Δέκα λιχουδιές ταυτισμένες με τον τόπο παραγωγής τους γίνονται απαραίτητες στάσεις στα ταξίδια μας.
Λουκάνικα βουβαλινά απο τη λίμνη Κερκίνη
Σε πάνω από 3.000 άτομα ανέρχεται ο σημερινός πληθυσμός των βουβαλιών στα πέριξ της λίμνης. Ουκ ολίγοι είναι και οι κτηνοτρόφοι που, αιώνες τώρα, δραστηριοποιούνται στην εκτροφή της προστατευόμενης φυλής του ελληνικού νεροβούβαλου. Το κρέας τους έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο και πρωτεΐνες, ενώ νοστιμότατα είναι και τα αλλαντικά, όπως ο καβουρμάς, τα πικάντικα λουκάνικα και το σαλάμι. Στη φάρμα Μπόρα (τηλ. 23270-31109) τα ζώα ζουν ελεύθερα σε παραλίμνια τοπία. Στο εστιατόριο Εβόρα στη Μακρυνίτσα Σερρών (τηλ. 23270-23395) ψήνουν βουβαλίσιο σουτζούκι-θαύμα.
Τραχανάς για τις κρύες νύχτες
Σε όποια γωνιά της χώρας κι αν γυρέψεις τραχανά, έχουν να σε φιλέψουν. Οι συνταγές από τόπο σε τόπο αλλάζουν, όμως στην ουσία πρόκειται για στεγνωμένο τριφτό ζυμάρι από αλεύρι λευκό ή σιμιγδάλι και γάλα, γιαούρτι, ξινόγαλα ή πολτό λαχανικών. Τέλειος γίνεται στη Λέσβο, όπου τον φορμάρουν σε καλάθια –τις επονομαζόμενες χάχλες–, στη Θράκη είναι καυτερός, όπως ο έξοχος που πουλάει ο συνεταιρισμός Γαία (Δημοτική Kοινότητα Σπηλαίου Δήμου Ορεστιάδας, τηλ. 25560-51100), ενώ στη Ρόδο πιο καλοκαιρινός, καθώς ζυμώνεται με γλυκές ντομάτες. Στα Ριζά, στην Ελάτη (τηλ. 26530-71550), δοκιμάσαμε ένα μελωμένο φαγάκι με βιτούλι και τραχανά, με χωριάτικη γεύση, δυνατή.
Πίτες του χειμώνα
Δοκιμάστε πίτες στο εστιατόριο Κρίτσα, στην Πορταριά. (Φωτογραφία: Δημήτρης Βλάικος)
Χωμένη μέσα στη φύση, χτισμένη με ξύλο και πέτρα, η ταβέρνα Κεραμαριό (τηλ. 24450-61470) στον ομώνυμο συνοικισμό θυμίζει σαλέ. Εκεί γευόμαστε παραδοσιακές νοστιμιές, ανάμεσα στις οποίες και τον ορισμό της αγραφιώτικης πίτας, τον πλαστό. Αντί φύλλου χρησιμοποιείται χυλός από καλαμποκάλευρο και για γέμιση μπαίνει ντόπια φέτα και χόρτα του βουνού. Ξακουστός στο Μέτσοβο είναι ο φούρνος Τσίμπα (τηλ. 26560-41951), όπου κάνουν μαστόρικη κασάτα και χορτόπιτα, αλλά και στην Πορταριά, στο εστιατόριο Κρίτσα (τηλ. 24280-90006), ό,τι κάνουν σε πίτα γίνεται ανάρπαστο.
Ρεβανί Βέροιας με γιαούρτι
Από τη Βέροια δεν φεύγεις χωρίς ρεβανί της οικογένειας Χοχλιούρου. (Φωτογραφία: ΑΓΓΕΛΟΣ ΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ)
Το εμβληματικό σιροπιαστό της Βέροιας χρονολογείται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, και μάλιστα η φημισμένη βεροιώτικη οικογένεια Χοχλιούρου (Πλατεία Αγ. Αντωνίου, τηλ. 23310-22737), που στο ζαχαροπλαστείο της φτιάχνει μια λαμπρή εκδοχή, ήξερε να κάνει ρεβανί από το 1886. Η απαλή ξινάδα στη γεύση οφείλεται στο ντόπιο στραγγιστό γιαούρτι της συνταγής, κατά την τοπική συνήθεια. Στάζει από το πολύ σιρόπι και κόβεται σε ενιαία κομμάτια, που πωλούνται με το κιλό και τρώγονται αχόρταγα.
Φασολάδα σε αναμμένα κάρβουνα
Αν και βρίσκεται σε νησί, η Αγιάσος είναι χειμερινός προορισμός, χτισμένος στα ριζά του Ολύμπου, του ψηλού βουνού της Λέσβου. Με πέτρινα καλντερίμια και σπίτια με χαγιάτια, τον χειμώνα μοσχοβολά κάρβουνο και ψησίδια. Εδώ έχω φάει τις ωραιότερες χυλωμένες φασολάδες. Σε τσουκάλια με πυροστιές πάνω σε αναμμένα ξύλα, η φασολάδα στο Σταυρί, στον καφενέ του Παπέλη (τηλ. 22520-22936), τραβιέται όσο πουθενά. Αλλά και σε μια άλλη πέτρινη πόλη με οντάδες και χαγιάτια, στην πανέμορφη Ξάνθη, στο εστιατόριο Πίλημα (στον δρόμο προς Σταυρούπολη, τηλ. 25410-24242), δοκιμάσαμε φασολάδα παχιά και ουσιαστική μαζί με καυτερή πιπεριά ψητή.
Ναουσαϊκο ξινόμαυρο
Μια οινική περιπέτεια δίχως τέλος είναι το Ξινόμαυρο. Ένας πληθωρικός δυναμίτης σε πολλά επεισόδια, που εκτυλίσσονται στα ποικίλα terroirs της Νάουσας, με τις ιδιαίτερες «συνταγές» του κάθε οινοποιείου. Άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο ρουστίκ, τα ΠΟΠ κρασιά του ερυθρού αμπελώνα θα τα δοκιμάσετε στα επισκέψιμα οινοποιεία και θα τα απολαύσετε στις περισσότερες ταβέρνες της περιοχής, όπως στο Βεργιώτικο (Θωμαΐδος 2, Βέροια, τηλ. 23310-74133), στο Χάραμα (Αρκοχώρι, Νάουσα, τηλ. 23320-21125) και στον Βασιλικό (Καλλίπολη, τηλ. 23815-03707), όπου έχουν αντιπροσωπευτική ποικιλία από τοπικές ετικέτες.
Κυνήγι τρούφας στον Φενεό και στα Μετέωρα
Σπουδαίο θήραμα οι τρούφες στον Φενεό και στα Μετέωρα. (Φωτογραφία: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΜΠΙΤΗ)
Το πολύτιμο υπόγειο μανιτάρι φυτρώνει εκεί όπου ριζώνουν βελανιδιές, αριές, πουρνάρια και φουντουκιές. Είναι αυτοφυές στα δάση των βουνών του Κιλκίς, των Γρεβενών, της Φλώρινας, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου και της Κρήτης, και καλλιεργείται στη Ρητίνη, στο Κιλκίς, στη Φλώρινα, στον Όλυμπο. Κυνήγι τρούφας με εξειδικευμένα τρουφόσκυλα διοργανώνουν κατά καιρούς η εταιρεία Troufa Plus (τηλ. 210-2581059) και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών (Πίνδου 20, Καλαμπάκα, τηλ. 24320-24959). Αν βρεθείτε στους πρόποδες του Ολύμπου, ζητήστε να σας ετοιμάσουν μπουρανί σαν ριζότο με φρέσκες τρούφες στην εποχή τους, στο εστιατόριο Γαστροδρόμιο εν Ολύμπω (Αγ. Νικολάου 36, Λιτόχωρο, τηλ. 23520-21300).
Μυρωδάτοι κουραμπιέδες από την Καβάλα
Οι πιο ξακουστοί κουραμπιέδες είναι αυτοί της Νέας Καρβάλης. (Φωτογραφία: Δημήτρης Βλάικος)
Ονομαστοί οι κουραμπιέδες της Νέας Καρβάλης, του χωριού που βρίσκεται 11 χλμ. ανατολικά της Καβάλας. Και δικαίως, γιατί η νοστιμιά τους βασίζεται στο πολύ καλό βούτυρο, πρόβειο ανάμεικτο με αγελαδινό, και αντίστοιχα στα ντόπια καβουρδισμένα αμύγδαλα. Η ιστορία λέει ότι η συνταγή ήρθε μαζί με τους πρόσφυγες από την Καππαδοκία. Ξακουστό για τους μυρωδάτους κουραμπιέδες του είναι το ζαχαροπλαστείο Ιωσηφίδης (14ο χλμ. οδού Καβάλας-Ξάνθης, Νέα Καρβάλη, τηλ. 2510-226854).
Κάστανα πηλιορείτικα
Στα ημιορεινά και στα ορεινά του Πηλίου φύονται αιωνόβιες καστανιές, και στα μανάβικα των χωριών πουλάνε φρέσκα μικροσκοπικά κάστανα, πεντανόστιμα και με μεστή, φινετσάτη γεύση. Από τα πιο γνωστά χωριά με καστανοπαραγωγή είναι το Ξουρίχτι, στο οποίο μπορείτε να βρείτε φρέσκα κάστανα στην εποχή τους, αλλά και γλυκά του κουταλιού στα μικρά καταστήματα πέριξ της πλατείας, όπου κάθε Οκτώβριο διοργανώνεται η Γιορτή του Κάστανου. Γλυκό κουταλιού κάστανο μαστιχωτό, που δεν χάνεται με τίποτα, κάνει και ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Βυζίτσας Εσπερίδες (τηλ. 24230-86838).
Το φρέσκο βούτυρο του Μετσόβου
Στο Μέτσοβο οι ντόπιοι τρώνε γερό πρωινό. Πλούσιο, με πίτες αλμυρές και γλυκές, σπιτικές μαρμελάδες, αυγά και τραχανάδες, παχιά γιαούρτια, φρεσκοψημένα ψωμάκια. Στα εκ των ων ουκ άνευ τα τυριά και το εκλεκτό αγελαδινό φρέσκο βούτυρο του τυροκομείου του Ιδρύματος Τοσίτσα. Ένα πολύ μυρωδάτο βούτυρο, με γεύση σικάτη και άρωμα γαλακτερό, που φτιάχνεται από παστεριωμένη κρέμα γάλακτος με τρόπο παραδοσιακό. Περιορισμένης παραγωγής προϊόν, θα το αγοράσετε απευθείας από το τυροκομείο (τηλ. 26560-41235), από το παντοπωλείο Η Πηγή (Μιχαήλ Τοσίτσα 17, τηλ. 26560-42163) ή θα το δοκιμάσετε στα πρωινά του ξενώνα Κατώγι Αβέρωφ (τηλ. 26560-42505).