Δύο ομάδες εκλογέων καθοδηγούν σήμερα τις πολιτικές εξελίξεις. Η μία εξ αυτών είναι το προλεταριάτο, δηλαδή οι ψηφοφόροι της εργατικής τάξης που συμμετέχουν στις συγκεντρώσεις του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και τροφοδότησαν με ενέργεια το Brexit και την προεκλογική εκστρατεία του Μπόρις Τζόνσον στη Βρετανία. Το προλεταριάτο βλέπει τον κόσμο του να εξασθενεί και να υποχωρεί, και επιζητεί έναν «σκληρό» άνδρα που θα τον αναζωογονήσει.
Η δεύτερη ομάδα είναι το λεγόμενο «πρεκαριάτο». Νέοι, μορφωμένοι ψηφοφόροι που παγιδεύτηκαν στη λεγόμενη «gig economy», όπου κυριαρχούν οι ευέλικτες και προσωρινές μορφές εργασίας. Αυτοί επιζητούν ηγέτες όπως ο Μπέρνι Σάντερς και ο Τζέρεμι Κόρμπιν, οι οποίοι υπόσχονται δωρεάν εκπαίδευση, δωρεάν Ιντερνετ και βρεφονηπιακή φροντίδα, πολιτικές δηλαδή που αποσκοπούν να τους δώσουν ένα αίσθημα ασφάλειας.
Αυτές οι δύο ομάδες ανθρώπων διαφέρουν κατά πολλούς τρόπους. Οταν οι προλετάριοι επιτίθενται στους εχθρούς τους, το κάνουν από μια θέση θεωρούμενης κοινωνικής κατωτερότητας και έτσι οι επιθέσεις τους είναι ωμές και γεμάτες πικρία. Αντιθέτως, όταν το «πρεκαριάτο» επιτίθεται, το πράττει από μια θέση ηθικής ανωτερότητας.
Γι’ αυτόν τον λόγο, οι επιθέσεις του βρίθουν χλευασμού, διακωμώδησης και περιφρόνησης.
Ομως, είναι δυνατόν να εντοπιστούν και πολλοί παραλληλισμοί μεταξύ προλεταριάτου και «πρεκαριάτου». Αμφότερα τα κινήματα γεννιούνται μέσα από ένα γενικευμένο φόβο για το μέλλον, αλλά και για τους αντιπάλους. Αμφότερα, υιοθετούν αποκαλυπτικά οράματα της καταστροφής που μας περιβάλλει. Στην ουσία, η δυστοπία μετατράπηκε στο όπιο της τάξης των ακτιβιστών.
Εντρομες οι δύο ομάδες από την οικονομική ανασφάλεια, είναι πανέτοιμες να ανεχθούν οποιαδήποτε «αμαρτία» του ηγέτη τους –ρατσισμό, αντισημιτισμό και ανεντιμότητα– αρκεί αυτός να θέλει να πολεμήσει στο πλάι τους. Αμφότερες υποστηρίζουν μη ρεαλιστικές πολιτικές προτάσεις, γιατί απορρίπτουν την άποψη πως η πολιτική είναι απλώς ο περιπεπλεγμένος τρόπος με τον οποίο συμβιβάζουμε τις διαφορές μας με αυτούς που διαφωνούμε.
Στην πραγματικότητα, αυτές οι δύο ομάδες καθοδηγούν την πολιτική αντιπαράθεση και καθορίζουν την ατζέντα της.
Ωστόσο, υπάρχει και μια τρίτη ομάδα ανθρώπων-ψηφοφόρων, οι οποίοι έχουν γίνει ίσως το πιο ενδιαφέρον τμήμα του εκλογικού σώματος σε ΗΠΑ και Βρετανία. Αυτή είναι το εξαντλημένο 75% των εκλογέων, άνθρωποι που δεν προσδιορίζονται από την κοινή τους ιδεολογία, αλλά από την συναισθηματική τους κατάσταση. Είναι όλοι εκείνοι που έχουν εξαντληθεί από τον αέναο πόλεμο μεταξύ προλεταριάτου και «πρεκαριάτου». Αυτή ακριβώς η εξάντληση έχει εξελιχθεί σε μια ανεξάρτητη δύναμη της σύγχρονης πολιτικής.
