Σημαντικές και άλλες σε πρώτη ανάγνωση λιγότερο σημαντικές ανακαλύψεις από την επιστημονική κοινότητα ανοίγουν νέες λεωφόρους στην ανθρώπινη γνώση, θέτοντας βάσεις για την κατανόηση του παρελθόντος και εξερεύνηση του μέλλοντος.
O αρχαίος αστεροειδής
Ιδανικό σημείο προσεδάφισης εντόπισε η NASA σε αρχαίο αστεροειδή του ηλιακού μας συστήματος. Το διαστημόπλοιο Osiris-Rex εγκατέλειψε τη Γη το 2016 με στόχο τη μελέτη του αστεροειδούς Μπενού, που θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα αστρικά σώματα του ηλιακού συστήματος, με ηλικία 4 δισεκατομμυρίων ετών. Η αποστολή του ρομποτικού διαστημοπλοίου αφορούσε τη συλλογή δείγματος από την επιφάνεια του Μπενού, το οποίο θα αναλυθεί στη Γη. «Τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Ελπίζαμε ότι θα εντοπίζαμε μία επίπεδη επιφάνεια στον Μπενού, αλλά το μόνο που είδαμε ήταν βράχια», λέει ο Ντάντε Λαουρέτα, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας. Στις αρχές του περασμένου μήνα, ύστερα από ένα χρόνο υπομονετικής χαρτογράφησης της επιφάνειας του Μπενού, η ομάδα της NASA ανακοίνωσε ότι επέλεξε κατάλληλο σημείο προσεδάφισης. Με κωδική ονομασία «Αηδόνι», η περιοχή προσεδάφισης του διαστημοπλοίου χαρακτηρίστηκε ιδανική, καθώς βρίσκεται κοντά στον βόρειο πόλο του αστεροειδούς και είναι προστατευμένη χάρη σε μικρό κρατήρα που την περιβάλλει. (Shannon Stirone)
Τσίχλα, ηλικίας 5.700 ετών
Οταν κυνηγοί – συλλέκτες, που ζούσαν στη σημερινή νότια Δανία, μασούσαν και έφτυναν τον φλοιό από τις λεύκες, για να παρασκευάσουν κολλώδη ουσία κατάλληλη για τη κατασκευή βελών, δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι προσέφεραν το DNA τους στους ερευνητές του μέλλοντος. Οι αρχαίοι Δανοί χρησιμοποιούσαν την κολλώδη ουσία για να στερεώσουν τις αιχμές των βελών τους και για την επιδιόρθωση πέτρινων εργαλείων. Οταν η κόλλα άρχιζε να ξεραίνεται, τη μασούσαν ξανά για να την ξαναχρησιμοποιήσουν. Τα αντισηπτικά έλαια που περιέχει ο φλοιός της λεύκας ίσως να χρησιμοποιούνταν και για την ανακούφιση του πονόδοντου, ενώ μπορεί τα παιδιά να μασούσαν την κόλλα, όπως κάνουν σήμερα τις τσίχλες. Το αρχαίο DNA οδήγησε στην αποκωδικοποίηση γονιδιώματος γυναίκας, ενώ προσέφερε στοιχεία για τους κατοίκους της περιοχής, για την τροφή που κατανάλωναν, ακόμη και για τα βακτήρια που «φιλοξενούσαν» στα δόντια τους. (Knvul Sheikh)
Η αρχαιολογική σκαπάνη έδωσε στοιχεία για τη χρήση κωνικών κεφαλόδεσμων από τους αρχαίους Αιγυπτίους.
Αιγυπτιακός κεφαλόδεσμος
Πολλά αιγυπτιακά ιερογλυφικά απεικονίζουν τους συνδαιτυμόνες επίσημων δείπνων. Στην κορυφή της κεφαλής πολλών από τους καλεσμένους βρίσκονται παράξενοι λευκοί κώνοι. Οι αρχαιολόγοι αναρωτιούνταν εδώ και δεκαετίες για τη χρησιμότητα των κεφαλόδεσμων και για το εάν τα καλύμματα αυτά φοριούνταν από τους Αιγύπτιους ή αποτελούσαν εικαστικές απεικονίσεις, όπως τα φωτοστέφανα στη χριστιανική αγιογραφία. Ομάδα αρχαιολόγων ανέσκαψε πρόσφατα δύο δείγματα τέτοιων κώνων στην πόλη Αμάρνα της Αιγύπτου. Οι κώνοι ήταν κατασκευασμένοι από κερί και χρονολογήθηκαν μεταξύ 1.347 και 1.332 π.Χ., κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Ακενατόν, συζύγου της βασίλισσας Νεφερτίτης. Το εύρημα αποδεικνύει ότι οι κώνοι ήταν χρηστικά αντικείμενα και χρησιμοποιούνταν και ως κεφαλόδεσμοι στην ταφή σορών. Η χημικός του Πανεπιστημίου Ράτγκερς, Κορίνα Ρόουγκ, απέδειξε ότι οι κωνικοί κεφαλόδεσμοι ήταν πραγματικά αντικείμενα. Αρχαιολόγοι εντόπισαν τους πρώτους τέτοιους κώνους το 2010, κατά τη διάρκεια ανασκαφής τάφου. Ο δεύτερος ήλθε στο φως το 2015 σε σκελετό συλημένου ταφικού μνημείου. Και οι δύο τάφοι ανήκαν σε απλούς πολίτες και όχι σε μέλη της αιγυπτιακής ελίτ. «Εικάζουμε ότι βοηθούσαν κατά κάποιον τρόπο στη μετάβαση του νεκρού στη μεταθανάτια ζωή και στην αναγέννησή του, αν και αυτή δεν ήταν η αποκλειστική τους χρήση», λέει η Αννα Στίβενς του Πανεπιστημίου Μονάς της Αυστραλίας. (Nicholas St. Fleur)
Αυτή τη μορφή είχε το κορίτσι της παλαιολιθικής εποχής στη Δανία, σύμφωνα με την αποκωδικοποίηση του DNA.
Ανισότητες στα καβούρια
Ο κάβουρας «πάγουρος» (ή στρουμπάρι) έχει ανάγκη από ολοένα και μεγαλύτερη κατοικία, καθώς αναπτύσσεται. Αδυνατεί, όμως, να δημιουργήσει το κατάλληλο κέλυφος από μόνος του. Βρίσκεται, λοιπόν, σε διαρκή αναζήτηση για εγκαταλελειμμένα κελύφη από σαλιγκάρια της θάλασσας. Επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες, διαπίστωσε ότι η κατανομή των κελυφών σε πληθυσμούς από καβούρια-πάγουρες είναι παραπλήσια με εκείνη του πλούτου μεταξύ ανθρώπων. Οι πάγουροι γίνονται έτσι τα πρώτα ζώα που βιώνουν ανισότητα στην «αγορά στέγης», με λίγα καβούρια να εξασφαλίζουν τα μεγαλύτερα –και πιο επιθυμητά– κελύφη. (Elizabeth Preston)