Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας

6' 37" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στη λίστα των τεράστιων δυνατοτήτων που δεν έχει καταφέρει ακόμα να ξεκλειδώσει η Ελλάδα –λόγω πολυνομίας, αντιδραστικότητας και οκνηρίας– ανήκει αδιαμφισβήτητα η εξωστρέφεια στην παιδεία. Η χώρα μας έχει τόσο χαμηλό αριθμό ξένων φοιτητών, που δεν συμπεριλαμβάνεται καν στις περισσότερες λίστες που ποσοτικοποιούν τη διεθνοποίηση των φοιτητικών κοινοτήτων ανά κράτος. Πέρα από ελάχιστες ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες, όπως η απόφαση του Πανεπιστημίου Αθηνών να ιδρύσει αγγλόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην αρχαιολογία, το τοπίο φαντάζει ερημικό. Σε αντιδιαστολή, το 2017 πάνω από 5,3 εκατομμύρια φοιτητές παγκοσμίως σπούδασαν σε μια ξένη χώρα, μια μετεωρική αύξηση από τα μόλις 2 εκατομμύρια στην αρχή της χιλιετίας. Από τη μία, πάνω από τους μισούς από αυτούς σπούδασαν σε έξι μόλις χώρες που έχουν εξελιχθεί σε τιτάνες εκπαιδευτικής εξωστρέφειας: τις ΗΠΑ, τη Βρετανία την Αυστραλία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Από την άλλη, δεκάδες χώρες όπως η Τουρκία, το Ισραήλ, η Χιλή και η Μαλαισία έχουν μεταμορφώσει τα εκπαιδευτικά τους οικοσυστήματα σε μαγνήτες διεθνών φοιτητών, κερδίζοντας πολλαπλάσια οφέλη για την οικονομία, την καινοτομία και την κοινωνία τους.

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας-1

Τα παιδιά του Heritage Greece επισκέφθηκαν την Ακρόπολη.

Η Ελλάδα έχει μείνει παντελώς εκτός της παγκόσμιας τάσης της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας, παρότι μία σειρά παραγόντων θα μπορούσαν να τη μεταμορφώσουν σε σημαντικό παίκτη αν αξιοποιηθούν σωστά. Τον πρώτο τον γνωρίζει κάθε Ελληνας σπουδαστής που έχει φοιτήσει στο εξωτερικό: ο ελληνικός πολιτισμός –κυρίως ο αρχαίος–  έχει ξεχωριστή σημασία στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Εκατοντάδες φοιτητές συνωστίζονται στα μεγάλα αμφιθέατρα ισχυρών ξένων ΑΕΙ για να παρακολουθήσουν μαθήματα σχετικά π.χ. με την Αρχαιοελληνική Ιστορία.

Τον δεύτερο παράγοντα τον έθιξε πριν από μερικές εβδομάδες ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κεράλα (Ινδία), κ. Νίκος Μαραντζίδης, γράφοντας στην «Κ»: «Αν συγκρίνουμε την Ελλάδα με παρεμφερείς σε πληθυσμό και βιοτικό επίπεδο χώρες (Τσεχία, Πορτογαλία), θα διαπιστώσουμε πως η διεθνής παρουσία των Ελλήνων επιστημόνων σε πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα είναι εντυπωσιακά μεγαλύτερη» («Αξιοποιώντας την ελληνική κληρονομιά», 06.10.2019). Η συμμετοχή των Ελλήνων στα παγκόσμια ακαδημαϊκά δίκτυα και οι απαραίτητες διασυνδέσεις έχουν λοιπόν ήδη οικοδομηθεί.

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας-2

Στο επίκεντρο του προγράμματος της Μάρτιν βρίσκονται οι πολιτιστικοί περίπατοι.

Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, για τα οποία έχουν γραφεί δεκάδες αναλύσεις, η εξωστρέφεια στην Παιδεία φέρνει ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα: καταπολεμά τα αυτοαναφορικά συμπλέγματα και τις αναχρονιστικές εμμονές, μέσα από την ανταλλαγή απόψεων και πολιτισμών. Οι δύο σημαντικές πρωτοβουλίες που ακολουθούν αποδεικνύουν, με τον δικό τους τρόπο, τι συμβαίνει όταν η Ελλάδα καταφέρνει να εκμεταλλευθεί την αναξιοποίητη ακαδημαϊκή της δυνατότητα.

