αρχαίας Ελλάδας. Ζωή, μύθοι και ήρωες»), και με έπεισε πως η χώρα μας έχει ένα μυστικό όπλο στα χέρια της, του οποίου τη δύναμη δεν ξέρει ούτε η ίδια: η μυθολογία και η ιστορία μας, δοσμένες ελκυστικά, μπορούν να συγκινήσουν ακόμα και τα σημερινά παιδιά, που έχουν ήδη εθιστεί σε πολύ διαφορετικά πρότυπα.
Αρκεί να έβλεπε κανείς την προσήλωση και τον θαυμασμό που έδειχναν οι λιλιπούτειοι Αμερικανοί στα εκπληκτικής ομορφιάς εκθέματα του σπουδαίου αφιερώματος στο μεγαλύτερο παιδικό μουσείο στον κόσμο, με εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες ετησίως. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του έτους, που θα διαρκέσει η έκθεση, τουλάχιστον μισό εκατομμύριο άνθρωποι θα έχουν περάσει το κατώφλι της, για να δουν από κοντά αρχαϊκές κόρες, έναν υπέροχο Διόνυσο του 2ου αιώνα μ.Χ. (ροκ σταρ τον έλεγαν οι υπάλληλοι του μουσείου), την εντυπωσιακή Αρτέμιδα Λαφρία από τη Μεσσήνη, αγγεία, μουσικά όργανα, όπλα, όστρακα με ονόματα αρχαίων Αθηναίων.
Η έκθεση είχε και διαδραστικό χαρακτήρα, βοηθώντας τους επισκέπτες να γνωρίσουν καλύτερα την αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα.
Προσομοιωτής αρχαιότητας
Δεν ήταν μόνο τα 150 αυθεντικά εκθέματα που έστειλε το Υπουργείο Πολιτισμού στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, αλλά και η πραγματικά εντυπωσιακή παρουσίαση από τους ανθρώπους του μουσείου, που εργάστηκαν σκληρά για δύο χρόνια. Διότι, εκτός από την έννοια της ομορφιάς, οι επισκέπτες εξοικειώνονται και με τα μεγάλα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού: από τη δημοκρατία και το θέατρο μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τις δίκες με ενόρκους. Κοντά στους μικρούς διδάσκονται και οι ενήλικες που τους συνοδεύουν. Πολλοί γονείς και δάσκαλοι δεν είχαν ξανά την ευκαιρία να δουν κάτι παρόμοιο που να αφορά την αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο, στημένο αριστοτεχνικά, ώστε οι πληροφορίες να περνάνε μέσα από το δημιουργικό παιχνίδι, ακόμα και καλοφτιαγμένα βίντεο. Το αγαπημένο μου ήταν εκείνο όπου οι μαγνητοσκοπημένοι υπάλληλοι του μουσείου, ντυμένοι με χλαμύδες, έδιναν λόγους στην αρχαία Εκκλησία του Δήμου για το αν θα έπρεπε ένας βαρκάρης του οποίου αναποδογύρισε η βάρκα, χάνοντας επιβάτες και αγαθά, να απολέσει διά παντός την εργασία του ή όχι. Επρόκειτο για πραγματικό ψήφισμα, σύμφωνα με το οποίο ο υπαίτιος του ατυχήματος δεν ξανάπιασε κουπί.
Συνηθισμένοι στη χρήση της διαδραστικής τεχνολογίας, οι Αμερικανοί είχαν κάνει και μερικές ευφάνταστες εφαρμογές. Το άγαλμα μιας Καρυάτιδας αποκτούσε εκφραστικό πρόσωπο και φωνή, για να διηγηθεί στα παιδιά πού βρίσκεται η πατρίδα της και πώς είναι εκεί η ζωή. Σε μια άλλη, οι επισκέπτες μπορούσαν να τρέξουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όσο πιο γρήγορα κουνούσαν τα πόδια τους σε μια ειδική πλατφόρμα, τόσο πιο πολύ η ψηφιακή τους μορφή αύξανε την ταχύτητά της στην οθόνη. Στο πλευρό των ειδικών επιμελητών στάθηκε μια άξια σύμβουλος, που συνέβαλε ιδιαίτερα στο να καταλάβει όλο το προσωπικό τη γοητεία της αρχαίας Ελλάδας. Η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Μπέτσι Κινγκ Φιλιώτη, που ζει στην Ελλάδα, έβαλε τα δυνατά της για να διδάξει στους ανθρώπους αυτούς το απόσταγμα των δικών της γνώσεων. Μεγάλη ήταν και η βοήθεια από το ΥΠΠΟ, που δείχνει ευφυή εξωστρέφεια τα τελευταία χρόνια, με τεράστιες εκθέσεις ανά τον κόσμο. Υπάρχουν στελέχη του που έχουν ειδικευτεί σε αυτές τις απαιτητικές διαδικασίες, όπως η Αναστασία Μπαλάσκα, η οποία ανέλαβε τη δύσκολη υπόθεση να συντονίσει τα δάνεια αντικειμένων από είκοσι ελληνικά μουσεία προς την Αμερική.
«Ena souvlaki, parakalo»
Μετά την Αίγυπτο και την Κίνα, η Ελλάδα είναι η τρίτη κατά σειρά χώρα στην οποία κάνει αφιέρωμα το Παιδικό Μουσείο της Ινδιανάπολης με αληθινά εκθέματα. Εκτός βέβαια από το παρελθόν, υπάρχει και το παρόν. Έτσι, και στις τρεις αυτές περιπτώσεις το μουσείο, που έχει δικό του σκηνογράφο και ειδικό τμήμα κατασκευών, φιλοξενεί παράλληλα με την έκθεση για την αρχαιότητα και ένα εξίσου φαντασμαγορικό αφιέρωμα στη σύγχρονη όψη των χωρών αυτών. Και λέω φαντασμαγορικό, διότι έχει χτιστεί ένα ολόκληρο μικρό χωριό, σαν σκηνικό ταινίας, που έχει τη δική του πλατεία, καφενείο, σουβλατζίδικο, φαρμακείο, περίπτερο μέσα σε εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα. Τα πιτσιρίκια μπορούν να φτιάξουν τυλιχτά (με πίτες και γύρο από τσόχα), ντολμάδες, να σερβίρουν βαρύ γλυκό (σε ψεύτικα πλαστικά μπρίκια), να δουν πώς είναι μια ψαρόβαρκα και να ενημερωθούν για τις χελώνες Caretta caretta. ■