Τη στρατηγική της, μετά τις διαδοχικές κινήσεις αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας από την Αγκυρα, χαράσσει η Αθήνα, που κινείται έτσι ώστε να ισορροπήσει μεταξύ της αποφυγής της περαιτέρω κλιμάκωσης και της διασφάλισης των συμφερόντων της χώρας.
Η τουρκική βεντάλια των διεκδικήσεων ξεδιπλώθηκε σε δύο φάσεις, την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη: Η Αγκυρα, αρχικά μέσω επιστολής που κατέθεσε ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ, ήγειρε αξιώσεις για επέκταση της υφαλοκρηπίδας της και δυτικά της Ρόδου. Στη συνέχεια, γνωστοποίησε την υπογραφή μνημονίου κατανόησης με τη Λιβύη για την οριοθέτηση ΑΟΖ, «εξαφανίζοντας» την επήρεια της Κρήτης.
Κατά την Αθήνα, «κλειδί» για τις περαιτέρω εξελίξεις και τους συνακόλουθους χειρισμούς της αποτελεί το εάν το μνημόνιο αποτελεί στην πραγματικότητα συμφωνία, οπότε συνιστά επιθετική κίνηση από πλευράς Aγκυρας, ή εάν πρόκειται για προσύμφωνο, που απλά θέτει τις βάσεις για μια μελλοντική διευθέτηση μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Στη δεύτερη περίπτωση, εκτιμάται πως πρόκειται για μία ακόμη ψηφίδα στη σταθερή προσπάθεια της Αγκυρας για εφ’ όλης της ύλης διάλογο, αλλά και αντίδραση στις τριμερείς συνεργασίες που έχουν αναπτύξει Αθήνα και Λευκωσία με το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Δυσφορία ΗΠΑ – Ε.Ε.
Η ελληνική πλευρά δεν έχει λάβει γνώση τού ακριβούς περιεχομένου του μνημονίου Τουρκίας – Λιβύης, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, ενήμερη δεν είναι ούτε η Ουάσιγκτον. Πάντως, κατά τις ίδιες πηγές, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρωπαϊκή Eνωση επικρατεί δυσφορία για την κίνηση της Aγκυρας. Στις ΗΠΑ, διότι θεωρείται βέβαιο ότι το μνημόνιο συνοδεύεται από στρατιωτική ενίσχυση της Τουρκίας προς τον επικεφαλής της κυβέρνησης εθνικής ενότητας στην Τρίπολη, Αλ Σαράζ. Και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, επειδή πρόκειται για μία ακόμη παραβίαση του διεθνούς δικαίου από την Αγκυρα.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως η κυβέρνηση παρακολουθούσε στενά το μέτωπο των σχέσεων Τουρκίας – Λιβύης και θεωρούσε πιθανό το σενάριο της υπογραφής του μνημονίου ήδη από τον περασμένο Ιούλιο. Είναι ενδεικτικό ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, είχε συζητήσει το θέμα με τον Γάλλο υπουργό Ευρώπης και Εξωτερικών Υποθέσεων, Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, καθώς και με τον Ιταλό ομόλογό του. Επίσης, το συγκεκριμένο θέμα απασχόλησε την πρόσφατη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τζουζέπε Κόντε, καθώς η Ρώμη έχει ισχυρό δίαυλο επικοινωνίας με τη Λιβύη, αλλά και την προχθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού με τον Εμανουέλ Μακρόν.
Σε κάθε περίπτωση, η ασάφεια που υπάρχει για το περιεχόμενο του μνημονίου έχει οδηγήσει το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών σε ιδιαίτερα προσεκτικούς χειρισμούς, καθώς υπήρχε ο κίνδυνος υπεραντίδρασης. Συγκεκριμένα, ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα κλήθηκε από τον κ. Δένδια προκειμένου να δώσει εξηγήσεις. Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών –που έκανε λόγο για προσπάθεια της Τουρκίας στα όρια της φαιδρότητας– επικοινώνησε με τους ομολόγους του της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, και της Αιγύπτου, Σαμέχ Ελ Σούκρι, ενώ ενημερώθηκε και η Ε.Ε. Ετσι, τόσο το Κάιρο όσο και η Λευκωσία απέρριψαν με ανακοινώσεις τους τη νομική ισχύ του μνημονίου.
Μάλιστα, κατά πληροφορίες, οι έως τώρα χειρισμοί της κυβέρνησης βρίσκουν σύμφωνο και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οπως λέγεται χαρακτηριστικά, η Τουρκία, παρά τις παράνομες έρευνες που διεξάγει εντός της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, έχει αποφύγει την παρουσία της σε περιοχές ελληνικού ενδιαφέροντος. Επίσης, η ελληνική πλευρά είναι νομικά κατοχυρωμένη με τον νόμο 4001/2011 για «αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις» που έχει κοινοποιηθεί στον ΟΗΕ και δεν έχει λόγο στην παρούσα φάση να προβεί σε άλλες ενέργειες.
Πάντως, οι νέες τουρκικές προκλήσεις επιβαρύνουν περαιτέρω το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που κινούνται στην αρνητική σκιά του προσφυγικού. Η Αθήνα εκτιμά πως η Τουρκία, πέραν της πίεσης που επιχειρεί να ασκήσει στην Ευρωπαϊκή Ενωση με μοχλό το προσφυγικό, επιδιώκει παράλληλα να «διμεροποιήσει» το πρόβλημα: έτσι μόνο μπορεί να εξηγηθεί ότι το τελευταίο διάστημα οι τουρκικές αρχές δεν δραστηριοποιούνται ακόμη και όταν έχουν ενημέρωση από την ελληνική πλευρά για κινήσεις από τα τουρκικά παράλια προς τα ελληνικά νησιά.
Συνάντηση
Υπό αυτό το πρίσμα, αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον πιθανή συνάντηση του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο. Η συνάντηση δεν είχε «κλειδώσει» μέχρι την Παρασκευή το απόγευμα, καθώς στις δύο πρωτεύουσες υπήρχε διαφορετική προσέγγιση για το πλαίσιο εντός του οποίου θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί. Πάντως, στο Λονδίνο ο πρωθυπουργός θα είναι από τους λίγους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που θα παρακαθήσει στο γεύμα που οργανώνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τιμήν των χωρών της Συμμαχίας που ξοδεύουν πάνω από το 2% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές δαπάνες εντός της Συμμαχίας.