To Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας αποφάσισε ότι η ρήτρα πετρελαίου με την οποία αναπροσαρμόζει τις τιμές της η ρωσική εταιρεία Gazprom και μετακυλίει η ΔΕΠΑ στους πελάτες της γίνεται κατά παράβαση δεσπόζουσας θέσης και συνιστά περιορισμό ιδιαίτερης σοβαρότητας βλαπτικό του ανταγωνισμού.
Να σημειωθεί πως η ρήτρα πετρελαίου που εφαρμόζεται από τον Ρώσο προμηθευτή συναρτά την τιμή πώλησης του φυσικού αερίου από τη διακύμανση της τιμής του πετρελαίου.
Η ρήτρα αυτή είναι συνηθισμένη στην προμήθεια φυσικού αερίου με αγωγό, όπως συμβαίνει στη σχέση της ΔΕΠΑ με την Gazprom, αναγνωρίζουν ανεξάρτητοι ειδικοί στον χώρο της ενέργειας οι οποίοι δεν έχουν σχέση με τη ΔΕΠΑ ούτε και με την ELFE, που προσέφυγε στη Δικαιοσύνη και προκάλεσε την έκδοση της σχετικής απόφασης (3038/2019).
Στην απόφαση, οι δικαστές λαμβάνουν υπόψη τους ότι αντίστοιχες ρήτρες υπάρχουν και στις συμβάσεις της ΔΕΠΑ με την αλγερινή Sonartrach, όπως και με την τουρκική Botas, χωρίς ποτέ η ΔΕΠΑ να έχει εκφράσει αντιρρήσεις «σχετικά με την επιβολή του δυσμενούς αυτού όρου».
Η ELFE υποστηρίζει πως από το 2012 έως το 2015 εξαιτίας της ρήτρας πετρελαίου η αύξηση της τιμής του αερίου ήταν για τους βιομηχανικούς πελάτες της ΔΕΠΑ η μεγαλύτερη σε ολόκληρη την Ευρώπη (ανά εξάμηνο) με εξαίρεση το Λουξεμβούργο, την Ουγγαρία και τη Σουηδία.
Αντίθετα, οι τιμές της βορειοδυτικής Ευρώπης (π.χ. της Ολλανδίας ή της Αυστρίας) όπου υπάρχουν κόμβοι (hubs) ήταν πολύ χαμηλότερες, επειδή εκεί υπάρχει ανταγωνισμός από πάροχο αερίου σε πάροχο αερίου.
Το επιχείρημα
Το δικαστήριο επικαλείται ότι οι συναλλαγές με βάση τη ρήτρα πετρελαίου μειώθηκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση από 59% το 2010 σε 43% το έτος 2013, ενώ το ποσοστό των συναλλαγών με τιμές κόμβων αυξήθηκε από 37% το 2010 σε 53% το 2013.
«Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι μπορεί να συγκριθεί η παροχή αερίου με αγωγούς με εκείνη της παροχής από κόμβους», είπε στην «Κ» ανώτερη πηγή της απερχόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Στην πραγματικότητα, πρόκειται για δύο διαφορετικές μεταξύ τους αγορές».
Επικουρικά η ELFE xρησιμοποιεί το επιχείρημα ότι η ΔΕΠΑ δεν διαμαρτυρήθηκε για τις τιμές που επιβάλλει η Gazprom ως βασικός προμηθευτής με τη χρήση της ρήτρας πετρελαίου, όπως έκαναν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, μετακυλίοντας τις αυξημένες τιμές στους πελάτες της.
Αξίζει να σημειωθεί πως κυβερνητικές πηγές κοντά στη διαπραγμάτευση του 2012 με την Gazprom ανέφεραν στην «Κ» πως ο ισχυρισμός αυτός της ELFE δεν αντέχει στην αντιπαραβολή «με τα πραγματικά περιστατικά της διαπραγμάτευσης». Υπενθυμίζουν μάλιστα πως η ελληνική πλευρά ζήτησε από τη ρωσική εταιρεία να ισχύσουν τιμές hub, κάτι που η ρωσική πλευρά απέρριψε υποστηρίζοντας ότι σε αυτή την περιοχή της Ευρώπης «δεν υπάρχει hub, διότι δεν υπάρχει διασύνδεση όπως συμβαίνει στην Ολλανδία και στην Αυστρία».
Η ίδια πηγή σημειώνει πως μετά το 2015 η τιμή με ρήτρα πετρελαίου ήταν χαμηλότερη από τις τιμές hub (η ELFE στην επιχειρηματολογία της αλλά και στα δικόγραφα επικαλείται την περίοδο 2012-2015, κατά τη διάρκεια της οποίας πράγματι οι τιμές με ρήτρα πετρελαίου ήταν υψηλότερες).
Από αυτό το είδος των πωλήσεων η ELFE θεωρεί πως ζημιώθηκε έναντι της ΔΕΠΑ και ζητάει να συμψηφισθεί το ποσό αυτό με το ποσό έναντι των χρεώσεων αερίου που έχει παραλάβει και χρησιμοποιήσει αλλά δεν έχει ακόμη πληρώσει.
Στα μέσα Νοεμβρίου, η οφειλή της ELFE προς τη ΔΕΠΑ έφτανε τα 115 εκατομμύρια ευρώ. Στην ELFE θεωρούν ότι το ποσό αυτό πρέπει να συμψηφισθεί με τα 60 εκατομμύρια που εκτιμά η εταιρεία πως πλήρωσε παραπάνω λόγω της ρήτρας πετρελαίου.
Σε κάθε περίπτωση, η διοίκηση της ΔΕΠΑ πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει, διότι η νομιμοποίησή της να αποδεχθεί «ανοιχτές» οφειλές από την ELFE με βάση τις αποφάσεις της γενικής συνέλευσης των μετόχων της είναι κατά 45 εκατομμύρια χαμηλότερη (σ.σ. κάπου 70 εκατομμύρια ευρώ) σε σχέση με την υπολογισθείσα οφειλή.
Τέλος, να αναφερθεί πως η διοίκηση της ΔΕΠΑ επιβεβαίωσε απόφαση της προηγούμενης διοίκησης να παραστεί ως πολιτική αγωγή στις διαδικασίες κατά του πρώην διευθύνοντος συμβούλου Θόδωρου Κιτσάκου, φρόντισε ωστόσο να σηματοδοτήσει στις νομικές υπηρεσίες ότι θα ήθελε διαφορετικό χειρισμό του θέματος, με αποτέλεσμα ο διευθυντής νομικών υπηρεσιών Νίκος Φαραντούρης να υποβάλει την παραίτησή του, που έγινε και αποδεκτή.