Το 1686, σε μια όμορφη έπαυλη στη Νορμανδία, ο Μπερνάρ ντε Φοντενέλ συνέγραψε το έργο του «Συνομιλίες για την πολλαπλότητα των κόσμων», ένα βιβλίο-σταθμό στην εποχή του Διαφωτισμού, στο οποίο ο Γάλλος φιλόσοφος εξηγούσε, μεταξύ άλλων, το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου. Ο στόχος του Φοντενέλ ήταν το βιβλίο του να διαβαστεί από κάθε αναγνώστη, ανεξαρτήτως μόρφωσης, γι’ αυτό και έγραψε στα γαλλικά (και όχι στα λατινικά) και σε μορφή διαλόγου: μια υποθετική συζήτηση ανάμεσα σε έναν φιλόσοφο και μια μαρκησία ενώ κοιτούν τα αστέρια στον βραδινό ουρανό. Τρεις αιώνες και τρεις δεκαετίες αργότερα, ο Όλιβερ Κριμπάς, Βρετανός σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής (από τον πατέρα του), βρέθηκε στη συγκεκριμένη έπαυλη, καλεσμένος ενός φιλικού ζευγαριού που είχε αγοράσει το οίκημα, βρίσκοντάς το σε ερειπιώδη κατάσταση. Κοιτάζοντας με τη σειρά του τον βραδινό ουρανό της Νορμανδίας, ο σκηνοθέτης οραματίστηκε μια ταινία, το «Γύρω από τον ήλιο».
Στο τηλέφωνο μου απάντησε σε άπταιστα ελληνικά. Γεννήθηκε στην Αγγλία, αλλά η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα, όπου πέρασε τα μαθητικά του χρόνια. «Δεν ήταν πολλά, αλλά ήταν χρόνια που με διαμόρφωσαν», μου λέει. Επέστρεψε στην Αγγλία για σπουδές και τελικά εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, γύρισε μικρού μήκους ταινίες, έκανε διαφημιστικά και μουσικά βίντεο, βρήκε σκηνοθετικές δουλειές στην τηλεόραση – το «Γύρω από τον ήλιο» είναι η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Το σενάριο το έγραψε ο συνεργάτης και φίλος του Τζόναθαν Κίφερ, πειραματιζόμενος με τις ιδέες του Φοντενέλ περί απεριόριστων πραγματικοτήτων και δημιουργώντας μια συνθήκη στη σύγχρονη εποχή κατ’ αντιστοιχία αυτής του φιλοσόφου και της μαρκησίας. Στην ταινία εμφανίζονται μόνο δύο ηθοποιοί: Ένας σκηνογράφος και μια τραπεζική εκπρόσωπος. Ένας άντρας και μια γυναίκα. Ο φιλόσοφος και η μαρκησία. Παράλληλες εκδοχές της πραγματικότητας, ενώ η νύχτα σκεπάζει μελαγχολικά την επαρχία της βορειοδυτικής Γαλλίας.
Ο Όλιβερ Κριμπάς (δεξιά) συζητάει με τους ηθοποιούς του, Γκέτιν Άντονι και Κάρα Τέομπλοντ, εντός της νορμανδικής έπαυλης. Τα γυρίσματα της ταινίας κράτησαν τρεις εβδομάδες.
«Υπάρχει μεγάλη παράδοση στο σινεμά με ταινίες μόνο δύο ηθοποιών», λέει ο κ. Κριμπάς, που αναφέρει ως βασική επιρροή του τις δουλειές του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ («Πριν το ξημέρωμα» κ.ά.) και το παλιό γαλλικό σινεμά – υπάρχει πράγματι η αύρα του Ερίκ Ρομέρ στην ταινία με τον τρόπο που ξεδιπλώνεται ένας λανθάνων ερωτισμός.
Το ρίσκο μιας τέτοιας ταινίας είναι ότι, αν οι ερμηνείες δεν είναι καλές, τότε η ταινία καταρρέει. «Το ήξερα αυτό και το ήξεραν και οι ίδιοι, όμως ήταν μια φανταστική πρόκληση γι’ αυτούς. Δεν είχαν πού να “κρυφτούν”. Έμαθαν πολύ διάλογο απέξω και γύρισαν σκηνές σε ένα πλάνο. Νομίζω ότι εξερεύνησαν τα όρια και τις δυνατότητές τους».
Ο κ. Κριμπάς γνωρίζει επίσης ότι μια τέτοια ταινία έχει περιορισμένο κοινό. Είναι μια ταινία αργή, χωρίς δράση, μια ταινία συζήτησης και σκέψης. Δεν τον πείραζε, όμως. Πιστεύει στο καλό σινεμά. Μου λέει, βέβαια, καθώς πιάνουμε μια τέτοια κουβέντα, ότι η τηλεόραση δεν υπολείπεται πλέον ποιοτικά του κινηματογράφου, αλλά ότι το σινεμά εξακολουθεί να «έχει κάτι». Τι είναι αυτό το κάτι; «Στο σινεμά», λέει, «τίθενται ερωτήσεις χωρίς εύκολες απαντήσεις». Τον ρωτάω ποια ερώτηση έθεσε με το «Γύρω από τον ήλιο». «Τι σημαίνει αληθινή σύνδεση μεταξύ δύο ανθρώπων», απαντά. «Πόσο δύσκολο είναι να βρεις το άτομο που πράγματι σου ταιριάζει. Είναι όμως παράδοξο, γιατί, ενώ είναι πολύ δύσκολο, είναι τελικά αναπόφευκτο, αφού οι πραγματικότητες στο σύμπαν είναι απεριόριστες». ■