Η αρχιτεκτονική του Τίτο «ξαναζεί»

Η αρχιτεκτονική του Τίτο «ξαναζεί»

2' 19" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Oλοι παρατηρούν τον Πύργο Γκένεξ, ο οποίος δεσπόζει στην οδική αρτηρία που συνδέει το αεροδρόμιο του Βελιγραδίου με το κέντρο της πόλης. Τα δύο πανύψηλα κτίρια που τον αποτελούν συνδέονται με μια εναέρια γέφυρα. Στην κορυφή βρίσκεται ένα εστιατόριο, που έκλεισε πριν από χρόνια και το οποίο μοιάζει με διαστημόπλοιο. To θεόρατο κτιριακό σύμπλεγμα ανοικοδομήθηκε το 1997 και έκτοτε αποτελεί πόλο τουριστικής έλξης, παρά τα πολλά χρόνια εγκατάλειψης.

Ο Πύργος Γκένεξ είναι ίσως το πιο σημαντικό παράδειγμα του γιουγκοσλαβικού μπρουταλισμού, μιας αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας ιδιαίτερα δημοφιλούς κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, που χαρακτηρίζεται από τις πελώριες, σκληρές τσιμεντένιες δομές. Ο μπρουταλισμός υπήρξε ιδιαίτερα διαδεδομένος στο πάλαι ποτέ Ανατολικό Μπλοκ. Φυσικά, την τεχνοτροπία εφάρμοσε και η πρώην Γιουγκοσλαβία, προκειμένου να αποκτήσει μια δεσπόζουσα οπτική ταυτότητα, κυρίαρχη ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.  «Κάθε εβδομάδα, δεκάδες άνθρωποι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στην περιοδεία Yugo, στα αξιοθέατα του Βελιγραδίου, που ανοικοδομήθηκαν από το 1950 μέχρι το 1980», επισημαίνει ο Βιτζίν Μάντσιν, διευθυντής του ταξιδιωτικού πρακτορείου YugoTours, το οποίο μεταφέρει τουρίστες σε αξιοθέατα με οχήματα Yugo – το πάλαι ποτέ σήμα κατατεθέν της γιουγκοσλαβικής αυτοκινητοβιομηχανίας. «Ο Πύργος Γκένεξ είναι ένα από τα πιο ενδιαφέρονται αξιοθέατα.

Οι τουρίστες τον βλέπουν καθώς έρχονται από το αεροδρόμιο και αμέσως μαγνητίζει την προσοχή τους», εξηγεί ο Μάντσιν. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία, υπό τον στρατάρχη Τίτο, ξεκίνησε την ανοικοδόμηση της χώρας, η οποία είχε ισοπεδωθεί κατά τον πόλεμο. Πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, μνημεία, όλα κατασκευασμένα από τσιμέντο, ξεπηδούσαν σαν τα μανιτάρια. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση φιλοδοξούσε να αναδείξει την ισχύ ενός κράτους που ισορροπούσε ανάμεσα σε δύο κόσμους, τη δημοκρατική Δύση και την κομμουνιστική Ανατολή, και προσπαθούσε να χαράξει τον δικό του δρόμο, να δημιουργήσει τη σοσιαλιστική ουτοπία του. Μετά τον θάνατο του Τίτο, το 1980, η νέα ελίτ θέλησε να πάρει αποστάσεις από το σοσιαλιστικό καθεστώς και την αρχιτεκτονική του. Μετά τους πολέμους που ξεκίνησαν το 1991 και κατέληξαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, ο κόσμος άρχισε να εκτιμά εκ νέου τη γιουγκοσλαβική αρχιτεκτονική. Δείγματα του γιουγκοσλαβικού μπρουταλισμού είναι και τα πελώρια μνημεία που χτίστηκαν για να τιμήσουν τους αγώνες των παρτιζάνων του Τίτο κατά του φασισμού. Ωστόσο, πολλά από αυτά τα κτίρια και τα μνημεία έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Ανάμεσά τους το μνημείο της εξέγερσης κατά του φασισμού στην Πετρόβα Γκόρα της Κροατίας. Το μνημείο που οικοδομήθηκε στο Τιεντίστε της Βοσνίας, στη μνήμη των 7.000 εκτελεσθέντων από τους ναζί, ανακαινίσθηκε πέρυσι.

Ο γλύπτης Μίοντραγκ Ζίφκοβιτς, 91 ετών, που κατασκεύασε το ύψους 19 μέτρων μνημείο στο Τιεντίστε, υπήρξε από τους πρώτους καλλιτέχνες της πρώην Γιουγκοσλαβίας που χρησιμοποίησαν τσιμέντο. «Είναι ένα σταθερό υλικό που θυμίζει πέτρα, αλλά μπορεί κανείς να το δουλέψει ευκολότερα», σημειώνει ο ίδιος. «Για κάθε κατασκευή εκείνης της εποχής προκηρυσσόταν εθνικός διαγωνισμός και καλλιτέχνες από όλη την επικράτεια είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν. Αυτοί οι διαγωνισμοί παρήγαγαν ποιότητα», καταλήγει ο Ζίφκοβιτς.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή