Όντας, εκτιμώ, το πρεσβύτερο μέλος του Πολυτεχνείου που ασχολείται ενεργά με τη βελτίωση της λειτουργίας του θα ήθελα να θέσω υπόψη σας τα ακόλουθα.
Είναι γνωστό ότι μια χώρα δε μπορεί να προοδεύσει χωρίς καλή ανώτατη εκπαίδευση και τη διόρθωση της εντόπιας κακής κατάστασης έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση σας. Η κατάργηση του (δήθεν) ακαδημαϊκού ασύλου ήταν μια πρώτη απαραίτητη ενέργεια για την προστασία του πανεπιστήμιου από τους κάθε λογής «αριστερούς», τον κύριο εσωτερικό εχθρό από τη μεταπολίτευση και μετά.
Το δημόσιο όμως πανεπιστήμιο στην Ελλάδα έχει παραδοσιακά και εξωτερικό εχθρό που είναι δυστυχώς η Πολιτεία, όπως έχω πολλάκις διεκτραγωδήσει στην αρθρογραφία μου από το 1986 και μετά. Αυτό φυσικά ακούγεται διεθνώς παράξενο και συνεπώς απαιτεί τεκμηρίωση.
Υπερθέτω προς τούτο ένα πίνακα των δεδομένων των σχέσεων του Πολυτεχνείου με την Πολιτεία για την περίοδο 2007- 2018(2019) από τον οποίο προκύπτουν έκδηλα τα εξής ανατριχιαστικά (τα ποσά είναι σε εκ.€) συμπεράσματα:
• Η Πολιτεία έχει από καιρό σταματήσει ουσιαστικά να επιχορηγεί το δημόσιο πανεπιστήμιο! Για την κατάσταση αυτή ευθύνονται διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, με την τελευταία να είναι η χειρότερη. Για την «Αριστερά» μιλάω που στα λόγια κόπτεται για το δημόσιο πανεπιστήμιο.
• Η Πολιτεία άφησε τον αριθμό των καθηγητών στο Πολυτεχνείο (και στα άλλα πανεπιστήμια) να ελαττωθεί σε σημαντικό βαθμό από το 2007 (32% στο Πολυτεχνείο το 2019, 423 μόνο καθηγητές!) σε σημείο που η λειτουργία τους είναι τώρα προβληματική.
• Ταυτόχρονα, η Πολιτεία αύξησε τον αριθμό εισακτέων, ιδιαίτερα η τελευταία κυβέρνηση, με συνέπεια ο λόγος ετήσιο κόστος λειτουργίας προς συνολικό αριθμό εγγεγραμμένων (προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και υποψηφίων διδακτόρων) φοιτητών να μειωθεί από 3787€/φοιτητή το 2007 σε 1763€/ φοιτητή το 2018, δηλαδή να υποδιπλασιαστεί!
• Συνεπώς οι 423 καθηγητές που έχουν απομείνει στο Ίδρυμα καλούνται να εκπαιδεύσουν 26746 φοιτητές, που ευτυχώς δεν είναι όλοι ενεργοί. Και αυτό υπό συνθήκες που οι φοιτητές δε μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα απλά και μόνο γιατί δεν υπάρχουν αίθουσες που να τους χωρούν καθιστούς, άσε την παρακολούθηση των Εργαστηρίων!
Θα συμφωνήσετε, είμαι σίγουρος, Κύριε Πρόεδρε ότι αυτή η βαλίτσα δεν πηγαίνει παραπέρα. Και για να βοηθήσω θα διεθνοποιήσω το πρόβλημα.
Το Πολυτεχνείο, που είναι ένα απλό τεχνικό πανεπιστήμιο, έχει το 2019 συνολικά 423 καθηγητές και 26746 εγγεγραμμένους φοιτητές. Σε σύγκριση, τα κορυφαία και κατά πολύ εκτενέστερα σε επιστημονικές ειδικότητες πανεπιστήμια των ΗΠΑ: Harvard, Stanford και MIT, με χιλιάδες καθηγητές, έχουν αντίστοιχα 22.947, 16.914 και 11376 εγγεγραμμένους φοιτητές! Και ενώ εφέτος στο Πολυτεχνείο θα εισαχθεί το ρεκόρ των περίπου 2500 φοιτητών(ελέω Κώστα Γαβρόγλου), αντί των 735 που έχει δηλώσει το ίδιο ότι μπορεί να εκπαιδεύσει, στα τρία άλλα οι αριθμοί είναι: 1950,2057και 1427. Και αυτά με τον ετήσιο προϋπολογισμό του «φτωχού» συγκριτικά MIT να είναι τριάντα φορές μεγαλύτερος από τον του ΕΜΠ.
