Ενα νέο και αναπάντεχο πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν σύντομα οι τράπεζες. Υπερβολική ρευστότητα εξαιτίας των υψηλών καταθέσεων που αναζητούν αποδοτική τοποθέτηση.
Αναμφίβολα είναι απρόσμενο το πρόβλημα αυτό για μια οικονομία που είχε συνηθίσει στην ιδέα ότι οι χορηγήσεις ήταν υπερβολικές σε σχέση με τις καταθέσεις και γι’ αυτό δανείζονταν καταβάλλοντας υψηλό κόστος. Πολλά χρόνια οι ελληνικές τράπεζες επιβίωναν αντλώντας ρευστότητα από τoν μηχανισμό Emergency Liquidity Assistance (ELA) της ΕΚΤ.
Στην Κύπρο που απέφυγαν την περιπέτεια να «αλλάξουν την Ευρώπη», ήδη οι χορηγήσεις των τραπεζών είναι το 66% των καταθέσεων. Η υπερβάλλουσα ρευστότητα υπολογίζεται σε 3 δισ. ευρώ, περίπου 15% του ΑΕΠ. Οι κυπριακές τράπεζες έχουν το «ωραίο πρόβλημα» να αναζητούν πού θα τοποθετήσουν μερικά δισ. ευρώ, τα οποία «περισσεύουν». Δυσκολεύονται να τα δανείσουν. Οσο δεν βρίσκουν αποδοτική λύση, δεν έχουν κερδοφορία γι’ αυτό είναι πρόβλημα. Είναι όμως «ωραίο» επειδή είναι προτιμότερο από την εναγώνια αναζήτηση πόρων για να μην κλείσουν…
Οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν φθάσει στο σημείο αυτό, αλλά πλησιάζουν. Οι καταθέσεις αυξάνονται με σημαντικό ρυθμό. Τα τελευταία στοιχεία (Οκτώβριος 2019) δείχνουν ότι οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό 6,4% και είναι 139,6 δισ. ευρώ. Από αυτά οι καταθέσεις των νοικοκυριών είναι 114,7 και τρέχουν με ετήσια αύξηση 6,5%, ενώ οι καταθέσεις των επιχειρήσεων είναι στάσιμες.
Η ρευστότητα των τραπεζών, δηλαδή τα δάνεια προς τις καταθέσεις, είναι για τις περισσότερες τράπεζες κοντά ή λίγο χαμηλότερα από το 100%. Σε συστημικές τράπεζες οι καταθέσεις είναι ήδη περισσότερες από τις χορηγήσεις. Αυτό οφείλεται στην αύξηση καταθέσεων αλλά και στη μείωση των δανείων. Το καθαρό δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών (αφού αφαιρεθούν οι προβλέψεις) είναι περίπου 140 δισ. ευρώ, ενώ το σύνολο των καταθέσεων (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) είναι υψηλότερο.
Οι τράπεζες απαλλάσσονται από παλιά δάνεια, πωλώντας τα σε εταιρείες εισπράξεων όπως προβλέπει και το σχέδιο «Ηρακλής» που ψηφίστηκε προχθές στη Βουλή. Ηταν ανάγκη, κάποιος να μαζέψει τα σπασμένα, από τους λογαριασμούς των τραπεζών. Ας προσέξουμε το επόμενο βήμα, με βάση και την κυπριακή εμπειρία που είχε προηγηθεί.
Οι τράπεζες απαλλάσσονται από κακά δάνεια αλλά είναι διστακτικές και στη χορήγηση νέων δανείων. Ολα αυτά μειώνουν δραστικά τα δάνεια και μαζί με την αύξηση καταθέσεων η εικόνα είναι διαφορετική από το παρελθόν. Σύντομα και οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν υπερβάλλουσα ρευστότητα.
Οι τράπεζες απαλλάσσονται από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά κάτι μένει στα αρχεία. Τα ονόματα όσων δεν εξόφλησαν τα δάνειά τους. Αλλοι σκόπιμα, άλλοι από ατυχία, προκάλεσαν μεγάλες ζημίες και είναι μια γενιά που δεν θα ξαναπάρει τραπεζικό δάνειο. Θα παραμείνουν πρώην πελάτες.
Οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν σύντομα εξαιρετικούς ισολογισμούς και το καθήκον να χορηγήσουν νέα δάνεια ώστε να εξασφαλίσουν την κερδοφορία που αναζητούν. Αυτό είναι πρόβλημα. Ωστόσο, μετά την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προβάλλει η ευκαιρία. Η ελληνική οικονομία θα έχει λιγότερες, ισχυρότερες τράπεζες πρόθυμες να χρηματοδοτήσουν νέα επιχειρηματικά σχέδια. Η επόμενη γενιά επιχειρηματιών θα βρει την τραπεζική χρηματοδότηση που χρειάζεται. Αυτή θα είναι και η αγωνία των τραπεζών, να χρηματοδοτήσουν κερδοφόρες νέες επιχειρήσεις.
Το τραπεζικό σύστημα θα είναι έτοιμο να χρηματοδοτήσει επενδύσεις, αρκεί να υπάρχουν. Το επόμενο πρόβλημα θα είναι «κανονικό». Η αναζήτηση βιώσιμων επενδυτικών σχεδίων. Ωστόσο αυτό, εκτός από «ωραίο» είναι και εύκολο στη χώρα που βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις κατάταξης της Παγκόσμιας Τράπεζας για επενδύσεις.