ΑΡΓΥΡΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ
εκδόσεις Καστανιώτη
Οραμα βαθύ, διαπεραστικό
ΛΑΣΛΟ ΚΡΑΣΝΟΧΟΡΚΑΪ
Η Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω
μτφρ. Μανουέλα Μπέρκι
εκδ. Πόλις
Είναι κρίσιμο ένας σημαντικός συγγραφέας να εκδίδεται με συστηματικότητα από έναν εκδότη. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του Ούγγρου Λάσλο Κρασναχορκάι και των εκδόσεων Πόλις. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του στα ελληνικά, με τον τίτλο «Η Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω», έχει μεταφραστεί άψογα από τη Μανουέλα Μπέρκι, απευθείας από το πρωτότυπο. Πρόκειται για δεκαεπτά αφηγηματικές δοκιμές πάνω στην τέχνη και την άρρηκτη σχέση της με τον άνθρωπο. Το ύφος του Κρασναχορκάι είναι περίτεχνο και ιλιγγιώδες, το όραμά του βαθύ και διαπεραστικό.
ΡΑΧΗΛ ΚΑΠΟΝ
εκδόσεις Καπόν
Μια διεισδυτική διαδρομή
STUART KELLY
Το βιβλίο των χαμένων βιβλίων
μτφρ. Δημήτρης Ελευθεράκης εκδ. Πατάκη
Διαβάζοντας «Το βιβλίο των χαμένων βιβλίων» του Stuart Kelly, ακολούθησα τον συγγραφέα σε μια διεισδυτική διαδρομή σε έναν γοητευτικό, μα και οριστικά χαμένο κόσμο. Ξεκινώντας από τον Ομηρο και φτάνοντας μέχρι τη Σίλβια Πλαθ και τον Ζορζ Περέκ, ανακάλυψα έργα και απρόσμενες πτυχές της συγγραφικής δημιουργίας, μαζί με τους κινδύνους που διαχρονικά την απειλούν και δεν έχουν ακόμη εκλείψει: από την άγνοια και την προκατάληψη έως τις πολιτικές σκοπιμότητες και τον φανατισμό.
ΜΥΡΣΙΝΗ ΓΚΑΝΑ
εκδόσεις Μελάνι
«Προφητικό» και πολιτικό
ΜΙΣΕΛ ΟΥΕΛΜΠΕΚ
Σεροτονίνη
μτφρ. Γιώργος Καράμπελας
εκδ. Εστία
Κάθε νέο βιβλίο του Ουελμπέκ είναι γεγονός. Αδυσώπητος παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης και ειδικά του μεσήλικου λευκού άντρα, που βρίσκεται χαμένος μέσα σε έναν κόσμο όπου όλα τα προνόμιά του σιγά σιγά του αφαιρούνται, βλέπει ως μόνο καταφύγιο, για πρώτη φορά τόσο ανοιχτά, την αγάπη, τη βαθιά, ουσιαστική, δυαδική αγάπη. Ενα βιβλίο πολιτικό, «προφητικό», βουτηγμένο στην κατάθλιψη και, τελικά, απελπισμένο εγκώμιο στην τρυφερότητα.
ΦΑΙΔΩΝ Γ. Λ. ΚΥΔΩΝΙΑΤΗΣ
εκδόσεις ΕΥΡΑΣΙΑ
Ανατριχιαστικά επίκαιρος
ΜΑΞ ΒΕΜΠΕΡ
Η πολιτική ως κάλεσμα και επάγγελμα
μτφρ. Κώστας Κουτσουρέλης
εκδ. Δώμα
«Οποιος επιθυμεί τη σωτηρία της ψυχής του και τη σωτηρία άλλων ψυχών ας μην το κάνει μέσω της πολιτικής…» Πολιτική σημαίνει αγώνας ισχύος: η εξέλιξη του κράτους, η κάθε μορφής βία, τα κόμματα, οι βουλευτές. Πότε, όμως, η πολιτική γίνεται κάλεσμα; Στα τέλη του 1980, όσοι έφηβοι διαβάζαμε δοκίμια συναντούσαμε συνέχεια τον Μαξ Βέμπερ. Ξαναδιαβάζοντάς τον –σε νέα, εξαιρετική μετάφραση– εντυπωσιάζεται κανείς με το πόσο ανατριχιαστικά επίκαιρος είναι.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
εκδόσεις Παπαδόπουλος
Κατανοώντας το Brexit
ΤΖΟΝΑΘΑΝ ΚΟΟΥ
Μέση Αγγλία
μτφρ. Αλκηστις Τριμπέρη
εκδ. Πόλις
Διάβασα τη «Μέση Αγγλία» του Τζόναθαν Κόου, σπαρταριστή αλλά ουσιαστικά κυνική περιγραφή της κατάστασης στην κωμικοτραγική «βαθιά Αγγλία» τού σήμερα. Πραγματικά κατανοείς πλήρως την υπόθεση Brexit μόλις διαβάσεις αυτό το βιβλίο και, καθώς είμαι πολιτικοποιημένος, κουνούσα το κεφάλι βλέποντας με πόση ακρίβεια περιγράφει ο Κόου τις ρίζες του αντιφιλελευθερισμού που δείχνει να σαρώνει την Ευρώπη.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΡΑΥΛΟΣ
εκδόσεις Τραυλός
«Καλούμε τον δαίμονα»;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΧΡΗΣΤΑΚΗΣ
Προσχέδιο – Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας
εκδ. Κάτοπτρο
