Η αλήθεια είναι ότι το «GRITS» παραπέμπει ευκολότερα σε ήρωα ταινίας του Disney, παρά σε κάτι τόσο πεζό… όσο τα διόδια. Το χαριτωμένο αυτό ακρωνύμιο είναι, όμως, ο τίτλος της συμφωνίας με την οποία οι διαχειριστές των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων επιτέλους αποφάσισαν να συνεργαστούν, ώστε οι οδηγοί να μπορούν με έναν και μόνο πομποδέκτη να κινηθούν σε όλη τη χώρα. Η έκπληξη; Στη συμφωνία συμμετέχει και η Εγνατία Οδός, η οποία έχει προμηθευτεί από το 2014 τον εξοπλισμό για ηλεκτρονικά διόδια, αλλά δεν τον είχε τοποθετήσει.
Τη συμφωνία μεταξύ των επτά παραχωρησιούχων ανακοίνωσε την προηγούμενη Πέμπτη ο υπουργός Υποδομών, Κώστας Καραμανλής. Σήμερα η «Κ» αποκαλύπτει το περιεχόμενο της συμφωνίας «GRITS» (Greek Interoperable Toll Service ή Διαλειτουργικότητα των ελληνικών διοδίων), που υπεγράφη στις 9 Οκτωβρίου. Οπως προκύπτει, οι εταιρείες Νέα Οδός και Κεντρική Οδός (που ελέγχονται από την ΤΕΡΝΑ) συμφώνησαν να συμμετέχουν στο «δίκτυο» που είχαν από τον Μάρτιο του 2011 συστήσει οι υπόλοιποι παραχωρησιούχοι: Αττική Οδός, Ολυμπία Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Μορέας και Γέφυρα. Οι συζητήσεις ανάμεσα στους παραχωρησιούχους βρίσκονταν σε εξέλιξη για πολλά χρόνια, για δύο βασικές αιτίες: πρώτον, η Νέα Οδός διέθετε πολύ μικρό αριθμό πομποδεκτών και συνεπώς βρισκόταν σε πολύ δυσμενέστερη θέση από τους «ανταγωνιστές» της (κυρίως την Αττική Οδό). Επιπλέον, δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν για το ποσοστό που θα πρέπει να αποδίδει ο ένας στον άλλο μέσω της διαλειτουργικότητας. Για παράδειγμα, αν ένας κάτοχος πομποδέκτη της Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου «περάσει» από τα διόδια της Κεντρικής Οδού στον Μαλιακό, τότε η Κεντρική Οδός θα πρέπει να καταβάλει στην Αιγαίου ένα ποσοστό της είσπραξής της (ουσιαστικά το χάνει). Στην αρχική συμφωνία μεταξύ των 5 παραχωρησιούχων το ποσοστό αυτό ήταν 2,5% και στην αναθεωρημένη συμφωνία έπεσε στο 2,12% του κομίστρου που θα εισπράττεται. Η μεγάλη έκπληξη είναι η απόφαση να προσχωρήσει στη συμφωνία «GRITS» και η Εγνατία Οδός. Οπως είχε αποκαλύψει η «Κ» (14.11.2017), η Εγνατία είχε προμηθευτεί από το 2014 ένα σύστημα αναγνώρισης πομποδεκτών (και 3.000 πομποδέκτες), το οποίο κόστισε μισό εκατομμύριο ευρώ και… δεν εγκαταστάθηκε ποτέ. Το σύστημα θα μπορούσε να είχε λειτουργήσει ακόμα και με τους πομποδέκτες των υπολοίπων (όπως τα διόδια του Μορέα, που δεν διαθέτει δικούς του πομποδέκτες). Και παρότι αποκτήθηκε με τη συναίνεση του ΤΑΙΠΕΔ (στο οποίο είχε μεταβιβαστεί η Εγνατία), στη συνέχεια το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ εμπόδιζε την εγκατάστασή του. Τελικώς, υπό τη νέα διοίκηση της εταιρείας και τη νέα κυβέρνηση το ΤΑΙΠΕΔ πείσθηκε να συναινέσει και η υπογραφή της Εγνατίας αναμένεται να προστεθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Να σημειωθεί ότι η Εγνατία λειτουργεί 13 μετωπικούς σταθμούς διοδίων, ενώ ακόμα 3 που έχουν ήδη κατασκευαστεί θα λειτουργήσουν τον Ιανουάριο (αλλά με χρέωση 0,03 ευρώ/χλμ. έναντι 0,06 ευρώ/χλμ. που είχε αρχικά αποφασιστεί).
Πόσο εύκολα θα εφαρμοστεί η συμφωνία; Ο κ. Καραμανλής, που φαίνεται ότι έπαιξε ρόλο στην επίτευξή της, εκτίμησε ότι θα χρειαστούν 6-8 μήνες. Τα ζητήματα είναι πολλά:
• Οι παραχωρησιούχοι χρησιμοποιούν σήμερα τα συστήματα δύο καναδικών εταιρειών. Το σύστημα της πρώτης έχουν οι Αττική Οδός, Ολυμπία, Μορέας και Αιγαίου, ενώ της δεύτερης η Γέφυρα, η Νέα και Κεντρική Οδός. Η εμπειρία του συντονισμού του software και hardware των τεσσάρων πρώτων με τη Γέφυρα δείχνει ότι η ανταλλαγή πληροφοριών δεν ήταν τόσο απλή υπόθεση.
• Υπάρχουν ζητήματα που σε αυτή τη φάση οι παραχωρησιούχοι θεωρούν ανέφικτο να λυθούν. Για παράδειγμα, η ανατροφοδότηση ενός πομποδέκτη μπορεί να γίνεται μόνο από τα διόδια της εταιρείας στην οποία ανήκει. Επίσης, η Αττική Οδός δεν έχει e-pass για φορτηγά όπως όλοι οι υπόλοιποι, ενώ κανείς δεν έχει πομποδέκτη για τις μοτοσικλέτες.
• Τα εκπτωτικά προγράμματα που παρέχουν οι εταιρείες δεν μπορούν να «μεταφερθούν» μέσω των πομποδεκτών άλλων εταιρειών. Επομένως, μόνη λύση είναι οι εταιρείες να συμφωνήσουν σε ένα κοινό εκπτωτικό πρόγραμμα.
Με δεδομένη την επικείμενη ακύρωση του διαγωνισμού για τα ηλεκτρονικά διόδια, η διαλειτουργικότητα αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Το υπουργείο Υποδομών στρέφει την προσοχή του και στο υβριδικό σύστημα που θα εφαρμόσει η Ολυμπία Οδός από το νέο έτος (με ηλεκτρονικά πλευρικά διόδια σχεδόν σε όλο το μήκος της) και το οποίο ενδεχομένως να αποτελεί πρόκριμα και για τους υπόλοιπους, αν αποδειχθεί αποτελεσματικό για το κράτος και λειτουργικό για τους οδηγούς.