Με την ολοκλήρωση του 2019 επιβεβαιώνεται πανηγυρικά η διαπίστωση ότι η επιδίωξη της σταθερότητας στο διεθνές περιβάλλον είναι σχεδόν ουτοπική. Ο κόσμος βρίσκεται σε συγκυρία αναζήτησης και διαμόρφωσης νέων ισορροπιών, που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς και πότε θα προκύψουν και επομένως η αστάθεια και η ρευστότητα είναι τα βασικά σημερινά χαρακτηριστικά στον πλανήτη. Με αυτή την έννοια, όχι μόνον η ιστορία δεν τελείωσε μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, αλλά τώρα γράφεται ένα νέο κεφάλαιο, συναρπαστικό ίσως για τους ιστορικούς του μέλλοντος, ιδιαίτερα επικίνδυνο όμως για εκείνους που είναι παρόντες και το ζουν.
Είναι φανερό ότι βασικοί παράγοντες των εξελίξεων είναι η αενάως επιταχυνόμενη ανάπτυξη της τεχνολογίας, ειδικά στα πεδία της επικοινωνίας, της πληροφορίας και της βιοτεχνολογίας, ο έλεγχος της ενέργειας από την παραγωγή ώς τη μεταφορά και την εκμετάλλευση, η κλιματική αλλαγή βεβαίως, η πληθυσμιακή έκρηξη και οι μαζικές μεταναστεύσεις από φτωχότερες ηπείρους και χώρες προς άλλες, ενώ ταυτόχρονα μετακινείται πλούτος από τη Δύση προς την Ανατολή και, τέλος, είτε ως αιτία είτε ως συνέπεια, η αμφισβήτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και η εδραίωση αυταρχικών ηγετών που αναδεικνύονται με… δημοκρατικές διαδικασίες. Χωρίς αναγνωρίσιμο ιδεολογικό στίγμα, τουλάχιστον από τα μέχρι τις μέρες μας γνωστά. Ο Πούτιν, ο Ερντογάν, ο Τραμπ είναι τα γνωστά παραδείγματα, αλλά υπάρχουν και άλλοι, είτε ήδη «επιτυχημένοι» είτε εκκολαπτόμενοι.
Δυστυχώς, η Ευρώπη και ακόμη περισσότερο η περιοχή των παρυφών της προς τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Ελλάδα βρίσκεται και εμείς οι Ελληνες ζούμε, είναι από τις θερμότερες. Η συνεχής αιματοχυσία στη Μέση Ανατολή πήρε μεταλλαγμένες διαστάσεις και έφτασε στην πόρτα μας, καθώς άνοιξε την όρεξη της Τουρκίας, που αμφισβητεί ανοιχτά το «στάτους κβο» που καθόρισαν διεθνείς συνθήκες και διεθνές δίκαιο στην περιοχή. Οι γεωπολιτικές διαμάχες με κύριο κίνητρο τον έλεγχο των πηγών, των μεταφορών και των εξαρτήσεων από υγρά καύσιμα και φυσικό αέριο κλιμακώθηκαν με την ανακάλυψη νέων μεγάλων κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο και βεβαίως επηρέασαν αντιστοίχως και συμφέροντα χωρών. Αυτών που βρίσκονται στα παράλια και εκείνων που επηρεάζονται ή θέλουν να επηρεάζουν.
Σήμερα, λοιπόν, παίζεται ένα συγκρουσιακό παιχνίδι γύρω από την προμήθεια ενέργειας στην Ευρώπη –η οποία έχει ανάγκη ορυκτών καυσίμων–, από πού θα περνούν οι αγωγοί και ποιος θα τους ελέγχει. Τελικός στόχος η εξάρτηση της Ευρώπης, που υποτίθεται πως έχει αποφασίσει να απαλλαγεί από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2050. Αγνωστο αν τότε θα υπάρχει Ενωμένη Ευρώπη και αν θα τα καταφέρει, αλλά στο μεταξύ συμβαίνουν διάφορα, αντιφατικά, αλλοπρόσαλλα, επιθετικά και άκρως επικίνδυνα. Ολα σχεδόν έχουν τελικό στόχο ή εμπλέκουν την Ευρώπη, η οποία δίνει την εντύπωση ότι παρακολουθεί ανήσυχη και ταυτόχρονα ανήμπορη να αντιδράσει.
Το χειρότερο για την Ελλάδα, ως ανατολική και απομονωμένη πύλη της Ευρώπης, είναι ότι οι παραδοσιακά τεταμένες σχέσεις της με την Τουρκία παίρνουν μια πιο δυσάρεστη τροπή εξαιτίας τους.
Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετωπίζει έναν Τραμπ που όχι μόνο ευνοεί τη διάλυσή της, αλλά τη θέλει επίσης απεξαρτημένη ενεργειακά από τη Μόσχα, ώστε να εξαρτάται από ακριβές εισαγωγές υγροποιημένου αερίου από τις ΗΠΑ ή από πηγές εκτός Ρωσίας, όχι όμως από το Ιράν. Ετσι εξηγείται η λυσσασμένη μάχη που δίνει η Ουάσιγκτον γύρω από αγωγούς μεταφοράς ενέργειας μέσω Ανατολικής Μεσογείου και Βαλκανίων, καθώς και ο θυμός της για τον Nord Stream, που την οδήγησε στην πρωτοφανή επιβολή κυρώσεων στις εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή του. Την ίδια ώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ δίνει χώρο στη Ρωσία για να διεισδύει στη Μέση Ανατολή και βρίσκει δικαιολογίες για τον Ερντογάν που αγοράζει πυραύλους από τον Πούτιν.
Για εμάς, όμως, το χειρότερο είναι ότι, μέσα στον ορυμαγδό που έχει δημιουργηθεί, η Τουρκία του Ερντογάν θέλει να είναι παράγοντας και να παίζει κυρίαρχο ρόλο στις γεωτρήσεις και μεταφορές ενέργειας. Για να γίνει αποδεκτή ως περιφερειακή δύναμη στην περιοχή, ως ηγέτιδα των ισλαμικών χωρών και για να κρατάει εξαρτημένη την Ευρώπη στο ενεργειακό, όπως ακριβώς στο προσφυγικό. Θα της το επιτρέψουν, άραγε; Το τεστ θα γίνει στη Λιβύη και στην ελληνική ΑΟΖ!