Η μεγάλη φορολογική ιδέα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, της νέας προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενδέχεται να φαντάζει ανεφάρμοστη. Η κ. Φον ντερ Λάιεν θέλει να επιβάλει σε προϊόντα που εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση τον ίδιο φόρο για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα με αυτόν που επιβάλλεται στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Η πρότασή της είναι πιθανό να γίνει δεκτή από τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους της Ενωσης, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, ως βόμβα μεθανίου.
Οσοι αντιτίθενται στον λεγόμενο φόρο συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (BCA) έχουν αρκετά επιχειρήματα για να επικρίνουν την πρόταση. Πρακτικά, το να αποδοθεί συγκεκριμένη τιμή αέριων ρύπων που εκλύθηκαν κατά την παραγωγή ενός προϊόντος αποτελεί συνταγή για γραφειοκρατικό κυκεώνα.
Από νομικής απόψεως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (WTO) αποδοκιμάζει την επιβολή δασμών που προκαλούν διακρίσεις. Από πολιτικής απόψεως, ο συγκεκριμένος φόρος συνοριακής προσαρμογής άνθρακα ενδέχεται να κλιμακώσει την αντιπαράθεση που προκλήθηκε πέρυσι εξαιτίας της επιβολής υψηλότερων δασμών σε εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων από την πλευρά των ΗΠΑ και των αντιποίνων στα οποία προχώρησε η Ε.Ε. Η Σιμόνε Ταλιαπέτρα, ερευνήτρια του ευρωπαϊκού think tank Bruegel, υποστηρίζει ότι είναι πιο πιεστική προτεραιότητα οι επιδοτήσεις που παραχωρεί η Ε.Ε. να ενθαρρύνουν τους Ευρωπαίων εξαγωγείς να υιοθετήσουν πιο φιλική προς το περιβάλλον πρακτική.
Τέλος, υπάρχει ένα προηγούμενο που θα έπρεπε να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Νωρίτερα στην τρέχουσα δεκαετία, η αντίδραση που προκλήθηκε παγκοσμίως είχε αναγκάσει την Ε.Ε. να εγκαταλείψει την προσπάθεια να επεκτείνει το σύστημα εμπορίας αέριων ρύπων και στα διεθνή αεροπορικά ταξίδια.
Ωστόσο, υπάρχει αντίλογος για κάθε αρνητική πτυχή της πρότασης. Πρακτικά, το μερίδιο 17% που κατέχει η Ε.Ε. στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών το 2018 της δίνει σημαντική δύναμη. Για παράδειγμα, τα πρότυπα (REACH) της Ευρωπαϊκής Ενωσης για δυνητικά επικίνδυνα χημικά στοιχεία έχουν γίνει de facto σχεδόν παγκόσμιο πρότυπο.
Για να μην υπάρξει σύγχυση, ο νέος φόρος θα μπορούσε να περιοριστεί σε τομείς όπως η παραγωγή τσιμέντου και χάλυβα, όπου εκλύεται μεγάλη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, από αυτούς τους κλάδους προέρχονται περίπου οι μισοί από τους οκτώ γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα που εκλύουν οι βιομηχανίες. Οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ήδη σε επαρκή βαθμό πόσο διοξείδιο του άνθρακα εκλύουν αυτοί οι τομείς, γεγονός που αποτελεί βάση για τον υπολογισμό ενός δίκαιου δασμού.
Από νομικής απόψεως, ενώ οι κανονισμοί του ΠΟΕ αποτρέπουν τη διαφορετική μεταχείριση των εισαγωγών, τίποτε δεν απαγορεύει τη διαφορετική φορολόγηση προϊόντων από μεμονωμένους τομείς. Εκτός αυτού, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η ειδική μεταχείριση ορισμένων προϊόντων για περιβαλλοντικούς λόγους.
Βέβαια, οι Αμερικανοί λομπίστες θα εξακολουθήσουν να ακονίζουν τα νύχια τους. Ομως, οι όλο και πιο εμφανείς αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής ενδέχεται να αμβλύνουν τις πολιτικές αντιδράσεις την ερχόμενη δεκαετία.
Παράλληλα, μια άλλη δέσμευση της Φον ντερ Λάιεν περί μεγαλύτερης μείωσης των ίδιων των ευρωπαϊκών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030 δεν πρόκειται να οδηγήσει σε σημαντική μείωσή τους παγκοσμίως, αν η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν εξασφαλίσει συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις της.
Βασικά, η Φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να πείσει την παγκόσμια κοινότητα ότι ο ευρωπαϊκός φόρος συνοριακής προσαρμογής άνθρακα είναι δίκαιος, δεν επιβαρύνει υπερβολικά τα προϊόντα και ότι στην ουσία δεν είναι δασμός. Αυτό δεν θα είναι εύκολο, ωστόσο η κατεύθυνση που έχει πάρει παγκοσμίως η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή λειτουργεί υπέρ της Φον ντερ Λάιεν.