Στο… ράφι οι Νεοελληνικές Σπουδές

Στο… ράφι οι Νεοελληνικές Σπουδές

3' 56" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο αντίκτυπος της νεοελληνικής λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας στις βιβλιοθήκες του εξωτερικού αποτελεί ένα ιδιαίτερο εργαλείο για τη μελέτη της επίδρασης των Νεοελληνικών Σπουδών διεθνώς. Ο συγκεκριμένος πυλώνας έγινε αφορμή για αντίστοιχη, προσωπική έρευνα (επικείμενη δημοσίευση στο περιοδικό Slavic & East European Information Resources), αξιολογώντας τη βιβλιογραφική απήχηση της νέας γενιάς λογοτεχνών όπως αποτυπώνεται από την ανάπτυξη των συλλογών βιβλίων και σε βιβλιοθήκες εκτός Ελλάδος.

Πιο συγκεκριμένα, αναλύοντας στοιχεία για τα ελληνικά βιβλία λογοτεχνίας κατά το διάστημα 2008-2018, με βάση κυρίως τη μεγαλύτερη βιβλιογραφική βάση δεδομένων WorldCat και άλλες επιμέρους υπηρεσίες (Karlsruhe Virtual Catalog), δημιουργήθηκε η λίστα των 100 πιο διαδεδομένων τίτλων νεοελληνικής λογοτεχνίας. Κριτήριο της συνολικής απήχησης αποτελεί ο αριθμός των βιβλιοθηκών που διαθέτουν αντίτυπα του εκάστοτε τίτλου, ενώ παρακάτω παρουσιάζεται η λίστα των 10 πρώτων.

Ο συγκεκριμένος κατάλογος καταγράφει τόσο τη διεθνή αλλά και την εγχώρια απήχηση των συγκεκριμένων βιβλίων και θα μπορούσε να θεωρηθεί αντικειμενικό μέτρο εκδοτικής επιτυχίας, ειδικά για την ελληνική αγορά βιβλίων που δεν διαθέτει έναν ακριβή, αντικειμενικό τρόπο μέτρησης των εκδοτικών πωλήσεων.

Ανάλυση της κορυφής

Μολονότι φαίνεται ότι εδραιωμένοι συγγραφείς με πλούσιο εκδοτικό παρελθόν αποτελούν τη πλειονότητα της πρώτης δεκάδας, η πρώτη θέση ανήκει στο βιβλίο «Φυσιογνωμία: Αλλοιωμένη αλήθεια» του πρωτοεμφανιζόμενου, 25χρονου συγγραφέα Νίκου Τουμαρά. Η δυναμική και η ζωντάνια της νεανικής γραφής φαίνεται πως εκτιμήθηκαν ιδιαιτέρως σε διεθνές επίπεδο, ξεπερνώντας, μεταξύ άλλων, καταξιωμένους συγγραφείς όπως ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Χρήστος Χωμενίδης και ο Δημοσθένης Κούρτοβικ. Η περίπτωση του Νίκου Τουμαρά θεωρείται μοναδική σε επίπεδο αξιολόγησης της έρευνας, καθώς ο συγγραφέας είναι ο νεότερος της λίστας των 100 βιβλίων (ο μόνος γεννημένος τη δεκαετία του 1990), ο μοναδικός που έχει κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με το όνομά του, ενώ το βιβλίο του έχει και τη μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά, καθώς βρίσκεται σε βιβλιοθήκες 8 διαφορετικών χωρών. Επιπλέον, ο συγκεκριμένος τίτλος, μαζί με το βιβλίο «Ρένα» του Αύγουστου Κορτώ, είναι οι πιο πρόσφατες κυκλοφορίες της λίστας, μόλις το 2017, με δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης και παραγγελιών σε επίπεδο συλλογών βιβλιοθηκών τα επόμενα χρόνια.

Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στη λίστα των πρώτων 10 υπάρχει μόλις μία γυναίκα συγγραφέας, η Μάρω Δούκα, και βρίσκεται στη τελευταία 10η θέση, μια τάση άνισης κατανομής γυναικών-ανδρών που είναι έκδηλη γενικώς σε ολόκληρη τη λίστα των πρώτων 100 βιβλίων.

Σε επίπεδο χωρών, ιδρύματα της Αυστραλίας και των ΗΠΑ φαίνεται πως έχουν αναπτύξει τις μεγαλύτερες συλλογές αλλά με διακριτούς στόχους και προσανατολισμούς. Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ διαθέτει την πλουσιότερη συλλογή σε τίτλους νεοελληνικής λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας με 1.578 βιβλία, ενώ είναι από τα λίγα αμερικανικά ιδρύματα που δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένα λογοτεχνικά είδη, περιλαμβάνοντας τίτλους «ελαφριάς», αισθηματικής λογοτεχνίας που παραδοσιακά αγνοούνται από αντίστοιχες, ερευνητικής συλλογές. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η συλλογή του Πανεπιστημίου Κολούμπια με 887 τίτλους, το Πανεπιστήμιο Πρίνστον με 283 και το Πανεπιστήμιο του Mίτσιγκαν με 128 πρόσφατους τίτλους. Αλλες συλλογές με διαρκή προσθήκη νέων τίτλων είναι η συλλογή του Πανεπιστημίου Οχάιο (Ohio State University), η συλλογή Tsakopoulos Hellenic Collection (California State University), καθώς και η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου.

Μόνο για έρευνα

Επομένως, με πιθανή επιπρόσθετη εξαίρεση και τη δημοτική βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, ελληνικά λογοτεχνικά βιβλία αποκτώνται σχεδόν αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς από ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες και την ιδρυματική στελέχωση των αντίστοιχων τμημάτων Κλασικών ή Νεοελληνικών Σπουδών.

Αντιθέτως, οι αντίστοιχες συλλογές σε βιβλιοθήκες της Αυστραλίας ακολουθούν μια διαφορετική πορεία, καθώς αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς οι αγορές τίτλων από τοπικές, δημοτικές βιβλιοθήκες που απευθύνονται άμεσα στον απόδημο ελληνισμό και όχι για ακαδημαϊκό ενδιαφέρον.

Ετσι, η αισθηματική λογοτεχνία φαίνεται να ανθίζει μέσα σε αυτό το πλαίσιο και πολλές γυναίκες συγγραφείς (Λένα Μαντά, Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη) είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Η έλλειψη ενδιαφέροντος από τις ερευνητικές βιβλιοθήκες των ΗΠΑ, όμως, εξηγεί γιατί υπολείπονται αρκετά από υπόλοιπους τίτλους και τέτοια λογοτεχνικά είδη βρίσκονται μακριά από την κορυφή, κάπου στη μέση της λίστας.

Οι συλλογές νεοελληνικών τίτλων μοιάζουν να είναι αποσυνδεδεμένες ιστορικά, καθώς υπάρχει κενό ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος από την αρχαία προς τη σύγχρονη περίοδο. Η εστίαση στην κλασική εποχή δικαιολογεί τη μεμονωμένη ανάπτυξη προγραμμάτων Νεοελληνικών Σπουδών, καθώς και την περιορισμένη, μη διαδεδομένη δημιουργία προγραμμάτων εκμάθησης της νεοελληνικής γλώσσας που θα μπορούσε να γίνει αφορμή για την περαιτέρω άνθιση του αναγνωστικού ενδιαφέροντος για τις νεότερες γενιές Ελλήνων λογοτεχνών.

Τέλος, ο τομέας των Νεοελληνικών Σπουδών μοιάζει να είναι αποκομμένος και από άλλες παρεμφερείς σπουδές γεωγραφικής εγγύτητας, όπως οι σλαβικές σπουδές, ενώ διαχωρίζεται ταυτοχρόνως αισθητά από προγράμματα κλασικών σπουδών που έχουν ιστορικό προσανατολισμό. Το μέλλον της ανάπτυξης της νεοελληνικής γλώσσας, αν και παρουσιάζεται πρωτίστως αμφίσημο, διαθέτει δυνατότητες εξέλιξης εφόσον συνδεθεί καλύτερα η αξία της συνέχειας της ελληνικής κληρονομιάς και παράδοσης από την αρχαία ελληνική ώς τη νεοελληνική περίοδο. Το αυξημένο ενδιαφέρον για νέους λογοτέχνες και βιβλία (όπως το πρώτο βιβλίο της λίστας) δημιουργεί αισθήματα αισιοδοξίας για τη μελλοντική εξέλιξη των συλλογών βιβλιοθηκών.

* Ο κ. Ντέιβιντ Ουίλσον (David C. Wilson) είναι βιβλιοθηκονόμος και καθηγητής ξένων γλωσσών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή