Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκαν χθες στο Ζάππειο Μέγαρο η φυσιογνωμία και οι στόχοι της Ελληνικής Πρωτοβουλίας Ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ (ΗΙΑΑD) από Ελληνες επιστήμονες πρωτοπόρους στη διεθνή έρευνα για την αντιμετώπισή της. Την τελετή, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, χαιρέτισαν ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως, εκπρόσωποι του υπουργείου Οικονομικών και των φορέων υποστήριξης, ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΙΤΕ Νεκτάριος Ταβερναράκης και ο πρύτανης του Ιονίου Πανεπιστημίου Βασίλειος Χρυσικόπουλος.
Η Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ αποτελεί μια διεθνή, διεπιστημονική συνεργασία από κορυφαίους κλινικούς ιατρούς και ερευνητές των νευροεπιστημών – σε συνεργασία με άλλους ενδιαφερόμενους, όπως ψυχολόγους, νοσηλευτές, και βεβαίως οικογένειες που έχουν πληγεί από την άνοια. Ηδη από τις 21 Σεπτεμβρίου 2019, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Αλτσχάιμερ, το Κέντρο Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στις ΗΠΑ και το Εργαστήριο Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας του Τμήματος Πληροφορικής, του Ιoνίου Πανεπιστημίου (BiHELab), είχαν ανακοινώσει την τριετή συνεργασία τους με στόχο τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την υλοποίηση και την παρακολούθηση ενός στρατηγικού σχεδίου μεταφραστικής έρευνας για τη διαχείριση της νόσου Αλτσχάιμερ και των σχετικών διαταραχών στην Ελλάδα.
Τον συντονισμό της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, η οποία παρουσιάστηκε επίσημα χθες, έχουν αναλάβει οι καθηγητές Κωνσταντίνος Λυκέτσος και Βασιλική Μαχαιράκη από το Κέντρο Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για την Αλτσχάιμερ του Johns Hopkins, ο καθηγητής Παναγιώτης Βλάμος από το BiHELab του Ιονίου Πανεπιστημίου και ο δρ Ιωάννης Ταρνανάς, Senior Fellow for Equity in Brain Health στο Global Brain Health Institute (Trinity College Dublin).
Οπως δήλωσε ο Κωνσταντίνος Λυκέτσος, ο οποίος μάλιστα σήμερα αναγορεύεται επίτιμος καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «η ελληνική πρωτοβουλία στοχεύει στην εφαρμογή της Ιατρικής Ακριβείας για τη μελέτη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Μεταξύ των στόχων είναι η παροχή έγκαιρης και ακριβέστερης πρόβλεψης, διάγνωσης και πρόγνωσης κινδύνου (ιδανικά σε προκλινικές φάσεις), αλλά και ο επανασχεδιασμός του σημερινού κλινικού τοπίου για τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Αυτά θα οδηγήσουν σε θεραπείες, με εξατομικευμένα προφίλ βιοδεικτών, υψηλότερους ρυθμούς ανταπόκρισης στη θεραπεία μέσω κλινικών δοκιμών που θα πραγματοποιηθούν σε μια πρώιμη προκλινική φάση της νόσου».
Για την επίκουρη καθηγήτρια Βασιλική Μαχαιράκη, «ο απώτερος στόχος της συνεργασίας είναι να αυξηθούν ταχέως οι διαθέσιμες υπηρεσίες για ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ και τις οικογένειές τους, να βελτιωθεί η περίθαλψη και να έχει αποτέλεσμα η ερευνητική συνεισφορά στις προσπάθειες που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο για την εξεύρεση θεραπείας».
Ο καθηγητής Παναγιώτης Βλάμος έχει αναλάβει την εφαρμογή προηγμένων εφαρμογών βιοπληροφορικής στα δεδομένα της χώρας μας, ώστε να γίνουν εφικτοί οι ανωτέρω στόχοι. Το Εργαστήριο Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας διαθέτει μοναδική τεχνογνωσία στον τομέα αυτό και πρόσφατα απέκτησε συνεργασίες που του παρέχουν υψηλή υπολογιστική ισχύ. Οπως δήλωσε ο κ. Βλάμος, «για πρώτη φορά μπορούμε να υλοποιήσουμε πλατφόρμες και εφαρμογές που θα συλλέξουν απογραφικά στοιχεία και θα μας δίνουν αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο για διαφορετικές κατηγορίες τελικών χρηστών».
