Ελληνική υπευθυνότητα, ευρωπαϊκή υποχρέωση

Ελληνική υπευθυνότητα, ευρωπαϊκή υποχρέωση

3' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι αριθμοί δείχνουν μια μίνι κρίση και η κυβέρνηση φοβάται πως αν οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές συνεχιστούν με τον ίδιο ρυθμό, η κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας θα γίνει μη διαχειρίσιμη: Οι αφίξεις  στα ελληνικά νησιά έχουν αυξηθεί 240% από τον Μάιο και, πλέον, φτάνουν σε απόλυτους αριθμούς τους μήνες της έξαρσης της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη, το 2015 και το 2016. Στη σημερινή συγκυρία, οι διεθνείς συνθήκες είναι πιο επικίνδυνες για την Ελλάδα. Κατ’ αρχάς, η Τουρκία χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως εργαλείο άσκησης πίεσης και απειλεί «να πλημμυρίσει» την Ευρώπη. Με τον βαλκανικό διάδρομο κλειστό, όμως, αυτό σημαίνει ότι θα πλημμυρίσει η Ελλάδα, απειλώντας με αποσταθεροποίηση τη χώρα. Επιπλέον, η κοινή γνώμη στην Ευρώπη, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, είναι επιφυλακτική απέναντι στην υποδοχή νέων προσφύγων και μεταναστών. Επικρατεί κάποια κόπωση, η οποία καθιστά τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πιο κυνικές, λιγότερο δεκτικές στο να αντιμετωπίσουν το ζήτημα προσαρμόζοντας την ευρωπαϊκή πολιτική.

Αυτό δεν αποτρέπει την κυβέρνηση από το να προσπαθεί, ακριβώς επειδή η επιτυχία της πολιτικής που προάγει στο εσωτερικό (κλειστά κέντρα στα νησιά, νέες δομές στην ενδοχώρα, επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, επιστροφές όσων δεν το δικαιούνται, αποτελεσματικότερος έλεγχος των συνόρων) εξαρτάται από παράγοντες που δεν ελέγχει.

Αν οι αριθμοί συνεχίσουν να αυξάνονται, είναι ζήτημα χρόνου να υπερχειλίσουν και οι νέες, σύγχρονες δομές που σχεδιάζει η κυβέρνηση. Γι’ αυτό σκοπεύει να ζητήσει από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό επιστροφών και αυστηρή πολιτική κατά των διακινητών, καθώς η επιτυχία της κυβερνητικής πολιτικής εξαρτάται από τον έλεγχο των ροών. Ο αναπληρωτής υπουργός για τη μεταναστευτική πολιτική Γιώργος Κουμουτσάκος προτείνει επίσης οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. να ελέγχονται προκαταρκτικά από μια ευρωπαϊκή υπηρεσία για το άσυλο, ενώ στο πρόσφατο ταξίδι του στις ΗΠΑ συζήτησε τη συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές ασφαλείας για μηχανισμούς ενίσχυσης των ελέγχων στα σύνορα και για να μην περάσουν τζιχαντιστές σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Η σταθεροποίηση του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής από την κοινή γνώμη. Η κυβέρνηση με τη ρεαλιστική πολιτική της έχει καταφέρει να δεχθεί επικρίσεις και από τα αριστερά και από τα δεξιά. Μη κυβερνητικές οργανώσεις ανησυχούν για τους όρους φιλοξενίας στις νέες δομές, ενώ όσοι δεν έχουν τέτοιες ανησυχίες διαμαρτύρονται ότι τα νέα κέντρα θα έχουν… τζαμιά. Σε μιαν επίδειξη πολιτισμικής δυσανεξίας, μάλιστα, έφτασαν να ψήνουν χοιρινό έξω από έναν καταυλισμό… Το σουβλάκι ως έδεσμα μπορεί να ευφραίνει… κοιλία, αλλά ως σύμβολο ελληνικής πολιτισμικής υπεροχής είναι πολύ φτηνό για να το χαϊδεύουν πολιτικοί – και πολύ επικίνδυνο όταν η κατάσταση είναι τόσο ευαίσθητη. Είναι θετικό που η κυβέρνηση έχει σταματήσει να υποστηρίζει ότι το πρόβλημα είναι μόνο μεταναστευτικό.

Πολύ πιο ουσιαστική είναι η πρωτοβουλία που πήρε  ο πρωθυπουργός για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών, τα οποία υπολογίζονται σε 4.000. Μια κίνηση υπευθυνότητας που ελπίζει κανείς να συγκινήσει και τους Ευρωπαίους.  

Την ίδια ώρα στην Τουρκία, η αντιμετώπιση του προσφυγικού αποτελεί  προτεραιότητα για τον πρόεδρο Ερντογάν, αλλά οι πολιτικές που προωθούνται είναι διαφορετικές. Ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί ότι έχασε τη μάχη για την Κωνσταντινούπολη στις δημοτικές εκλογές λόγω των προσφύγων. Γι’ αυτό και προωθεί τόσο αποφασιστικά τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης στη Συρία, όπου θέλει να τους μεταφέρει. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τονίζουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει αυτό με ευρωπαϊκά κονδύλια, όπως ζητεί ο Ερντογάν, καθώς η μετακίνηση θα πρέπει να είναι εθελουσία και να μην αλλοιώνει τη σύνθεση του πληθυσμού της περιοχής. Ωστόσο, οι Αμερικανοί θυμίζουν πως η Τουρκία φιλοξενεί περίπου 4 εκατ. πρόσφυγες, έτσι οι συγκρίσεις είναι εύκολο να δημιουργήσουν εντυπώσεις υπέρ της γείτονος.

Η Τουρκία παραμονεύει στη γωνία. Δεν είναι τυχαίες οι αιτιάσεις της για παράνομες επιστροφές αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα, οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας στον γερμανικό Τύπο. Ο κ. Κουμουτσάκος απαντά ότι η Ελλάδα σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς υποχρεώσεις της, σε αντίθεση με την Τουρκία.

Το πιο πάνω περιστατικό, όμως, αναδεικνύει την ανάγκη πολυεπίπεδης στρατηγικής για την αξιοπρεπή φιλοξενία όσων προσφύγων και μεταναστών βρίσκονται στην Ελλάδα, την ευρωπαϊκή συνεργασία για τη διαχείριση των ροών, αλλά και μια επικοινωνιακή εκστρατεία εντός και εκτός των συνόρων για την ανάγκη της. 

Η ελληνική πλευρά κάνει καλά και θέτει το ζήτημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μόνον αν η Ε.Ε. αντιμετωπίσει τα ελληνικά ως ευρωπαϊκά σύνορα, βοηθώντας στη φύλαξή τους αλλά και στη διαχείριση των αιτήσεων ασύλου, μπορεί να διασφαλισθούν η ασφάλεια και η ανθρωπιστική αντιμετώπιση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών.

* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.  

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή