ΔΙΣ/ΓΕΣ
Επίτομη Ιστορία της Εκστρατείας
στη Μικρά Ασία 1919-1922
Ακούγεται παράδοξο, αλλά το βιβλίο που συγκρατώ από την περασμένη χρονιά εκδόθηκε το 2001 από τη Διεύθυνση Ιστορίας του Στρατού. Είναι η «Επίτομη Ιστορία της Εκστρατείας στη Μικρά Ασία 1919-22». Πρόκειται για συγκλονιστικό βιβλίο που περιγράφει με τρόπο «κλινικό» αλλά και γλαφυρό τις επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού από την ώρα που έφτασε στη Σμύρνη έως τη στιγμή της αποχώρησης και της καταστροφής. Για όσους λατρεύουν την Ιστορία είναι μία σπάνια ευκαιρία να δουν καρέ καρέ, όπως θα λέγαμε στη σημερινή τηλεοπτική μας αργκό, την εξέλιξη ενός δραματικού επεισοδίου της σύγχρονης Ιστορίας μας.
ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ
ΝΤΑΝΙΕΛ ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ
Μια Οδύσσεια. Ενας πατέρας,
ένας γιος, ένα έπος
μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
εκδ. Πατάκη
Η διαχρονική επιτυχία του ομηρικού έπους της «Οδύσσειας» έγκειται στο ότι, πέρα από συγκλονιστική περιπέτεια, είναι και μια πανίσχυρη μεταφορά. Στο σύμπαν του Ντάνιελ Μέντελσον, οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες παίρνουν την μορφή μιας πολύπλοκης σχέσης πατέρα και υιού, το κρεβάτι της Πηνελόπης μετατρέπεται σε ξύλινη κουκέτα των παιδικών χρόνων του συγγραφέα, και η αποκάλυψη της ταυτότητας του Οδυσσέα μεταμορφώνεται σε προσωπική υπέρβαση παραδοχής της σεξουαλικότητας σε ένα αμήχανο οικογενειακό περιβάλλον. Από την πρώτη κιόλας σελίδα ευχήθηκα να είναι μακρύς ο δρόμος της ανάγνωσης – και με την τελευταία σελίδα θυμήθηκα πραγματικά «οι Ιθάκες τι σημαίνουν».
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
HANS ROSLING
Factfulness
εκδ. Κάτοπτρο
Ενα βιβλίο που καταρρίπτει τους μύθους και τις προκαταλήψεις μας και δείχνει με στοιχεία ότι παρά τα προβλήματά του ο πληθυσμός του πλανήτη βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση απ’ όσο πιστεύουμε. Από την παιδική θνησιμότητα και το επίπεδο διαβίωσης, έως τη δημοκρατία και τη μάθηση. Αν ο πολιτισμός και η ελευθερία, δηλαδή οι στόχοι της ανάπτυξης, μπορούσαν να μετρηθούν με τις κατά κεφαλήν… κιθάρες τότε προχωράμε μπροστά. Το 1962 υπήρχαν 200 κιθάρες ανά ένα εκατομμύριο άτομα, σήμερα υπάρχουν 11.000.
ΝΟΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΙΛΑ ΧΕΤΙ
Motherhood
εκδ. Henry Holt & Company
Διάβασα πολλά βιβλία γυναικών συγγραφέων φέτος, όχι από φεμινιστική ζέση, αλλά επειδή κατά τη γνώμη μου έχει δημιουργηθεί μία ενδιαφέρουσα γυναικεία λογοτεχνική σκηνή, που δεν γράφει καθόλου «γυναικεία» με τη στερεότυπη ερμηνεία του όρου: Ρ. Κασκ, Λ. Σλιμάνι, Σ. Ρούνεϊ, Λ. Μπούστρεμ Κνάουσγκορντ. Ξεχωρίζω το «Motherhood» της Καναδής Σίλα Χέτι, που αποδομεί ίσως το πιο ιερό ταμπού της πατριαρχικής κοινωνίας, τη μητρότητα, παίζοντας τη σχετική απόφαση στα ζάρια και συνδέοντας την τεκνοποίηση με το γράψιμο, αλλά και το σεξ. Τελικά αποδίδει την απόφασή της (όχι spoilers εδώ) στο οικογενειακό τραύμα, αυτό του Ολοκαυτώματος, καθιστώντας συνειδητή επιλογή τη δήθεν τυχαία απόφασή της.
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
DIANA PRESTON
Eight Days at Yalta: How Churchill, Roosevelt and Stalin Shaped
the Post-war World
εκδ. Picador
Το «Eight Days at Yalta» είναι μια καθηλωτική περιγραφή της ομώνυμης Διάσκεψης, στη σοβιετική Κριμαία, τον Φεβρουάριο του 1945. Στη Διάσκεψη, με την κωδική ονομασία «Αργοναύτης», οι «Τρεις Μεγάλοι» επιχείρησαν να λύσουν τα μεγάλα ζητήματα της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων. Μεταξύ ενός εξασθενημένου Ρούζβελτ και ενός Τσώρτσιλ που ηγείτο μιας υπερχρεωμένης, υπό διάλυση αυτοκρατορίας, το βιβλίο δείχνει πώς ο Στάλιν, δεινός διαπραγματευτής, βγαίνει κερδισμένος, και πώς η διαφωνία των συμμάχων για το μεταπολεμικό καθεστώς της Πολωνίας προοιωνίζεται τον επερχόμενο Ψυχρό Πόλεμο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΥΡΙΜΗ
Η θάλασσα στο χιόνι
εκδ. Μεταίχμιο
To συλλογικό τραύμα και το ατομικό. Για να επουλωθούν, το ένα ζητεί κατανόηση, το άλλο συγχώρεση. Μια καθηγήτρια βρίσκεται σε ΕΠΑΛ της Φλώρινας και διδάσκει στους μαθητές της ότι η Ιστορία δεν είναι ακριβώς το παρελθόν, αλλά ο τρόπος που το ερμηνεύουμε. Ταυτόχρονα, η ίδια έρχεται αντιμέτωπη με το δικό της παρελθόν, για να συνεχίσει τη ζωή της χωρίς βαρίδια. Πέρα από τις λογοτεχνικές αρετές που διαθέτει και τον ρυθμό του που σε καθηλώνει, ένα βιβλίο που διαβάζεται σε διαφορετικά επίπεδα.
ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΑΡΑΜΠΟΥΡΟΥ
Πατρίδα
μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη
Υπάρχει πάντα ένα βιβλίο από το οποίο γραπώνεσαι για να περάσεις στη νέα χρονιά. Στο ’19 εγώ πέρασα πατώντας στην «Πατρίδα» του Αραμπούρου, για την ιστορία δύο οικογενειών στη Χώρα των Βάσκων, οι οποίες όταν η ΕΤΑ έσκισε στη μέση την κοινωνία, βρέθηκαν σε διαφορετικές όχθες. Δεν έγιναν ούτε τόσο παλιά ούτε τόσο μακριά όλα αυτά. Η «Πατρίδα» σού θυμίζει πόσο κοντά είναι ο διχασμός, πόσο εύκολα μπορεί να κακοφορμίσει ένας ευγενής σκοπός, πόσο αίμα να χυθεί στο όνομα της ελευθερίας.
ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ
ΤΖΕΪΝ ΧΑΡΠΕΡ
Η Ξηρασία
μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου
εκδ. Μεταίχμιο
Η Αυστραλή Τζέιν Χάρπερ έκανε εντυπωσιακό συγγραφικό ντεμπούτο με μια κλασική αστυνομική ιστορία, τοποθετημένη στην άγρια όσο και γοητευτική επαρχία της χώρας της. Σε μια μικρή πόλη, την οποία έχει πλήξει παρατεταμένη ξηρασία, ένα άγριο έγκλημα ωθεί τα πράγματα στα άκρα. Ενας αστυνομικός φτάνει στην περιοχή και προσπαθεί να λύσει την υπόθεση, φέρνοντας στην πορεία στο φως διάφορα μυστικά της κοινότητας. Η Χάρπερ κατασκευάζει ένα απολαυστικό θρίλερ, με μελαγχολικούς τόνους, το οποίο διαβάζεται απνευστί.
ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΑΡΜΠΗΣ
ΟΡΧΑΝ ΠΑΜΟΥΚ
Η γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά
μτφρ. Στέλλα Βρεττού, εκδ. Πατάκη
Οι ήρωες, πατέρας και γιος, μέσα από τον έρωτα για την ίδια γυναίκα, αναζητούν τη θέση τους σε μια Τουρκία υπό μετάβαση. Στη «Γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά» (εκδόσεις Πατάκη) ο Ορχάν Παμούκ (ο αγαπημένος μου συγγραφέας) επιστρέφει στο γνώριμο του θέμα, τη σχέση Ανατολής – Δύσης. Με αναφορές σε δύο θεμελιώδη έργα του δυτικού και ανατολικού κόσμου, τον «Οιδίποδα» του Σοφοκλή και το «Ρουστέμ και Σουχράμπ» του Φιρντουσί, ο Παμούκ αναδεικνύει αριστοτεχνικά τους πολιτισμικούς δεσμούς μεταξύ των εθνών.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ
ELIZABETH KUBLER ROSS
Πλησιάζοντας το θάνατο.
Τα πέντε στάδια του πένθους
μτφρ. Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Ικαρος
Το κλασικό αριστούργημα της Αμερικανίδας ψυχιάτρου Ελίζαμπεθ Κούμπλερ Ρος, που εισήγαγε τα «πέντε στάδια του πένθους» κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση του συγγραφέα Βαγγέλη Προβιά (εκδόσεις Ικαρος). Αν κάθε μέρα όλοι πλησιάζουμε τον θάνατο κατά μία μέρα, τότε πρόκειται για ένα εγχειρίδιο που δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι. Ο θαρραλέος στοχασμός για την πιο δημοκρατική μοίρα, όχι μόνο μας προσφέρει εφόδια για να είμαστε χρήσιμοι στους εαυτούς μας και στους άλλους, όταν χρειαστεί, αλλά ταυτόχρονα συμβάλλει για μια πιο πλήρη, πυκνή και συνειδητή ζωή.
ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΤΡΙΟΥ ΣΩΝ ΓΚΡΙΕΡ
Πλην
μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Δώμα
Γίνεται σε ένα βιβλίο (που κέρδισε μάλιστα το Πούλιτζερ Λογοτεχνίας για το 2018) να συμπαθείς τον κεντρικό ήρωα, αλλά να παθαίνεις ναυτία με τον τρόπο που τον «μεταχειρίζεται» ο συγγραφέας; Την παράδοξη αυτή ένταση καλλιεργεί ο Αντριου Σων Γκρίερ αφηγούμενος τις περιπέτειες του κυρίου Πλην, ενός γκέι πεζογράφου, ο οποίος παραμονές των πεντηκοστών του γενεθλίων προσπαθεί να ξεχάσει τον τελευταίο επώδυνο χωρισμό του επινοώντας μια δική του εκδοχή για τον γύρο του κόσμου. Ευτυχώς, στο τέλος «κερδίζει» ο αξιαγάπητος κύριος Πλην, αλλά κυρίως ο αναγνώστης ο οποίος σελίδα με τη σελίδα ανακαλύπτει στην επιφανειακά ανάλαφρη ιστορία ένα αναπάντεχο βάθος που στην αρχή του βιβλίου δεν υποψιάζεται καθόλου.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ
SHOSHANA ZUBOFF
The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a human future at the new frontier of power
εκδ. Public Affairs
Αν η εκπληκτική πρόοδος που μας χάρισε η Βιομηχανική Επανάσταση στιγματίστηκε από καταστροφικές επιπτώσεις στη Φύση, όπως διαπιστώνουμε σήμερα με την κλιματική αλλαγή, η ψηφιακή επανάσταση απειλεί την ίδια την ανθρώπινη φύση. Αυτή είναι η κεντρική θέση της ομότιμης καθηγήτριας του Χάρβαρντ Σοσάνα Ζούμποφ, στο βιβλίο της «Η εποχή του κατασκοπευτικού καπιταλισμού», που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Ενα δριμύ κατηγορώ για τα μεγαθήρια της ψηφιακής οικονομίας που σφετερίζονται τα πιο ευαίσθητα μυστικά μας, εντυπωσιακό στην τεκμηρίωση και συναρπαστικό στην ανάγνωση. Το βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
RICHARD J. EVANS
Η Επιδίωξη της Ισχύος –
Ευρώπη 1815-1914
μτφρ. Eλένη Αστερίου
εκδ. Αλεξάνδρεια
Ενας αιώνας ειρήνης για την Ευρώπη, βαθύτατων μετασχηματισμών, εκπληκτικών ανακαλύψεων, οικουμενικής προόδου αλλά και μια περίοδος που χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια όλων για απόκτηση ισχύος. Κράτη, κυβερνήσεις, ένοπλες δυνάμεις, πολιτικά κόμματα, επαναστάτες, οικονομική ελίτ, αγρότες και γαιοκτήμονες αριστοκράτες, επιδίωκαν την εξουσία, προκειμένου να εφαρμόσουν τις ιδέες τους, κι αυτός ο πολυεπίπεδος αγώνας διαπότισε την ευρωπαϊκή κοινωνία του 19ου αιώνα. Ο σπουδαίος ιστορικός του Κέμπριτζ Ρίτσαρντ Εβανς, γράφει για την Ευρώπη από το 1815 έως το 1914, με τρόπο εύληπτο και συναρπαστικό. Ενα βιβλίο με πολλές αρετές για ειδικούς αλλά και ερασιτέχνες.
ΓΙΟΥΛΗ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
ANTONIO LOBO ANTUNES
Πάνω στα ποτάμια που κυλούν
μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Πόλις
«Η φαντασία είναι μνήμη που έχει υποστεί ζύμωση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο τακτοποιούμε τις αναμνήσεις μας. Ο πατέρας μου ήταν νευροπαθολόγος και ένας από τους αδερφούς μου είναι νευροχειρουργός. Πέρασαν πολλά χρόνια με ανθρώπους, που λόγω εγκεφαλικών βλαβών έχασαν τις αναμνήσεις τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν πλέον φαντασία. Θέλω να πω ότι ως συγγραφείς δεν επινοούμε τίποτε, απλώς θυμόμαστε». Ο,τι χρειάζεται να έχει υπόψη του ο αναγνώστης του συγκεκριμένου βιβλίου –το πιο προσωπικό του συγγραφέα– πριν ξεκινήσει την ανάγνωση.
ΜΑΡΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δικαστής
εκδ. Μεταίχμιο
Οι δικαστές είναι απόμακροι άνθρωποι. Κάποιοι τους θεωρούν και τρομακτικούς. Δικαίως: οι δικαστές είναι οι μόνοι που μπορούν να στερήσουν το πολυτιμότερο αγαθό των ανθρώπων, την ελευθερία τους, ενώ παλιότερα είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου. Περιορίζονται μόνο από τη συνείδησή τους και θεσμικώς μόνο κατόπιν ποινής. Το πορτρέτο του ιδεότυπου ενός δικαστή παρουσιάζει μυθιστορηματικώς ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης κ. Θανάσης Διαμαντόπουλος, με μια πλοκή που αναψηλαφεί όλες τις μεγάλες πολιτικές και δικαστικές υποθέσεις της σύγχρονης Ιστορίας. Το βιβλίο διαβάζεται και ως λογοτεχνία, αλλά και ως απόκρυφη ιστορία…
ΠΑΣΧΟΣ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗΣ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΑΝΔΡΑΚΗΣ
Patriot
εκδ. Πόλις
To Patriot είναι από τα τελευταία βιβλία της φετινής εσοδείας αλλά το πρώτο του 23χρονου Μιχάλη Μαλανδράκη. Αξίζει, όμως, να μην προσπεράσετε την ιστορία του Αλβανού Αγκίμ που παίζει κλαρίνο στους δρόμους της Αθήνας και μπλέκει με τη νύχτα. Με γρήγορο ρυθμό, γλώσσα καθημερινή, διανθισμένη με αλβανικές εκφράσεις, ευαισθησία και φαντασία, ο Μαλανδράκης φωτίζει την αγωνία ενός Αλβανού μετανάστη, συνομηλίκου του, που σπάνια εκπροσωπείται στην ελληνική λογοτεχνία.
ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
ΧΑΝΣ ΦΑΛΑΝΤΑ
Και τώρα ανθρωπάκο;
μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου
εκδ. Gutenberg
To opus magnum ενός σπουδαίου «καταραμένου» των γερμανικών γραμμάτων. Βερολίνο 1930-1932. Δονήσεις ανθρωποφάγες. Επίκεντρο η μεγάλη κρίση. Πρώτοι βρυχηθμοί του αναδυόμενου τέρατος. Πυρετώδης γραφή, καθηλωτική διάπλαση ηρώων-αντιηρώων. Ο Γιοχάνες, το στωικό «Μανάρι» του Εμα, και ο μπόμπιράς τους. Φτερά στον άνεμο. Πνιγηρή επιβίωση. Καταλύματα-απόπατοι, πείνα, ανεργία. Το αύριο ίδιο χθες. Και τώρα; «Εχουμε ακόμα ο ένας τον άλλον». Στοπ.
ΚΩΣΤΑΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΔΗΣ
ΤΖΟΝΑΘΑΝ ΚΟΟΥ
Μέση Αγγλία
μτφρ. Αλκηστις Τριμπέρη, εκδ. Πόλις
Είναι ένα ολοζώντανο πορτρέτο της κοχλάζουσας μεταβαλλόμενης διχασμένης Αγγλίας κατά την τελευταία ταραγμένη δεκαετία του Βrexit. Μέσα από τις παράλληλες ζωές των συμβιβασμένων ή οργισμένων, διαψευσμένων, εμμονικών, μετριοπαθών ή εξεγερμένων ηρώων, διαφαίνονται οι πολιτικές, οι σκοπιμότητες, τα λάθη που οδήγησαν στη διαρκή πολιτικο-κοινωνική κρίση και στα χαρακώματα της εξόδου από την Ε.Ε. Πολιτική ορθότητα, αδιαλλαξία, ρατσιστικές εκρήξεις, αμοραλισμός, αδιέξοδα, κόπωση, συμβιβασμός. Μια ανατομία της βρετανικής κατάστασης κι ένας κύκλος που μας περικλείει όλους.
ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ
ΤΑΣΟΣ ΜΑΡΑΓΚΟΣ (Tasmar)
Hard Rock
εκδ. Jemma Press
Δεν χρειάζεται να είσαι ροκάς ή να έχεις μεγαλώσει στη Σύρο για να ταυτιστείς, ή έστω να συμπαθήσεις τον Μάρκο. Ο έφηβος «μεταλάς» τελειώνει το σχολείο ελπίζοντας ότι θα καταφέρει να «δραπετεύσει» από τον μικρόκοσμο του νησιού, έρχεται διαρκώς σε σύγκρουση με τους γονείς του και τους καθηγητές του, ερωτεύεται, παίζει μουσική. Ενα διασκεδαστικό και καλοδουλεμένο graphic novel για τη «μετάβαση» στον κόσμο των ενηλίκων και τον μικροαστισμό της ελληνικής επαρχίας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ
ΣΒΕΤΛΑΝΑ ΑΛΕΞΙΕΒΙΤΣ
Τσερνόμπιλ, ένα χρονικό
του μέλλοντος
μτφρ. Ορέστης Γεωργιάδης
εκδ. Πατάκη
Περιπλανώμενη στην απαγορευμένη ζώνη του Τσερνόμπιλ δέκα χρόνια μετά το ατύχημα, η βραβευθείσα με Νομπέλ συγγραφέας, Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, συγκεντρώνει μαρτυρίες επιζώντων από τη μολυσμένη γη. Το βιβλίο της «Τσερνόμπιλ, ένα χρονικό του μέλλοντος», δεν διαβάζεται χωρίς κόπο. Εχει σκληρές κι επώδυνες εικόνες. Θυμώνεις για την έλλειψη ενημέρωσης, τρομάζεις με την παραπληροφόρηση. Διαπιστώνεις πόσο καταστροφική ήταν η μυστικοπάθεια του σοβιετικού καθεστώτος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΙΝΙΟΣΟΓΛΟΥ
Μαύρες Διαθήκες
εκδ. Κίχλη
ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΓΟΥΟΛΙΝ
Τα Παιδιά του Χάιντεγκερ
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Το δοκίμιο του Σινιόσογλου για τα ημερολόγια του Καρλ Σμιτ και του Μάρτιν Χάιντεγκερ, που συνδέθηκαν αμφότεροι με το ναζιστικό καθεστώς, δεν φωτίζει μόνο το παλιό αίνιγμα, για τη σαγήνη του ολοκληρωτισμού στα μεγάλα πνεύματα. Φωτίζει και μια πρώιμη πολεμική κατά της νεωτερικότητας που γίνεται σήμερα ανατριχιαστικά επίκαιρη. Η πολεμική αυτή μεταβολίστηκε στα έργα των μαθητών του Χάιντεγκερ, οι οποίοι παρέμειναν υπό την επιρροή του, ακόμη κι όταν τον είχαν αποκηρύξει, όπως δείχνει ο Γουόλιν. Δύο διεισδυτικές μελέτες που προσφέρονται για συνδυαστική ανάγνωση.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΣΙΝΤΣΙΝΗΣ
ΠΑΤΡΙΚ ΜΠΟΥΣΡΟΝ
Λεονάρντο και Μακιαβέλι
μτφρ. Ρίκα Μπενβενίστε, εκδ. Πόλις
Συναντήθηκαν κάποια στιγμή ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και ο Νικολό Μακιαβέλι ενόσω, καθένας για διαφορετικούς λόγους, βρίσκονταν στο ανάκτορο του Καίσαρα Βοργία στο Ουρμπίνο το 1502; Μπορεί να διασταυρώθηκαν κάποια άλλη στιγμή; Αυτή τη βασική προβληματική επιχειρεί να απαντήσει ο Μπουσρόν, σε ένα απολαυστικό αφήγημα το οποίο εξελίσσεται βασισμένο αποκλειστικά και μόνο στις υφιστάμενες ιστορικές πηγές μέσα στο ιταλικό πολιτικό χάος του 16ου αιώνα και την παράλληλα εξελισσόμενη τεχνολογική «έκρηξη» της εποχής.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ
PATRICK HAMILTON
Πλατεία Χανγκόβερ
μτφρ. Κατερίνα Σχινά
επίμετρο: Νίκος Α. Μάντης
εκδ. Στερέωμα, σελ. 422
Αναγνωστική απόλαυση προσφέρει ο Πάτρικ Χάμιλτον (1904-1962), Βρετανός ώς το κόκκαλο, με τα μυθιστορήματά του. Οι εκδόσεις Στερέωμα μας τον συστήνουν εξαρχής. Πέρυσι ήταν οι «Σκλάβοι της Μοναξιάς», φέτος είναι η «Πλατεία Χανγκόβερ», και τα δύο μεταφρασμένα έξοχα από την Κατερίνα Σχινά. Αυτό το τόσο βρετανικό μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στο Λονδίνο στα τέλη της δεκαετίας του ’30, στην καπνισμένη ατμόσφαιρα των παμπ και στην αδηφάγο πόλη. Ο Χάμιλτον εστιάζει στους αποσυνάγωγους και στον απόλυτο μέσον όρο, στους ανεκπλήρωτους έρωτες, στα ένστικτα και στις ανάγκες, στον ολοκληρωτισμό που σκεπάζει μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Ανατόμος των ψυχικών αντιφάσεων, μας δίνει ήρωες με σάρκα.
ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
RICHARD POWERS
Οι κορυφές της ζωής
μτφρ. Βασιλική Πολίτη
εκδ. Διάπλαση
Μία μοναχική καστανιά, μία μουριά, μία ομάδα από γιγαντιαίες σεκόιες, ένα υπόγειο σύστημα από λεύκες που απλώνεται για εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα: δένδρα, πολλά δένδρα· η αιτία που οι ζωές ευαίσθητων, αποσυνάγωγων ανθρώπων θα διασταυρωθούν τυχαία, ανακαλύπτοντας ότι, πέρα από την ανθρώπινη επίφαση της πραγματικότητας, υπάρχει δίπλα μας ένας κόσμος απείρως πιο βαθύς κι αιώνιος, απείρως πιο σοφός απ’ οτιδήποτε θα μπορούσε ποτέ να σκαρφιστεί η ανθρωπότητα. Ενας κόσμος πιο μεγάλος από όλους εμάς: ο κόσμος των δένδρων. Αξιος νικητής του βραβείου Πούλιτζερ 2019.
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
ΑΝΝΥ ΑΠΛΜΠΑΟΥΜ
Ο κόκκινος λιμός
μτφρ. Μενέλαος Αστερίου
εκδ. Αλεξάνδρεια
Holodomor σημαίνει στα ουκρανικά θάνατος από λιμό. Ο «κόκκινος λιμός» της Αννυ Απλμπάουμ αφηγείται την ιστορία τής πιο πολύνεκρης καταστροφής σε καιρό ειρήνης, της εξόντωσης από πείνα εκατομμυρίων Ουκρανών πολιτών τα έτη 1932-1933, όταν η αποκουλακοποίηση του Στάλιν και οι κατασχέσεις των τροφίμων μαζί με τις εκτελέσεις όσων αρνιόνταν να υπηρετήσουν το σχέδιο, οδήγησαν στην εξόντωση, σε κάποιες περιπτώσεις του 1/5 του πληθυσμού ορισμένων ουκρανικών επαρχιών. H Aπλμπάουμ χρησιμοποιεί ένα μεγάλο μέρος του εθνικού αρχείου της Ουκρανίας για την καταστροφή – αρχείο που δεν είναι πολιτικά άχρωμο ή ουδέτερο. Η αφήγησή της, ωστόσο, είναι ζωντανή, ελάχιστα ακαδημαϊκή και φέρνει τον αναγνώστη πολύ κοντά στις «ουκρανικές υποθέσεις της δεκαετίας του ’30», εξηγώντας ταυτόχρονα το βαθύ τραύμα που έχει αυτή η πρώην σοβιετική χώρα στις σχέσεις της με τη Ρωσία.
ΤΑΣΟΣ ΤΕΛΛΟΓΛΟΥ
Η Αναγέννηση
ΓΙΑΚΟΜΠ ΜΠΟΥΡΚΧΑΡΤ
Ο πολιτισμός της Αναγέννησης στην Ιταλία
μτφρ. Μαρία Τοπάλη
εκδ. Νεφέλη
Ο «Πολιτισμός της Αναγέννησης στην Ιταλία» του Γιάκομπ Μπούρκχαρτ είναι ένα θεμελιώδες έργο της ιστορίας της τέχνης και απαραίτητο για την κατανόηση του ιστορικού φαινομένου της Αναγέννησης. Εκδόθηκε στα γερμανικά το 1860 και ο εκδοτικός οίκος Νεφέλη ανέλαβε την έκδοσή του στη γλώσσα μας σε εξαίρετη μετάφραση της Μαρίας Τοπάλη. Το είχα στη βιβλιοθήκη πάνω από 15 χρόνια αναβάλλοντας πάντα την ανάγνωσή του. Το φυλλομετρούσα κατά καιρούς, αλλά ξανάμπαινε στη θέση του.
Μια επίσκεψη στη Φλωρεντία όμως με έκανε να αναρωτηθώ: Τι οφείλω εγώ σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης στην Αναγέννηση; Πόσο καλά τη γνωρίζω; Γιατί μου ασκεί τέτοια έλξη; Ετσι αποφάσισα να διαβάσω το βιβλίο. Ανεπιφύλακτα το συστήνω σε όσους έχουν τις ίδιες ή παρεμφερείς απορίες με μένα, αλλά και σε όσους θέλουν να διαβάσουν ένα σπουδαίο βιβλίο Ιστορίας γι’ αυτήν την περίοδο. Η ανάγνωση αποτελεί πρόκληση για συνεχείς αναζητήσεις και έρευνες. Ο όγκος των γνώσεων καθυποτάσσεται στη μορφή του ύφους. Η εποχή ζωντανεύει στην ολότητά της. Καμιά δημόσια ή ιδιωτική δραστηριότητα του αναγεννησιακού ανθρώπου δεν αφήνει αδιάφορο τον συγγραφέα. Μια σπουδαία εμπειρία για τον αναγνώστη.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΡΡΗΣ, ζωγράφος
Τροφή για σκέψη
MARGARET ATWOOD
The Testaments
εκδ. Nan A. Talese / Doubleday
Ως συνέχεια στο τόσο δημοφιλές «Η ιστορία της θεραπαινίδας», οι «Διαθήκες» μας γυρίζουν πίσω στον δυστοπικό κόσμο της Γκίλεαντ. Είναι ένα βιβλίο που προσφέρει τροφή για σκέψη, ένα ανάγνωσμα που θέλεις να μάθεις τι γίνεται στη συνέχεια. Ενα έργο υψηλής λογοτεχνικής αξίας αλλά και ένα θρίλερ (σπάνιο κατόρθωμα αυτό). Είναι ένα μυθιστόρημα που νομίζω ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, ηλικιωμένες και νέες, θα έπρεπε να διαβάσουν, καθώς η Ατγουντ έχει δημιουργήσει χαρακτήρες με τους οποίους μπορεί ο καθένας να ταυτιστεί. Είναι ένα νευρώδες, συχνά πνευματώδες έργο, το οποίο εντέλει με άφησε με μια καλοδεχούμενη γεύση αισιοδοξίας μέσα σε ένα σκοτεινό τοπίο. Δεν μπορούσα να το αφήσω και το διάβασα μέσα σε μια ημέρα και μια νύχτα – για μένα δεν υπάρχει καλύτερο σχόλιο για ένα βιβλίο από αυτό.
ΒΙΚΤΟΡΙΑ ΧΙΣΛΟΠ, συγγραφέας
Δύο σκύλοι, ένας κόρακας και ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αύγουστος
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ
Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα, 1965-2018
εκδ. Καστανιώτη
Tο βιβλίο της Βασιλικής Γεωργιάδου «Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα, 1965-2018» είναι το χρονικό ενός πολιτικού χώρου που, ενώ φαίνεται ότι ορίζεται εύκολα, παραμένει ολισθηρός και διάχυτος. Σήμερα, η εξίσωση με την ακροδεξιά αποτελεί ανάθεμα: η αριστερά χαρακτηρίζει «ακροδεξιά» οποιαδήποτε θέση δεν της αρέσει. Σ’ αυτό το βιβλίο, ίσως βρει και κατανοήσει τα συστατικά της φύσης της ακροδεξιάς, τόσο ως πολιτικό λόγο όσο και ως κοινωνική συμπεριφορά. Η ακροδεξιά πριν από τη Μεταπολίτευση έχει μελετηθεί εκτενώς· εδώ η Βασιλική Γεωργιάδου αναλύει το φαινόμενο στις σύγχρονες συνθήκες, εντοπίζοντας τα αίτια της επιρροής της σε τμήματα της ελληνικής κοινωνίας και τις εκλεκτικές της συγγένειες με άλλους πολιτικούς χώρους. Ενα από τα πιο συναρπαστικά δοκίμια της χρονιάς, όπου, με επίκεντρο την εξέλιξη από τους βασιλοχουντικούς στους χρυσαυγίτες, ξεδιπλώνεται η πρόσφατη ιστορία μας. Κάπως καταθλιπτική· όχι όμως χωρίς ελπίδα.
ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ, συγγραφέας
JOHN M. – COLLEEN MARZLUFF
Dog Days, Raven Nights
εκδ. Yale University Press
Eνα ζευγάρι νέων επιστημόνων αποφασίζει να φορτώσει σε ένα αυτοκίνητο όλα του τα υπάρχοντα και μαζί με τους δύο σκύλους του να ακολουθήσει τον μέντορά του στα δάση των βόρειων ΗΠΑ για να μελετήσει τις χειμερινές συνήθειες του κοινού κόρακα (Corvus Corax). Στην επαρχία Μέιν, όπου θα εγκατασταθεί για τα επόμενα τρία χρόνια, δεν θα ανακαλύψει μόνο τα μυστικά του πτηνού, αλλά και τον εαυτό του ως μέρος του τοπικού οικοσυστήματος. Στο «Dog Days, Raven Nights» των John M. και Colleen Marzluff, αφηγήσεις που θυμίζουν τις ιστορίες από την εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων, συναντούν μια ευαίσθητη απεικόνιση της ανθρώπινης φύσης.
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΜΑΡΚΟΣ συγγραφέας
Ζ. Κ. ΟΥΙΣΜΑΝΣ
Ανάστροφα
μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη
εκδ. Στερέωμα
Ο ήρωας είναι ενοχλητικά αυτοαναφορικός, οι ιδέες αποπνικτικές κι όμως, το «Ανάστροφα» του Ζ. Κ. Ουισμάνς είναι το πιο παράξενο και συναρπαστικό βιβλίο που διάβασα φέτος.
Ο συγγραφέας οικοδομεί έναν κόσμο στον οποίο σίγουρα δεν θα ήθελα να ζήσω, αλλά τους φθαρμένους αρμούς του οποίου μπορώ να ψηλαφίσω· έναν κόσμο όπου οι βεβαιότητες έχουν καταρρεύσει παραχωρώντας τη θέση τους σε μια διάχυτη malaise, την οποία ο πρωταγωνιστής του βιβλίου πασχίζει να αμβλύνει μέσω του αισθητικού αναχωρητισμού και του πνευματικού μυστικισμού. Ενα fin de siècle μυθιστόρημα, ένα «υαλί χρωματιστό» που παραδόξως αντικατοπτρίζει την ηθική και πνευματική εξουθένωση των ημερών μας.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, κριτικός – μεταφράστρια
ΤΖΟΝ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ
Αύγουστος
μτφρ. Μαρία Αγγελίδου
εκδ. Guttenberg
Ξέρω ότι στον παραδίπλα δρόμο είτε στην άλλη άκρη του κόσμου κάποιος, κάθε στιγμή, παλεύει με τις λέξεις. Ενα καινούργιο ποίημα, ένα πεζογράφημα πλάθεται με το αίμα της καρδιάς του δημιουργού του με σκοπό να ξαναφωτίσει τον κόσμο. Να φανερώσει το έως τώρα ανείπωτο. Γι’ αυτό αδημονώ για τα καινούργια βιβλία, για τις νέες φωνές. Συχνά-πυκνά, ωστόσο, επιστρέφω στα παλιότερα εκείνα έργα, τα οποία διαμόρφωσαν τη σκέψη μου και την αισθητική του. Τέσσερις φορές το έκανα το 2019. Ξαναδιάβασα τον «Γατόπαρδο» του Λαμπεντούζα, το «Εμβατήριο του Ραντέτσκι» του Ροτ, τον «Στόουνερ» του Γουίλιαμς. Βυθίστηκα έπειτα στο έτερο αριστούργημα του Τζον Γουίλιαμς, την μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα. Τον «Αύγουστο».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ. συγγραφέας