Δε χρειάζεται να έχει φοιτήσει κανείς στα παραπάνω πανεπιστήμια, όπως πχ. εσείς, η Κα Κεραμέως και εγώ για να «κράξει» την κυριολεκτικά απίστευτη αυτή πραγματικότητα, όπως θα μας κράξει ο ΟΟΣΑ όταν του την κοινοποιήσω! Είναι τώρα δυνατό να βελτιώσει η κυβέρνηση την κατάσταση στα πανεπιστήμια εάν δεν αναγνωρίσει πρώτα και διορθώσει τα παραπάνω πολύ κακώς κείμενα;
Η τελευταία όμως στήλη του πίνακα, που δεν αφορά παρά έμμεσα την Ελληνική Πολιτεία, δείχνει μία εντυπωσιακά καλή εξέλιξη. Το Πολυτεχνείο, που έπαψε de facto να επιχορηγείται από την Πολιτεία, κατάφερε να αυτοχρηματοδοτείται μερικώς! Να έχει δηλαδή μέγεθος εισροών από ερευνητικά έργα (ελέω Ε.Ε./πρώτο στην Ελλάδα) και παροχή υπηρεσιών το περίπου 15πλάσιο της συνολικής κρατικής επιχορήγησης (πλην μισθοδοσίας)! Έτσι συνεχίζουν να λειτουργούν ορισμένα από τα πανάκριβα εργαστήρια του Ιδρύματος, έτσι χρηματοδοτούνται εν γένει οι διδακτορικές διατριβές (πρώτο στη χώρα αναλογικά με τον αριθμό των καθηγητών του), έτσι αμείβονται κάθε χρόνο 3.000 περίπου νέοι ερευνητές και έτσι μένουν τέλος στο Ίδρυμα περίπου 4εκ.€ για να λειτουργεί στοιχειωδώς. Φυσικά, οι εισροές αυτές, που είναι στο σύνολο τους ανταγωνιστικές, οφείλονται στις παγκοσμίως γνωστές ερευνητικές δεξιότητες των καθηγητών του Ιδρύματος και στο γεγονός ότι επέλεξαν να εργάζονται στα πλαίσια του δημόσιου πανεπιστήμιου αντί να ασκούν ελεύθερο επάγγελμα. Η Πολιτεία όμως δε χειροκροτεί ούτε ανταμείβει σωστά την παραπάνω ομάδα κρατικών λειτουργών, ούτε την προστατεύει από τον εσωτερικό εχθρό. Αντίθετα έχει αναθέσει σε μικτή ομάδα δικαστών και λογιστών να κάνει τη ζωή τους όσο γίνεται δύσκολη! Πράγμα πρωτοφανές σε διακεκριμένο πανεπιστήμιο (μαζί με την επικρατούσα επίσης πρωτοφανή ανομία) απανταχού του κόσμου!
Οι παραπάνω κρατικοί λειτουργοί, δηλαδή οι 236 καθηγητές του Πολυτεχνείου που ενεργοποιούνται σε ερευνητικά έργα και παροχή υπηρεσιών, αποφέρουν στο Ίδρυμα περίπου 70 εκ € το χρόνο, δηλαδή 300.000€ κατά μέσο όρο έκαστος και αυτό με γλίσχρες μέσες ετήσιες αποδοχές περίπου 18.000€ και με μικρή προσαύξηση για το εκπληκτικό έργο τους. Εκτιμώ δε, Κύριε Πρόεδρε που γνωρίζετε το χώρο, ότι ακόμα και οι καθηγητές των Harvard, Stanford και MIT, με μισθούς της τάξης των 200.000€ (άσε τις συντάξεις τους) τέτοια απόδοση δεν έχουν!
Και έρχομαι τώρα μετά την ενημέρωση, που εκτιμώ ότι κανείς άλλος δε σας έχει κάνει, σε ένα από τους δύο λόγους της προς εσάς αναφοράς μου. Μπορείτε, σας παρακαλώ, να δώσετε γραμμή ώστε να μετριαστεί κάπως η αφόρητη γραφειοκρατική καταπίεση που υφίστανται οι θαυμαστοί συνάδελφοι στα χέρια της μικτής ομάδας Ελεγκτικό Συνέδριο/Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, που τους φέρονται ως οιονεί απατεώνες! Αυτό ίσως ήταν συμβατό με την κρατικίστικη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, δε μπορεί όμως εξ’ ορισμού να είναι και με τη δική σας!
