Πώς γίνεται μέσα σε μια στιγμή να ξεχνάμε αυτό που λίγο πριν συγκλόνιζε την ψυχή μας; Μήπως με την αφήγηση των δεινών το μόνο που μένει είναι μια «εξημερωμένη» – εκλεπτυσμένη εκδοχή τους; Αρκεί ο παρηγορητικός λόγος για να απαλύνει τον πόνο; Και τι είναι αυτό που εκπίπτει από την πραγματικότητα όταν αυτή γίνεται Ιστορία;
Ο ιστορικός και συγγραφέας Δημοσθένης Παπαμάρκος, γνωστός από την εξαιρετική έκδοση διηγημάτων «Γκιακ» (εκδόσεις Αντίποδες, 2014) που απέσπασε το βραβείο Διηγήματος της Ακαδημίας Αθηνών και το βραβείο Διηγήματος του περιοδικού «Ο Αναγνώστης», συνεργάζεται για πρώτη φορά με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση στην «Εξημέρωση» (2019)· μια παραβολή για το πώς ο λόγος εξημερώνει και υποτάσσει την πραγματικότητα που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από 16 έως 26 Ιανουαρίου 2020. Η Γεωργία Μαυραγάνη αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία της παράστασης στην οποία παίζουν οι Νίκος Γιαλελής, Μάνος Πετράκης, Κωνσταντίνα Τάκαλου και συμμετέχουν οι Ξένια Καλογεροπούλου, Ηλίας Κατέβας και Ελίνα Ρίζου.
Μίλητος και Σύβαρις. Η μία εκεί που είναι για τους Ελληνες η Ανατολή, η άλλη εκεί που είναι η Δύση. Κι ανάμεσά τους; Οι τρεις εκδοχές ενός «Πιστού» και οι νεκροί του. Στάχυα, άμμος, νερό της θάλασσας, πέτρες –χαλάσματα της αλλοτινής του Πατρίδας, ένα σκοινί αιώρησης, λίγο ψεύτικο αίμα, το φως ενός προτζέκτορα, φωτογραφίες και βίντεο–ντοκουμέντα της σύγχρονης Ιστορίας είναι τα υλικά αυτής της παράστασης που ανακαλεί αφηγήσεις από τα βάθη της ελληνικής Ιστορίας. Αντλώντας στοιχεία από τον ποιητικό λόγο της τραγωδίας και τη χορική της λειτουργία, αυτή η ιστορική παραβολή επιχειρεί να αναδείξει μέσα από την κυριολεξία της ότι η Ιστορία όσο κι αν επαναλαμβάνεται καταφέρνει πάντα να μας πνίγει και να μας ξεπερνά.
Η καταστροφή της Μιλήτου. Η σιωπή των Συβαριτών. Το απαγορευμένο έργο του Φρυνίχου και ο έντεχνος θρήνος των Αθηναίων συνομιλούν με ντοκουμέντα της σύγχρονης Ιστορίας. Το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν. Οι ζωντανοί συνομιλούν με τους νεκρούς τους. Η μνήμη, όμως, είναι κατασκεύασμα των ζωντανών. Οι νεκροί αναγκάζονται πάντα να παίρνουν το σχήμα που εμείς, οι ζωντανοί, τους δίνουμε. Η βία, η απώλεια και το πένθος των άλλων γίνονται «οικείες» ιστορίες. Η φρίκη εξημερώνεται, τακτοποιείται. Το αποτρόπαιο μετατρέπεται σε θέαμα. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται.
Η «Εξημέρωση» ξεκίνησε ως μια σύντομη σκηνή, διάρκειας 24 λεπτών, σε κείμενο του Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία της Γεωργίας Μαυραγάνη, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου «The Future of Europe», το οποίο διοργάνωσε το Θέατρο της Στουτγάρδης, το 2018. Αυτή ήταν και η επίσημη συμμετοχή της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου στο εν λόγω φεστιβάλ.