Το αποτέλεσμα της βρετανικής εκλογικής αναμέτρησης της Πέμπτης καθορίστηκε απλά από το γεγονός ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι είχαν εξουθενωθεί από τον Τζέρεμι Κόρμπιν και τον Μπόρις Τζόνσον.
Αυτοί που ανήκουν στο στρατόπεδο των εξαντλημένων δεν αντέχουν άλλο να τους επιβάλλουν και να τους βομβαρδίζουν με πολιτικά θέματα κάθε λεπτό της ημέρας. Αλλωστε, έχουν και άλλα πράγματα να κάνουν στη ζωή τους. Θέλουν να αποκαταστήσουν την πολιτική στη σωστή της θέση, και να βρουν νόημα, ψυχαγωγία, σύνδεση και ηθική σε κάτι άλλο πέρα από τους «πολέμους» του Twitter και τις προεκλογικές εκστρατείες.
Η εξάντληση που τους έχει καταλάβει, τους κάνει να βλέπουν τα πράγματα με απαισιοδοξία, και έχουν μιαν αίσθηση ότι ζούμε σε πραγματικά τρομακτικούς καιρούς. Ωστόσο, το βασικό χαρακτηριστικό της ομάδας των εξαντλημένων είναι η συστολή τους. Δεν γεμίζουν ενέργεια από τη σύγκρουση, όπως παραδείγματος χάρη κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ. Το ένστικτό τους τους επιβάλλει να κρατήσουν το κεφάλι χαμηλά και απλά, με κάποιο τρόπο, να επιβιώσουν όλης αυτής της παραφροσύνης.
Προλετάριοι και μέλη του «πρεκαριάτου» δεν καταφέρνουν να κερδίσουν τον αναμεταξύ τους πόλεμο, αλλά καταφέρνουν να κατατρομοκρατήσουν θαυμάσια τους πιο μετριοπαθείς.
Με αυτόν ακριβώς το τρόπο, οι εξαντλημένοι εκλογείς καταφέρνουν να διαιωνίσουν τη δυστυχία τους. Διαμαρτύρονται για τις φρικτές επιλογές κάθε εκλογικής αναμέτρησης, αλλά ποτέ δεν καταφέρνουν να οργανωθούν επαρκώς, ούτε να γίνουν αρκετά δημιουργικοί και ευφάνταστοι ώστε να προσφέρουν κάτι που πιθανώς οι ίδιοι να επιθυμούν.
Η Βρετανία βίωσε μια εκλογική διαμάχη ακόμη χειρότερη και πιο πολωτική από την αμερικανική. Ο Μπόρις Τζόνσον κυριολεκτικώς θριάμβευσε, συγκεντρώνοντας περίπου 44,3% των ψήφων. Αυτό οφείλεται μερικώς στους εξαντλημένους εκλογείς, που επέλεξαν την εθνική δημαγωγία των Τραμπ/Τζόνσον αντί του ταξικού πολέμου των Σάντερς/Κόρμπιν.
Στις ΗΠΑ, το εκλογικό σώμα έχει ακόμη την ευκαιρία να αλλάξει συναισθηματική σελίδα, επιλέγοντας μία προσωπικότητα που υποδεικνύει ότι μπορείς να είσαι προοδευτικός, όπως μπορείς να είσαι συντηρητικός, χωρίς να υπάρχει η ανάγκη να μετατραπεί η πολιτική σε μια διαρκή πολεμική σύρραξη. Το αστέρι του Πιτ Μπάτιγκιγκ, δημάρχου της Σάουθ Μπεντ της Ιντιάνα και υποψηφίου για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών το 2020, ανεβαίνει, ενώ η πολιτική στήριξη για τον Τζο Μπάιντεν ενισχύεται, ακριβώς επειδή κανείς από τους δυο τους δεν προκαλεί εξάντληση στο εκλογικό σώμα.
Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα, ωστόσο, που γεννάται σήμερα, μεσούντος του πολέμου, είναι κατά πόσον οι εξαντλημένοι ψηφοφόροι μπορούν να συνέλθουν από την κόπωσή τους, τον κυνισμό και τη συστολή τους και να λάβουν θέση στη μάχη.