Αγκαλιάζοντας τα μνημεία στη Σπάρτη

«Θυμάμαι να περπατάω μικρή ανάμεσα στα δρομάκια της Σπάρτης και να αναζητώ τους κρυμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς της», αναφέρει με νοσταλγία η 23χρονη Δάφνη Μάρτιν. Η Ελληνοαμερικανίδα φοιτήτρια γεννήθηκε και μεγάλωσε στις ΗΠΑ, ωστόσο κάθε καλοκαίρι επέστρεφε στην πατρίδα του πατέρα της. Η ετήσια παράδοση των θερινών της επισκέψεων –την οποία η οικογένειά της τηρούσε ευλαβικά– στιγμάτισε τη νεαρή Μάρτιν. «Στην εφηβεία μου αποφάσισα πως το όνειρό μου ήταν να ασχοληθώ με την αρχαιολογία και την ιστορία της τέχνης», αφηγείται. «Από τη μία, ήταν μια απόφαση επηρεασμένη από την τεράστια περηφάνια που ένιωθα χάρη στην προσωπική επαφή μου με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Σπάρτης. Από την άλλη, ήταν κάτι σαν προσωπική αποστολή: να βοηθήσω στην ανάδειξη των ανεκμετάλλευτων θησαυρών της πόλης».

Το 2018, στο τρίτο έτος σπουδών της στο πανεπιστήμιο του Γέιλ, το όραμα της Μάρτιν ξεκίνησε να παίρνει σάρκα και οστά. Χάρη στη γενναιόδωρη υποστήριξη του τμήματος Κλασικών Σπουδών και του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του αμερικανικού πανεπιστημίου, καθώς και τη χρηματοδότηση επιφανών μελών της ελληνοαμερικανικής κοινότητας, η φοιτήτρια οργάνωσε το πιλοτικό εθελοντικό πρόγραμμα «Αγκαλιάζουμε τα Μνημεία μας στη Σπάρτη» («Embracing Our Monuments in Sparta»), το οποίο έλαβε χώρα στην καρδιά του καλοκαιριού στην πόλη της Λακωνίας. Μια μικρή ομάδα φοιτητών αρχαιολογίας του πανεπιστημίου, με εξειδίκευση στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, επισκέφθηκε τη Σπάρτη και διοργάνωσε μία σειρά από πολιτιστικούς περιπάτους, με διττό σκοπό: την ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επισκεπτών για τα μνημεία της Σπάρτης, και την ενσωμάτωση της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σύγχρονη ζωή της πόλης.

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας-3

Από την επίσκεψη του «Heritage Greece» στον Ναυτικό Ομιλο Ελλάδος.

«Στην αρχή φοβόμασταν πως οι κάτοικοι θα μας αντιμετώπιζαν με μια σχετική απαξίωση ή εσωστρέφεια», αναφέρει στην «Κ» η Μάρτιν, η οποία ωστόσο έμεινε έκπληκτή από το ενδιαφέρον της τοπικής κοινότητας. Σε μεγάλο βαθμό σε αυτό συνέβαλε το οικοσύστημα θεσμών που αγκάλιασε την πρωτοβουλία, όπως η Αρχαιολογική Υπηρεσία Λακωνίας, ο σύλλογος ΓΙΤΙΑΔΑΣ «Σύνδεσμος Φίλων Ανασυγκρότησης Αρχαίου Θεάτρου Σπάρτης», το Μανουσάκειο Μουσείο και το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού. «Στους ακαδημαϊκούς περιπάτους μας που ακολουθούσαν το νήμα της ιστορίας μέσα στην πόλη ξεκίνησαν να εμφανίζονται δεκάδες άνθρωποι, από τουρίστες μέχρι και νέοι άνθρωποι και κάτοικοι της πόλης», αναφέρει η Μάρτιν, βρίσκοντας αυτή τη σύνθεση ιδιαίτερα συγκινητική. «Οι ξένοι φοιτητές εμβάθυναν στο αντικείμενό τους με τρόπο που οι αίθουσες του πανεπιστημίου δεν θα μπορούσαν ποτέ να προσφέρουν, οι τουρίστες αποκτούσαν μία ακόμη επιλογή στο πλαίσιο του πολιτιστικού τουρισμού, και οι κάτοικοι έδειχναν έναν πηγαίο ενθουσιασμό και διάθεση για συμμετοχικότητα», αναφέρει.

Η πρωτοβουλία επαναλήφθηκε με ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία το 2019 και αναμένεται να επιστρέψει τον ερχόμενο Ιούνιο, ενώ η Μάρτιν φιλοδοξεί να αυξήσει τόσο το εύρος όσο και τη συμμετοχή του προγράμματος. «Οι δεσμοί που έχουν δημιουργηθεί ήδη είναι ανεκτίμητοι, και βλέπω πως τα ίδια άτομα θέλουν εθελοντικά να επιστρέψουν. Μέσα από τις αλληλεπιδράσεις μας στη Σπάρτη, βγαίνουμε όλοι κερδισμένοι με τρόπο ανεκτίμητο», καταλήγει.