Στην ομιλία του ο δρ Ιωάννης Ταρνανάς τόνισε πως «για να είναι αποτελεσματική η εξατομικευμένη διάγνωση πρέπει να εκμεταλλευτούμε τα προηγμένα εργαλεία για τη συλλογή και επεξεργασία μεγάλων δεδομένων, καθώς και τη χρήση ψηφιακών βιοδεικτών που οδηγούν σε ταξινόμηση και αξιολόγηση των ανοϊκών. Ιδιαίτερα, οι τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία της πληροφορίας καθιστούν δυνατή τη συγκέντρωση και τη διατήρηση κλινικών δεδομένων με πολύ περιορισμένο κόστος».
Βλαστοκύτταρα
Παράλληλα, η κ. Μαχαιράκη στην ομιλία της ανέφερε σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα που κατέδειξαν ότι τα ανθρώπινα βλαστοκύτταρα μπορούν να λειτουργήσουν ως πιο αντιπροσωπευτικά εργαστηριακά μοντέλα της νόσου και ως πλατφόρμες για την ανάπτυξη εξατομικευμένης μελλοντικής θεραπείας.
Η ομάδα των επιστημόνων μιλάει για την ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου μεταφραστικής έρευνας για τη νόσο Αλτσχάιμερ. «Μεταφραστική έρευνα» είναι η διεπιστημονική προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ των εργαστηριακών ευρημάτων και των κλινικών εφαρμογών, μεταφοράς της ερευνητικής γνώσης στον ασθενή, μέσω των κατάλληλων υποδομών.
H ιδέα για την ανάπτυξη μεταφραστικής έρευνας (δηλαδή, της εξατομικευμένης ανίχνευσης της ασθένειας μέσω υπολογιστικών εργαλείων) προέκυψε κατά τη διάρκεια των εργασιών του 3ου διεθνούς συνεδρίου Genedis 2018 (Genetics, Geriatrics and Neurodegenerative Diseases Research) που διοργανώθηκε από το BiHELab στο Τορόντο του Καναδά, τον Οκτώβριο του 2018. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου οι παραπάνω ερευνητές είχαν την ευκαιρία να οριοθετήσουν μαζί με κορυφαίους επιστήμονες στο πεδίο των νευροεκφυλιστικών νόσων τη μεγάλη εικόνα που παρουσιάζει η νόσος Αλτσχάιμερ στην Ελλάδα, σε μια χώρα που δείχνει να είναι απροετοίμαστη να τη διαχειριστεί με τον καταλληλότερο τρόπο.
Η πρωτοβουλία στοχεύει ακόμη στην ανάπτυξη ενός ερευνητικού σχεδίου που θα δημιουργήσει ευκαιρίες για την Ελλάδα, θα υποστηρίξει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα στη βιοπληροφορική, στην ανάλυση δεδομένων υγείας και περίθαλψης και στον θεματικό τουρισμό. Επιπλέον, θα ενθαρρύνει καινοτόμες πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη θεραπευτικών προσεγγίσεων της άνοιας.
Η Ελληνική Πρωτοβουλία Ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ πραγματοποιείται με την αρωγή και τη σύμπραξη των υπουργείων Υγείας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καθώς και του υπουργείου Τουρισμού. Η πρωτοβουλία υποστηρίζεται επίσης από το Ιδρυμα FINNOVA της Ε.Ε., από την Εθνική Ασφαλιστική, από το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Ανοια – Νόσο Αλτσχάιμερ του υπουργείου Υγείας και από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ). Τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας θα ανακοινωθούν κατά τη διάρκεια του 4ου συνεδρίου Genedis, που θα πραγματοποιηθεί στην Κρήτη στις 8-11 Οκτωβρίου 2020.
Τ.Κ.