Διάβασα το καθηλωτικό βιβλίο «Προσχέδιο – Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας» τού πλέον σημαίνοντος, παγκοσμίως, στοχαστή της ανθρώπινης φύσης, Νίκολας Χρηστάκης. Δοκίμιο προκλητικό, επίκαιρο, με αφηγηματικό ύφος, δεν αφήνει το μυαλό σου σε ησυχία. Προσωπικά, με συνεπαίρνει ο προβληματισμός για την ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης: Αραγε «καλούμε τον δαίμονα»; Διά στόματος Χρηστάκης, αποδεδειγμένα, στο προσχέδιό μας είναι χαραγμένο να «καλούμε τον άνθρωπο». Ο,τι πιο αισιόδοξο για το μέλλον.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΜΑΛΗΣ
εκδόσεις Κάτοπτρο
H φύση εκδικείται
ΧΕΝΡΙ ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΘΟΡΟ
Walden ή η ζωή στο δάσος
μτφρ. Βασίλης Αθανασιάδης
εκδ. Κέδρος
Με αφορμή μια εκτενή αναφορά που υπήρχε σε ένα πρόσφατο βιβλίο του Κατόπτρου, το οποίο επιμελούμουν στην αρχή του καλοκαιριού, αποφάσισα, μεσοκαλόκαιρο, να ξαναγυρίσω σε ένα παλιό αλλά πολυδιαβασμένο βιβλίο: το «Walden ή η ζωή στο δάσος» του Χένρι Θορό. Είναι γοητευτικό βιβλίο, σε εξαιρετική μετάφραση, που προμαντεύει τις επιπτώσεις της απομάκρυνσής μας από τον φυσικό κόσμο. Σήμερα, περισσότερα από 150 χρόνια μετά, εμείς βιώνουμε μια επικίνδυνη ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας, η ικανότητα επανάκαμψης του οποίου τίθεται υπό αμφισβήτηση για μετά το 2050.
ΠΑΝΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
εκδόσεις Ροπή
Δείτε τη ζωή με άλλα μάτια
ELIZABETH KUBLER ROSS
Πλησιάζοντας τον θάνατο. Τα πέντε στάδια του πένθους
μτφρ. Βαγγέλης Προβιάς
εκδ. Ικαρος
Το 2019 υπήρξε μια πολύ γόνιμη εκδοτική χρονιά και είναι πραγματικά δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς έναν μόνο τίτλο. Ωστόσο, νομίζω πως ένα εμβληματικό βιβλίο είναι το «Πλησιάζοντας τον θάνατο». Οχι μόνο εκ του αποτελέσματος (έφερε επανάσταση στις επιστήμες της Ιατρικής και της Ψυχολογίας), αλλά και λόγω της εμπειρίας ανάγνωσης που προσφέρει. Οι διάλογοι με τους ασθενείς και οι ιστορίες που αυτοί αφηγούνται, η πάντα λιτή και στιβαρή, δωρική προσέγγιση σε κάνουν να νιώθεις σαν αυτόπτης μάρτυρας σε μια σημαντική ιατρική έρευνα. Ενα βιβλίο που σίγουρα θα επηρεάσει τον τρόπο που βλέπετε τη ζωή σας και ίσως σας οδηγήσει να αναθεωρήσετε τις προτεραιότητές σας.
ΑΝΝΑ ΠΑΤΑΚΗ
εκδόσεις Πατάκη
Επιστροφή στο 1973
ΙΑΣΩΝ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ
Η προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου
εκδ. Καστανιώτη
Διαβάζω με εξαιρετικό ενδιαφέρον την «Προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου», σε επιμέλεια του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού, μια μνημειώδη σε έκταση έκδοση (ο τίτλος μού έφερε στον νου το «People’s History of the United States» του Howard Zinn). Πάντα αναρωτιόμουν πού είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι και τώρα, πηδώντας από τη μια καταγραφή στην άλλη, επιστρέφω κι εγώ εκεί, στις μέρες του ’73. Ημουν έξι ετών, και (νομίζω πως) θυμάμαι τη μέρα της 17ης Νοεμβρίου. Είναι τα γενέθλια της Ελενας, της κατά ένα χρόνο μικρότερης αδελφής μου, και η τούρτα της δεν λέει να εμφανιστεί…
ΝΙΚΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ
εκδόσεις Ικαρος
Η έκπληξη της χρονιάς
ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΚΙΝΓΚ
Ηπειρώτικο μοιρολόι
μτφρ. Αριστείδης Μαλλιαρός
εκδ. Δώμα
Το «Ηπειρώτικο μοιρολόι» του Κρίστοφερ Κινγκ ήταν η φετινή αναγνωστική έκπληξη της χρονιάς. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι κάποιος θα μπορούσε να χωρέσει σε ένα βιβλίο τόσα πράγματα τα οποία έχω αγαπήσει στη ζωή, φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους: τη μουσική, τις συλλογές, τη ζωή στα χωριά της Ηπείρου, την ελληνική φύση. Τώρα μένει μόνο να το ξαναδιαβάσουμε συνοδεία κλαρίνου και λίγου καλού τσίπουρου.
ΓΙΩΤΑ ΚΡΙΤΣΕΛΗ
εκδόσεις Κίχλη
Πολιτισμική αυτοβιογραφία
TONY JUDT
Το πανδοχείο της μνήμης
μτφρ. Γ. Καράμπελας, Κ. Λιβιεράτος
εκδ. Αλεξάνδρεια
Τo «Πανδοχείο της μνήμης» του Tony Judt με γραμματολογικά κριτήρια θα μπορούσε να θεωρηθεί αποσπασματική αυτοβιογραφία που αρθρώνεται με αυτοτελή κείμενα, μικρές, θαυμάσια φιλοτεχνημένες ψηφίδες. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Θα το χαρακτήριζα «πολιτισμική αυτοβιογραφία» που ισορροπεί με μοναδικό τρόπο μεταξύ ατομικού και συλλογικού, ιδιωτικού και δημόσιου. Ο Τόνι Τζαντ, ως γνωστόν, απεχθάνεται τις περίκλειστες ταυτότητες. Με αυτό το βιβλίο επιχειρεί ένα ταξίδι αναζήτησης του εαυτού με την πνευματική τόλμη και την κριτική διάθεση που χαρακτήριζαν όλες τις πνευματικές του ενασχολήσεις.
ΤΑΚΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ
εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Ιστορίες της επαρχίας
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΒΟΣ
Το παιδί
εκδ. Νεφέλη
Θα πρότεινα τη συλλογή διηγημάτων του Γιάννη Παλαβού «Το παιδί» από τις εκδόσεις Νεφέλη. Ιστορίες από την ελληνική επαρχία γραμμένες σε γλώσσα ιδιαίτερη αλλά ανεπιτήδευτη που καταφέρνει να συν-κινεί τον αναγνώστη με μια αφήγηση χωρίς προτροπές και διδασκαλίες. Δεν θα μπορούσα όμως να μην αναφέρω και την «Παναγία των Παρισίων» του Βίκτωρος Ουγκώ, όχι ως επιστροφή στον ρομαντισμό αλλά ως φόρο τιμής στο αιώνιο μνημείο της Notre Dame μετά τη μεγάλη πυρκαγιά.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ
εκδόσεις Ψυχογιός
Απρόβλεπτος κόσμος
YUVAL NOA HARARI
21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα
μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης
εκδ. Αλεξάνδρεια
Από τα βιβλία που διάβασα το 2019 τη μεγαλύτερη εντύπωση μου άφησε το έργο του Harari «21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα». Στο βιβλίο αυτό, ο βαθυστόχαστος Ισραηλινός ιστορικός και μελετητής της ανθρώπινης ύπαρξης εξετάζει με τη διεισδυτική και αναλυτική σκέψη του 21 θέματα που αφορούν τον περίπλοκο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο του 21ου αιώνα. Ερωτήματα όπως ο αντίκτυπος της βιοτεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης στο εργασιακό περιβάλλον, αλλά και στη δημοκρατία, πώς θα συγκροτηθεί η κοινότητα, πού οδεύει ο πολιτισμός, ο εθνικισμός, η θρησκεία, η μετανάστευση, η τρομοκρατία, ο πόλεμος, ο Θεός, η άγνοια, η Δικαιοσύνη, η εκπαίδευση, το νόημα της ζωής, κ.ά., αναλύονται κατά τρόπο σαφή. Συγχρόνως προβληματίζουν τον αναγνώστη πώς θα πορευθεί σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να προβλεφθεί η πορεία του.
ΝΩΝΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
εκδόσεις Μεταίχμιο
Αληθινό έργο τέχνης
ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μαύρο νερό
εκδ. Κίχλη
Η λογοτεχνία δεν είναι πάντα ευχάριστη, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη ζωή. Θα πρέπει όμως πάντα να είναι αυθεντική, όπως η ζωή. Η νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου με τον τίτλο «Μαύρο νερό» είναι ένα αληθινό έργο τέχνης, σκοτεινό και βαρύ, αλλά φτιαγμένο με μαστοριά και κεντημένο στην παραμικρή του λεπτομέρεια, έτσι που το διαβάζεις με μια ανάσα. Ενας πατέρας με τον ανάπηρο γιο του σ’ ένα ερημωμένο χωριό, μια μαυρίλα παντού, ένα τέλος που πλησιάζει, ένας αργός θάνατος που νιώθεις να σε αγγίζει. Το «Μαύρο νερό», παρά τη θολούρα του, σε ξεδιψά, αν αυτό που γυρεύεις είναι ένα βιβλίο αληθινό και ζωντανό.