Μια υπερατλαντική οικογένεια μέσω του Heritage Greece

Στα δέκα χρόνια λειτουργίας του, το πρόγραμμα εκπαιδευτικής ανταλλαγής Heritage Greece χαρακτηρίζεται αξέχαστο από την απόλυτη πλειοψηφία των συμμετεχόντων του. Το διάρκειας τριών εβδομάδων εκπαιδευτικό πρόγραμμα εμβύθισης στον ελληνικό πολιτισμό απευθύνεται σε Αμερικανούς και Καναδούς σπουδαστές ελληνικής καταγωγής, γεφυρώνοντάς τους με φοιτητές του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ελλάδας στην Αθήνα. Η πρωτοβουλία αναπτύχθηκε από τον Εθνικό Ελληνικό Σύνδεσμο (NHS) στο πλαίσιο της αποστολής του για τον εορτασμό, τη διατήρηση και τη διάδοση της ελληνικής κληρονομιάς στις ΗΠΑ. Στην πρώτη του μόλις δεκαετία, ο αντίκτυπος του προγράμματος έχει αρχίσει να είναι ορατός και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Βασικό κομμάτι της φιλοσοφίας του προγράμματος είναι να προσφέρει μια πολυεπίπεδη ακαδημαϊκή εμπειρία. Οι ξένοι φοιτητές συμμετέχουν σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων – από επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους μέχρι μαθήματα ελληνικής γλώσσας, χορού, μαγειρικής, καθώς και δεκάδες βιωματικές δραστηριότητες στην Αθήνα. Στη φετινή τους επίσκεψη, για παράδειγμα, τα παιδιά οδηγήθηκαν στον χώρο της Αρχαίας Αγοράς όπου τους περίμενε ένα βιωματικό αρχαιολογικό σεμινάριο από τον κορυφαίο καθηγητή Αρχαιολογίας δρα Τζον Καμπ. «Ηταν σίγουρα μια στιγμή μοναδική, γιατί αποκτήσαμε μια σπάνια προοπτική στο εσωτερικό των ανασκαφών και του αρχαιολογικού χώρου», αναφέρει η νεαρή συμμετέχουσα Γιάνα Τζότζος, η οποία προσθέτει πως ένιωσε το κομμάτι της ελληνικής της ταυτότητας να ενεργοποιείται και να νιώθει υπερηφάνεια.

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας-4

Την πρωτοβουλία στήριξαν διάφορα μουσεία της Σπάρτης, καθώς και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Πέρα από την έμφαση στην αρχαιολογία και στον πολιτισμό, το Heritage Greece προσπαθεί να εστιάσει και στη σύγχρονη ελληνική ζωή, η οποία πολλές φορές παραμένει μυστήριο για την κοινότητα της διασποράς. Για να εξασκήσουν τα ελληνικά τους, οι Βορειοαμερικανοί φοιτητές πλαισιώθηκαν από έναν Ελληνα σπουδαστή και επισκέφθηκαν τα street markets του Μοναστηρακίου, όπου αναζήτησαν δώρα για τις οικογένειές τους. «Ηταν ένα υπέροχο απόγευμα, γιατί ήρθαμε σε επαφή με την ελληνική αγορά και καταλαβαίνω πόσο παθιασμένοι ήταν οι ιδιοκτήτες των μικρών γραφικών καταστημάτων», αναφέρει η συμμετέχουσα Νικόλ Γκοντέλας.

Η διεθνής τάση της εκπαιδευτικής εξωστρέφειας-5

Συμμετέχοντες του «Heritage Greece» χορεύουν μαζί με το Λύκειο Ελληνίδων.

Στα δέκα χρόνια λειτουργίας του, το Heritage Greece έχει ήδη προσφέρει μοναδικές ακαδημαϊκές εμπειρίες σε δεκάδες ξένους και Ελληνες σπουδαστές – ωστόσο το πιο ανέλπιστο όφελός του σχετίζεται με την οικοδόμηση μιας στενά δεμένης κοινότητας που ξεπερνά τις γεωγραφικές αποστάσεις και τις πολιτιστικές διαφορές. «Ενα συχνό παράπονο της ελληνοαμερικανικής κοινότητας είναι πως αισθάνονται ανεπιθύμητοι στην Ελλάδα και αποκομμένοι από αυτή», αναφέρει νεαρή συμμετέχουσα του Heritage Greece, η οποία πλέον επιστρέφει για τρίτη φορά στο πρόγραμμα. «Οι τρεις αυτές εβδομάδες μάς έμειναν αξέχαστες, και πλέον δεκάδες άτομα αναθεώρησαν τη σχέση τους με τη χώρα και επιστρέφουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα», προσθέτει, ενώ μερικοί Ελληνες φοιτητές του Deree κουνούν του κεφάλι τους συγκαταβατικά και εξιστορούν κοινά βιώματα και εμπειρίες. Δέκα χρόνια μετά την έναρξή του, το Heritage Greece είναι ήδη μια υπερατλαντική οικογένεια.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή