Στις γιορτές, και ειδικότερα τις μεγάλες γιορτές, η γαστρονομία έχει την τιμητική της. Συζητήσεις, προγραμματισμοί, προτάσεις, έρευνες και αγορές για το τι θα μαγειρέψουμε και τι θα φάμε στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Όμως, για εμάς τους Έλληνες το φαγητό έχει ως βάση το ψωμί που βάζει τα καλά του στις μεγάλες γιορτές: χριστόψωμο τα Χριστούγεννα, βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά, τσουρέκι το Πάσχα και πολλά άλλα, ανάλογα με την εορτή και την περίσταση και την περιοχή της Ελλάδας.
Το χριστόψωμο παρασκευάζεται ειδικά για τη μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων. Το ετοιμάζουν την προπαραμονή ή νωρίς το πρωί της παραμονής για να είναι φρέσκο. Το αφιερώνουν στον νεογέννητο Χριστό, εξ ου και το όνομα χριστόψωμο, τον οποίο επικαλούνται να φέρει ευλογία, ευτυχία και ευημερία στο σπίτι. Εκεί στο χωριό μου, στο όρος Παγγαίο του νομού Καβάλας, τα Χριστούγεννα είχε χιόνι. Την παραμονή Χριστουγέννων από νωρίς το πρωί όλα τα παιδιά τριγυρνούσαμε στα σοκάκια μέσα στα χιόνια και λέγαμε τα κάλαντα. Κοντά στο σούρουπο, από το χιονισμένο καμπαναριό, χτυπούσαν χαρμόσυνα οι καμπάνες κι εμείς τρέχαμε σπίτι. Από τη μία γιατί είχαμε κρυώσει και από την άλλη για να καθίσουμε όλοι μαζί στο τραπέζι της παραμονής. Μη φανταστείτε ρεβεγιόν κ.λπ.
Φαγητό νηστίσιμο, επειδή την επαύριον θα μεταλαμβάναμε. Σούπα, όσπρια, τουρσί, ταραμά, ελιές, φρούτα, ένα κερί αναμμένο στη μέση του τραπεζιού, μία εικόνα της Γεννήσεως του Κυρίου, το θυμιατό αναμμένο, με το λιβάνι που μας το έστελναν από το Άγιον Όρος να μοσχοβολά σε όλο το σπίτι. Όλοι μαζί ευλαβικά ψάλαμε «η Γέννησή Σου Χριστέ ο Θεός…» και η μάνα, θύμιαζε όλους τους συνδαιτυμόνες και όλο το σπίτι. Μετά ο πατέρας έκοβε το χριστόψωμο και το μοίραζε σε όλους. Παιδικές νοσταλγίες και αναμνήσεις, βιώματα μοναδικά.
Χριστόψωμο
1 κιλό αλεύρι (ανάμεικτο, σκληρό και μαλακό) / 8 γρ. ξερή μαγιά / 1 κ.σ. ζάχαρη / 1½ κ.σ. αλάτι / 2½ ποτήρια περίπου χλιαρό νερό / λίγο σουσάμι / λίγα αμύγδαλα ωμά ξεφλουδισμένα
Σε ένα μπολάκι βάζουμε 1/2 ποτήρι από το χλιαρό νερό, τη μαγιά και τη ζάχαρη και ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί η μαγιά. Σκεπάζουμε και αφήνουμε σε ζεστό μέρος για δέκα λεπτά, μέχρι να αφρίσει το μείγμα. Σε μια λεκάνη βάζουμε το αλεύρι, το μείγμα της μαγιάς και το αλάτι και τα ανακατεύουμε. Προσθέτουμε σταδιακά το νερό και ζυμώνουμε μέχρι να ομογενοποιηθεί η ζύμη. Βγάζουμε από τη λεκάνη το ζυμάρι σε μια λεία επιφάνεια και ζυμώνουμε για άλλα 15 λεπτά. Πλάθουμε σε καρβέλι και το βάζουμε σε ένα στρογγυλό ταψί, διαμέτρου 35 εκ. Σκεπάζουμε και αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 45 λεπτά, να φουσκώσει. Βρέχουμε με λίγες σταγόνες νερού τη ζύμη από πάνω για να κολλήσουν οι ξηροί καρποί. Με τα αμύγδαλα σχηματίζουμε έναν σταυρό στην επιφάνεια και πασπαλίζουμε με το σουσάμι. Σε προθερμασμένο φούρνο ψήνουμε στους 200°C για 40 λεπτά. Το χριστόψωμο είναι έτοιμο. Καλώς ήρθαν τα Χριστούγεννα.
*Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον Γαστρονόμο Δεκεμβρίου, τεύχος 164.