Είναι δηλαδή σωστό οι ίδιοι σκληροί κανόνες που εφαρμόζονται στην παρακολούθηση της εκτέλεσης προϋπολογισμών από κρατικές επιχορηγήσεις να ισχύουν απαράλαχτοι και στην παρακολούθηση της διεξαγωγής ερευνητικών έργων που γίνονται με πιστώσεις κερδισμένες από τους καθηγητές του Πολυτεχνείου; Πιστώσεις που στο μεγαλύτερο μέρος τους δε θα έρχονταν αλλιώς στην Ελλάδα και που έρχονται με βάση σύμβαση με το χρηματοδότη (συνήθως την Ε.Ε. που κάνει η ίδια όλους τους απαιτούμενους ελέγχους) πού περιέχει προθεσμίες, παραδοτέα, ρήτρες καλής εκτέλεσης και προσωπική ευθύνη του ερευνητή για την τήρηση των παραπάνω. Είναι συμβατές με τον εκσυγχρονισμό των πανεπιστημίων που επαγγέλλεται η κυβέρνηση σας( ή μήπως εφαρμόζονται πουθενά αλλού στον κόσμο) οι παρακάτω διαδικασίες:
• η υποχρέωση να υποβάλει ο Επιστημονικός Υπεύθυνος ερευνητικού έργου αιτιολογημένο αίτημα προς τον Πρόεδρο του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) ένα μήνα πριν για να αποκτήσει πέντε βίδες που στοιχίζουν 10€ ή 2 DVD που στοιχίζουν 8€ ή 50ml αντιδραστηρίου που στοιχίζουν 12€. Πολύ χειρότερο, να απαιτείται κεντρικός διαγωνισμός για προμήθειες βιδών, καλωδίων, λαμπτήρων κ.α. με κόστος κάτω από 1000 € ανά Σχολή και να απαιτούνται τεχνικές προδιαγραφές για τις βίδες.
• να μην υπάρχει η δυνατότητα εντάλματος προπληρωμής με αποτέλεσμα να πρέπει να προκαταβάλουν εξ ιδίων το ποσό της μετακίνησης για επιστημονικά ταξίδια εξωτερικού που γίνονται στα πλαίσια των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, οι με μισθό 1500€ το μήνα καθηγητές και οι με 800€ το μήνα νέοι ερευνητές. Αυτό δε όταν τα χρήματα τα έχει φέρει ο ίδιος ερευνητής από το εξωτερικό!
• να είναι στα έργα ΕΣΠΑ υποχρεωτική η διαδικασία προκήρυξης θέσης ακόμα και για ερευνητές που είχαν κατονομαστεί στην πρόταση και που ανήκουν στους συνεργάτες του εργαστηρίου και συνεπώς οι Επιστημονικοί Υπεύθυνοι να μη μπορούν να επιλέξουν την ερευνητική τους ομάδα!
• να απαιτούνται αντίγραφα ποινικών μητρώων των μελών του Δ.Σ. μιας εταιρείας Α.Ε. ή του ιδιοκτήτη μιας Ο.Ε. προκειμένου να γίνει προμήθεια για υλικά ή υπηρεσίες άνω των 2500 €.
• να απαιτείται για την προμήθεια εξοπλισμού αξίας μεγαλύτερης των 20.000€ η διενέργεια διαγωνισμού με τρόπο που έχει ως αποτέλεσμα οι Ε/Υ να προμηθεύονται τον απαραίτητο εξοπλισμό για την εκτέλεση του φυσικού αντικειμένου του έργου κοντά στη λήξη του έργου!
Γνωρίζω καλά ότι τόσο οι Πρυτάνεις όσο και οι Διευθυντές των Ερευνητικών Κέντρων έχουν σαφείς προτάσεις να κάνουν για τη βελτίωση της παραπάνω απίστευτα κακής εφαρμογής των κανόνων του δημόσιου λογιστικού σε πιστώσεις που ερευνητές έφεραν στη χώρα, που είναι άκρως προσβλητική για τους συνάδελφους αλλά και άσκοπα δαπανηρή (πενήντα λογιστές έχει αναγκαστεί να προσλάβει ο ΕΛΚΕ του Πολυτεχνείου). Αυτό δε ιδιαίτερα στα πλαίσια της τωρινής δημόσιας διαβούλευσης επί της προτεινόμενης νομοθεσίας για θέματα ΕΛΚΕ, που έχει εξαγγείλει το Υπουργείο Παιδείας και που ευτυχώς φαίνεται ότι προτείνει λύσεις για κάποια από τα παραπάνω προβλήματα. Δεν περιέχει όμως πχ. τη δυνατότητα να δίνουν τα Ιδρύματα εταιρικές πιστωτικές κάρτες στους ερευνητές, οπότε δεν υφίσταται η ανάγκη έκδοσης ενταλμάτων προπληρωμής.
Προσωπικά, θα στείλω τα σχετικά στοιχεία στον αρμόδιο Υφυπουργό Οικονομικών Θεόδωρο Σκυλακάκη επειδή έμαθα ότι ίσως έχει ευήκοον ους
Και έρχομαι τώρα στο δεύτερο της αναφοράς μου. Με τον εσωτερικό εχθρό, Κύριε Πρόεδρε, όμως τι θα γίνει; Πρόσφατα στο Πολυτεχνείο γκρουπούσκουλα της άκρας Αριστεράς μαζί ομάδα «αναρχικών» κλείδωσαν τον Πρύτανη έξω από το γραφείο του, κατέλαβαν τον ΕΛΚΕ και μετά επέβαλαν κατασταλτική λογοκρισία, μετά καταλήψεως, στο ΕΠΙΣΕΥ (το καλύτερο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της χώρας) απαιτώντας δια της βίας τη διακοπή εκτέλεσης τριών ερευνητικών έργων του προγράμματος HORIZON της Ε.Ε. επειδή(έκριναν ότι) ήταν…πολεμοχαρή! Επίσης δεν εγκρίνουν τη χρηματοδότηση ερευνητικών έργων από την Ε.Ε. αγνοώντας φυσικά ότι η Ελληνική Πολιτεία ουδέν ερευνητικό έργο έχει χρηματοδοτήσει τα είκοσι τελευταία χρόνια! Στα γεγονότα αυτά αναφέρθηκε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 13 και 14/12.
Οι παραπάνω ενέργειες είναι αδικήματα , ιδιαίτερα για το ΕΠΙΣΕΥ που είναι ΝΠΙΔ και ανεξάρτητο διοικητικά από το ΕΜΠ, και δεν άνοιξε μύτη, παρότι είναι γνωστά τόσο στο Υπουργείο Παιδείας όσο και στις δικαστικές αρχές πχ. στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών. Ενώ, όταν το 1968 μπούκαραν στο ΜΙΤ, εμού παρόντος, οι Students for a Democratic Society (που είχαν και μεγάλο δίκαιο να το κάνουν) ήρθε ο Εισαγγελέας και τους ζήτησε να φύγουν. Τι λέει η εντόπια νομοθεσία επί του θέματος; Μήπως όμως εάν γίνει προσπάθεια αποκατάστασης της νόμιμης τάξης υπάρχει περίπτωση να επέμβει ο ευαίσθητος περί τα τοιούτα βουλευτής Νίκος Φίλης;
Συνολικά 3.800 νέοι ερευνητές κινδυνεύουν να μείνουν απλήρωτοι σε περίοδο εορτών ενώ ….τα παιδία παίζει. Εάν δε μεριμνήσετε για την προστασία του δημόσιου πανεπιστήμιου από αμφότερους εχθρούς, πως μπορεί η κυβέρνηση να τους ζητάει…….την αριστεία
Υ.Γ. Μήπως και σας τρομάξω. Ο συνάδελφος, που έχει καταστήσει το ( ιδιαίτερα χρήσιμο για την Εμπορική Ναυτιλία) Εργαστήριο Ναυτικής Μηχανολογίας του ΕΜΠ ένα από τα δέκα καλύτερα του κόσμου (www.foititikanea.gr/12.12.2019 ) με πιστώσεις κυρίως από το εξωτερικό, δήλωσε ότι υπό της παρούσες συνθήκες δεν είναι πλέον εφικτή η λειτουργία του. Εγώ δε σας γνωρίζω ότι το φορείο της μεγάλης Πειραματικής Δεξαμενής που εγώ δημιούργησα και που, συν τοις άλλοις, εξυπηρετεί τις ανάγκες της Ναυπηγικής Βιομηχανίας και του Πολεμικού Ναυτικού είναι ακινητοποιημένο από εξαμήνου επειδή δεν υπάρχει διαδικασία διάθεσης των πιστώσεων που έχουν εξευρεθεί!
* Ο κ. Λουκάκης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